Dưới chân đập thủy điện: Những căn nhà không ánh sáng

“Bản mù” nơi biên cương

Theo như người dân Giàng Trù, khi xây dựng NM thủy điện, bà con đã phải đánh đổi bằng nhiều hoa màu, đất đai vì lời hứa “sẽ được cấp điện sinh hoạt”. Nhưng, lời hứa đó, sau 6 năm dường như đã trôi theo dòng nước…

Sau khi NM đi vào hoạt động, ruộng nhà anh Đặng Văn Chính (thôn Giàng Trù) đã phải bỏ hoang vì không có nước tưới. Không có điện, không thể cập nhật khoa học - kỹ thuật vào canh tác, sản xuất khiến cho việc trồng trọt bị ảnh hưởng. Việc học của mấy đứa con cũng bị ảnh hưởng không nhỏ.

“Lũ trẻ phải học bài, chuẩn bị sách vở, trước khi mặt trời lặn. Vì tối đến, học bằng đèn nhức mắt, lại nhiều muỗi, chỉ khi nào bài vở nhiều quá mới học đêm. Mỗi khi có người quen đến, nói không có điện họ không tin nổi, sống gần thủy điện lại phải chong đèn dầu”, anh Chính buồn bã.

NM thủy điện Nậm Phàng, thuộc Công ty CP Năng lượng Bắc Hà; công suất 36MW; đã hoạt động hơn 6 năm. Để tạo điều kiện cho thi công, người dân Giàng Trù đã chấp nhận để NM lấy hàng chục ha ruộng và hoa màu. Khi GPMB xây dựng NM, lãnh đạo công ty hứa sẽ cấp điện cho người dân sau khi dự án hoàn thành. Tuy nhiên, NM đã hoạt động 6 năm, đến nay, 43 hộ dân  thôn Giàng Trù vẫn chưa có điện, dù đã nhiều lần kiến nghị, đề xuất?

Không chịu cảnh tăm tối, cách đây hơn 2 năm, gia đình anh Chính cùng 9 hộ dân khác phải vay ngân hàng, gom góp được gần 90 triệu đồng kéo điện lưới từ thôn Mà Phố (cách gần 3 km) về dùng. Nguyên nhân cũng bởi từ khi NM thủy điện Nậm Phàng đi vào hoạt động, nguồn nước cạn kiệt khiến các máy phát điện mini của người dân thành đống sắt vụn.

Không có nước, những máy phát điện mini trở thành đống sắt vụn

Bỏ ra số tiền lớn là vậy, nhưng khi điện kéo về rất yếu. Vào giữa trưa, nhất là buổi tối thì có điện cũng như không, phần lớn vẫn phải dùng đèn dầu. Điện yếu, do không đảm bảo kỹ thuật, gây tổn hao điện lớn và tiềm ẩn nguy cơ mất an toàn. “Không có điện thắp sáng, mọi vật dụng bình thường của cuộc sống ngày nay như ti vi, nồi cơm điện, tủ lạnh... trở thành xa lạ với người dân”, anh Chính nói.

Đến bao giờ có… điện?

Vì mong có điện và tin vào lời hứa của lãnh đạo công ty, người dân thôn Giàng Trù đã phải đánh đổi bằng việc chặt bỏ nhiều hoa màu hiến đất để NM hoạt động. Nhưng lời hứa - chỉ là lời hứa suông và người dân thì vẫn mòn mỏi chờ đợi để cả thôn được nhìn thấy ánh sáng điện.

“Chỉ 8 giờ tối là cả làng, cả thôn đều... đi ngủ. Lũ trẻ muốn học bài thì phải tranh thủ lúc trời còn sáng hoặc thắp đèn dầu. Vì không có điện nên trong nhà cũng không mua thiết bị gì cả. Giờ chỉ mong có điện thôi, chắc chắn khi ấy cuộc sống sẽ tốt hơn”, một vị cao tuổi trăn trở.

Cả thôn Giàng Trù hiện có 43 hộ dân thì có tới 27 hộ nghèo. Một trong những nguyên nhân khiến tỷ lệ nghèo cao tới hơn 50% đó chính là thiếu điện dẫn đến khó tiếp cận thông tin, khó đưa khoa học – kỹ thuật vào sản xuất.

Với mong muốn có điện, nhiều lần, thôn, UBND xã Nậm Khánh đã kiến nghị lên Chi nhánh điện Bắc Hà và NM thủy điện Nậm Phàng. Tuy nhiên, phía Chi nhánh điện Bắc Hà trả lời “do đường dây 35KV qua thôn Giàng Trù đã bán cho phía NM thủy điện nên không có quyền kéo điện xuống cho người dân nữa”. Trong khi đó, đại diện NM lại khẳng định, việc kéo điện xuống cho người dân, thuộc thẩm quyền của Chi nhánh điện Bắc Hà. NM chỉ được phép sản xuất và bán điện cho Nhà nước, chứ không có quyền kéo điện xuống bán cho dân…

“Họ trả lời thế thì chúng tôi cũng đành chịu thôi. Chứ xã Nậm Khánh, có 3 cái thủy điện thì 2 cái khi hoàn thành, người ta kéo điện về cho dân không vấn đề gì. Trong khi cái thủy điện Nậm Phàng to nhất xã, lại không làm được việc đó?”, Trưởng thôn Giàng Trù, Lý Văn Tiến bức xúc.

Chủ tịch UBND xã Nậm Khánh, Bàn Văn Minh lên tiếng: Khi NM về xây dựng, cấp ủy, chính quyền xã và bà con mừng vui hoan hỷ. Thế mà mấy năm rồi, NM không thực hiện lời hứa nên bà con rất bức xúc. Khi đó, chúng tôi quá tin tưởng vào lời hứa của họ nên không có ký kết bằng văn bản, chỉ là thỏa thuận “mồm”. Vậy nên, giờ cũng khó. Cũng nhiều lần, xã gọi lên nhưng lãnh đạo NM thủy điện không chấp nhận. Họ nói, bây giờ thay đổi giám đốc liên tục, người hứa hẹn lúc đó nghỉ hưu rồi….

Ngọc Linh - Kế Toại