Công nghiệp ôtô: Khó chồng khó

THCL Theo đại diện một DN, khi thuế suất, thuế NK ô tô về 0% vào năm 2018 thì giá thành một chiếc xe sản xuất trong nước sẽ đắt hơn các nước trong khu vực từ 20% - 30%. Điều này khiến các DN lắp ráp xe khó cạnh tranh được với xe NK.

Lúng túng ở chính sách

Ông Jesus Metelo Arias, TGĐ Công ty Ford Việt Nam trăn trở: “Khó khăn lớn nhất đó là chính sách thiếu nhất quán cho ngành CN ôtô. Chúng tôi đã đề xuất lên Chính phủ và năm 2014 Chính phủ cũng đã ban hành chiến lược phát triển tổng thể cho ngành CN ôtô Việt Nam năm 2025 và tầm nhìn 2035, tuy nhiên, chiến lược này chưa đưa ra được định hướng cụ thể. Từ nay đến năm 2018, các DN phải đưa ra quyết định của mình. Liệu chúng tôi có tiếp tục sản xuất - lắp ráp hay không thì phải chờ xem - ngành CN ôtô Việt Nam phát triển theo hướng nào”.

Ngành CN ô tô đang rơi vào cái vòng luẩn quẩn, nếu cứ tiếp tục giữ mức thuế NK cao để bảo hộ sản xuất trong nước thì giá bán sẽ cao, sẽ khó có được thị trường đủ lớn để khuyến khích đầu tư. Còn nếu hạ thuế suất để hạ giá xe lại khiến đầu tư vào sản xuất bị hạn chế.

Theo các chuyên gia, câu chuyện chuyển từ sản xuất lắp ráp sang NK về phân phối không phải là mới. Vấn đề nằm ở chiến lược phát triển ngành này, còn hạn chế.

TS. Vũ Trí Thành, Phó viện trưởng Viện Nghiên cứu và quản lý kinh tế Trung ương chia sẻ: “Chúng ta duy trì chính sách bảo hộ ngành CN ôtô bằng việc áp hàng rào thuế quan, thuế NK xe nguyên chiếc rất cao và duy trì quá lâu (hơn 20 năm). Trong khi không có những liệu pháp, chế tài đủ mạnh buộc các DN, kể cả các DN FDI nâng cao tỷ lệ nội địa hóa và hạ giá thành sản phẩm”.

Xe nhập khẩu tăng mạnh

Xe NK gần đây đã được phần lớn người tiêu dùng lựa chọn. Số lượng xe được NK từ các DN ngày một tăng vì lợi thế về thuế NK và chủng loại.

Tổng cục Hải quan cho biết, trong tháng 3, đã nhập hơn 10.000 xe ôtô nguyên chiếc, nâng tổng lượng NK trong quý I/2015 lên 25.000 xe (gấp 2 lần cùng kỳ năm 2014). Cụ thể: tháng 3/2015, NK 1.081 xe các loại, kim ngạch đạt 270 triệu USD (tăng 130% về lượng và 200% về giá trị so cùng kỳ năm 2014). Tính chung quý I/2015, NK 25.169 ôtô các loại, đạt 590 triệu USD (tăng 136% về lượng và 180% về giá trị so cùng kỳ).

Tháng 3/2015, lượng xe NK có sự xáo trộn lớn khi Ấn Độ không còn duy trì vị trí số 1 mà tụt xuống thứ 4 (590 xe); Thái Lan vươn lên vị trí dẫn đầu (với 2.691 xe); Hàn Quốc (2.670 xe); Trung Quốc (2.545 xe).

Các chuyên gia cho rằng, để giữ được thị phần, các DN lắp ráp xe trong nước cần phải có sự thích nghi, tăng tỷ lệ nội địa hóa để hạ giá bán xe nội địa.

Ông Lê Tiến Thỏa, nguyên Cục trưởng Cục Quản lý giá (Bộ Tài chính) nêu: “Lộ trình cắt giảm thuế quan trong cam kết đã có và chúng ta phải thực hiện, không thể bảo hộ mãi. Giá xe trong nước hiện đắt hơn các nước trong khu vực từ 1,5 - 2 lần là bất hợp lý”.

Trong ngành CN ôtô, xe cá nhân là dòng xe mang lại lợi nhuận cho các DN nhiều nhất. Tuy nhiên, phân khúc này đã được các nước trong khu vực đi trước chúng ta nhiều năm với tỷ lệ chuyên môn hóa cao.

Nhiều ý kiến cho rằng, khả thi nhất là Việt Nam nên đầu tư sản xuất phân khúc xe khách từ 29 chỗ ngồi chở lên và xe tải từ 10 tấn chở xuống. Đồng thời, chúng ta nên nghiên cứu sản xuất một số phụ kiện cho ôtô để tham gia chuỗi sản xuất toàn cầu.

Xem xét giảm một số loại phí để hạ giá thành xe; phát triển cơ sở hạ tầng giao thông; nhanh chóng phát triển ngành CN hỗ trợ, tỷ lệ nội địa hóa tăng lên; có chính sách ưu đãi về vay vốn với thời gian cho vay dài hạn đối với các DN sản xuất - lắp ráp trong nước... cùng với những chính sách, định hướng cụ thể để các DN có kế hoạch, hướng đi phù hợp.

Giải pháp nào cho ngành CN ô tô, giấc mơ về một chiếc xe mang thương hiệu “made in Vietnam” bao giờ thành hiện thực? Đây là một câu hỏi không dễ trả lời.

Nguyễn Kiên