Gia Lai: Có hay không vấn nạn khai thác cát trái phép ở huyện Chư Păh?

Thời gian qua, dư luận xôn xao về việc có hay không nạn khai thác cát trái phép, cũng như các bãi tập kết sai quy định trên địa bàn huyện Chư Păh (?) PV đã vào cuộc tìm hiểu, xác minh.

Huyện Chư Păh nói gì?

Theo đó, tại báo cáo số 33/BC-TNMT ngày 21/3/2018, của Phòng TN&MT huyện Chư Păh gửi UBND huyện nói rõ: “Tại thời điểm kiểm tra thực địa, các điểm tập kết trái phép cát xây dựng tại khu vực lòng hồ thủy điện La Ly, thuộc địa bàn thị trấn La Ly thì các tổ chức và hộ kinh doanh đã tự nguyện ngừng các hoạt động kinh doanh và tập kết thêm lượng cát xây dựng. Trong đó, hộ kinh doanh Dương Tấn Tâm và hộ kinh doanh Đỗ Long Sơn đã vận chuyển, di dời hết toàn bộ số cát đang tồn đọng trên bãi cũng như toàn bộ máy móc, phương tiện, thiết bị đi nơi khác. Riêng tại địa điểm công ty TNHH Nguyên Cát Lộc vẫn còn tồn tại bãi tập kết cát và qua làm việc công ty đã có bản cam kết đến ngày 20/3/2018 sẽ vận chuyển, di dời toàn bộ…để trả lại mặt bằng và cam kết không tái phạm”.

Đến ngày 11/4/2018, Phòng TN&MT huyện Chư Păh lại tiếp tục có báo cáo số 39/BC-TNMT gửi lên UBND huyện. Trong báo cáo, khẳng định: “Tại thời điểm kiểm tra, ba bãi tập kết cát của công ty TNHH Nguyên Cát Lộc, và 2 hộ kinh doanh: Dương Tấn Tâm và Đỗ Long Sơn tại khu vực lòng hồ thủy điện Ia Ly không có cát”. Cùng với đó, biên bản kiểm tra thực địa, ngày 4/6/2018 của tổ kiểm tra liên ngành cũng nói rằng không có tổ chức, cá nhân nào khai thác cát tại các vị trí, điểm thường xuyên xảy ra khai thác cát, đá, đất…

Kết quả kiểm tra, báo cáo của các ban ngành trong tháng 4/2018 là vậy, nhưng đến tháng 6 bỗng nhiên xuất hiện hàng chục m3 cát nằm “chình ình” trên phần đất đã bị ngưng sử dụng và di dời hết toàn bộ trước đó.

Bãi tập kết cát đồ sộ khi bị phát hiện ở huyện Chư Păh.

Về vấn đề này, UBND huyện Chư Păh trong các văn bản, báo cáo số 1876/UBND-KT ngày 2/7/2018 và số 190/BC-UBND ngày 4/7/2018, cho rằng ngày 19/6/2018, UBND huyện đã chỉ đạo cho Phòng TN&MT phối hợp với các ban ngành khác cùng với thị trấn La Ly đi kiểm tra, ngăn chặn và xử lý. Kết quả: “Tổ kiểm tra đã lập biên bản và bàn giao lại cho thị trấn La Ly thực hiện các thủ tục tạm giữ toàn bộ tang vật liên quan gồm: (khoảng 50m3 cát xây dựng đang tập kết tại bãi) và toàn bộ phương tiện liên quan gồm (2 máy nổ, 1 đầu bơm, 30m ống phi 90 và một máy múc cát hiệu Sumittomo)”.

Mặt khác, UBND huyện này lý giải trong các văn bản nói trên về việc tự nhiên “mọc” lên một bãi cát như vậy là do vị trí mà các hộ dân kinh doanh tập kết cát là phần đất bán ngập của lòng hồ thủy điện La Ly, nên khi vận chuyển chỉ vận chuyển được cát sạch đã dồn đống trên bãi, còn lại một phần cát bị tràn xuống các vị trí thấp trũng, nên về mặt thực tế khu vực này vẫn còn một lượng cát tồn của ba cơ sở kinh doanh?. Từ đó, ngày 7/6/2018, đoàn kiểm tra của Sở TN&MT phối hợp với phòng TN&MT huyện đi kiểm tra thì phát hiện anh Lâm, con của chủ đất cho thuê đã tự ý đưa máy móc, thuê nhân công vào tận thu số cát mà ông Sơn thuê làm bãi trước đó với số lượng cát đã tận thu trên bãi tại thời điểm kiểm tra khoảng 10m3.

Ở một chiều hướng ngược lại, UBND thị trấn La Ly, đã có báo cáo 34/BC-UBND ngày 11/7 gửi lên UBND huyện và các phòng chức năng nói rõ: Ngày 9/7, UBND thị trấn La Ly tiến hành làm việc với hộ kinh doanh Đỗ Long Sơn. Kết quả kiểm tra khiến nhiều người ngạc nhiên bởi từ khoảng 50m3 cát xây dựng đang tập kết tại bãi mà trước đó đoàn chức năng đã kiểm tra trong đó có thành phần UBND xã La Ly, thì nay lại “lòi” ra thành 45m3 cát san lấp?! Điều đặc biệt là tại buổi làm việc này, hộ kinh doanh ông Sơn không xuất trình được giấy tờ chứng minh về nguồn gốc số cát này!.

Tỉnh nói “khai thác trái phép”, huyện báo cáo không có?!

Liên quan đến vụ việc, nguồn tin cho biết, việc Thủy điện La Ly cho người dân thuê, mượn một phần bãi để tập kết cát là sai hoàn toàn. Nên cuối năm 2017, đầu 2018, Thủy điện La Ly đã rút lại vấn đề cho thuê, mượn số diện tích này. Đồng thời, UBND huyện này đã có các chỉ đạo về việc cho ngừng các bãi cát hoạt động ngay từ tháng 3.

Ngay sau khi nhận được tin báo, UBND tỉnh Gia Lai đã có văn bản 1434/UBND-CNXD, ngày 3/7/2018, do Phó Chủ tịch tỉnh Kpă Thuyên ký đã phê bình Chủ tịch UBND huyện Chư Păh vì thiếu trách nhiệm để khai thác cát trái phép tiếp diễn (Đoàn kiểm tra đã phát hiện tại lòng hồ thủy điện La Ly có tình trạng khai thác trái phép, đã lập biên bản tạm giữ tang vật, phương tiện vi phạm, bàn giao cho địa phương xử lý…). Nhưng sau đó, truyền thông tiếp tục phản ánh việc khai thác vẫn tiếp tục tiếp diễn nên Phó Chủ tịch tỉnh yêu cầu huyện Chư Păh phải kiểm tra, xử lý và tổ chức kiểm điểm ngay các tổ chức cá nhân có liên quan.

Văn bản của sở TN&MT yêu cầu xử lý các tổ chức, cá nhân để xảy ra tình trạng khai thác cát trái phép tái diễn.

Cùng với đó, Sở TN&MT cũng đã có văn bản số 1939/STNMT-KS ngày 9/7/2018, yêu cầu UBND huyện tổ chức kiểm điểm các tổ chức, cá nhân liên quan vì để xảy ra tình trạng khai thác trái phép tái diễn.

Ở một diễn biến mới nhất, theo báo cáo số 2062/CN-UBND ngày 17/7/2018 của Phó Chủ tịch UBND huyện Chư Păh ông Nay Kiên gửi lên sở TN&MT khẳng định, khu vực này không có nguồn cát bồi tự nhiên, hay tích tụ để khai thác trái phép. Bên cạnh đó, có một lượng cát lớn của các hộ tập kết bị tràn ra bãi do đây là bãi bán ngập. Do vậy, hộ kinh doanh ông Đỗ Long Sơn đã tự ý đưa máy móc, thuê nhân công vào thu gom, lắng rửa, tận thu lại lượng cát của mình, nhưng lại không báo cáo, xin phép?. Song song với đó, UBND thị trấn La Ly đã xử phạt hộ ông Sơn 2 triệu đồng và tịch thu 45m3 cát.

Về xử lý tập thể, cá nhân, UBND huyện xác định, UBND thị trấn La Ly chưa thực hiện đúng, đầy đủ trách nhiệm, quyền hạn theo quy định cũng như chỉ đạo của UBND huyện…nên đã nghiêm khắc phê bình, kiểm điểm trách nhiệm đối với tập thể thị trấn La Ly và hai ông Nguyễn Thanh Vương (Chủ tịch); Phan Văn Thưởng (Địa chính) thị trấn La Ly.

Báo cáo của Chủ tịch UBND thị trấn Ia Ly.

Như vậy, xâu chuỗi lại sự việc, nguồn gốc của số cát trái phép này, chủ khai thác đã không chứng minh được nguồn gốc như trong báo cáo của UBND thị trấn đã nói ở trên, cũng như khai thác không báo cáo, xin phép lên các cơ quan chức năng có thẩm quyền?. Mặt khác, Phó Chủ tịch UBND huyện Chư Păh Nay Kiên cho rằng, vào những năm trước đó các chủ bãi cát lợi dụng sự nhập nhằng khi hồ sơ mua bán, hợp đồng  không rõ ràng, nên các hộ kinh doanh đã hút trộm cát ở các nơi khác, trong đó có cả địa bàn tỉnh Kon Tum. “Nói thẳng là như thế, nhưng mà về mặt pháp lý, mình thế nọ kia, họ có hợp đồng nên công tác kiểm tra về luật thương mại rất là khó… Cho nên sau đấy, bằng cách kiểm tra lại toàn bộ các hồ sơ cho thuê thì các anh chị thấy là các bãi cát này không chứng minh được và cái tính hợp pháp để nó tồn tại nên huyện đã giải tỏa rồi?”.

Kim Yến