Lâm Đồng: Đánh thức tiềm năng dược liệu địa phương

Theo đó, vận động người dân khai thác hợp lý đi đôi với bảo tồn nguồn tài nguyên dược liệu sau khi có quyết định của Thủ tướng Chính phủ.

UBND tỉnh đã có văn bản chỉ đạo Sở Y tế, Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, Sở Kế hoạch và Đầu tư triển khai Thông báo số 220 của Văn phòng Chính phủ về kết luận của Thủ tướng Chính phủ tại Hội nghị toàn quốc về phát triển dược liệu Việt Nam nhằm tăng cường bảo tồn và phát triển dược liệu trên địa bàn tỉnh. 

Những cây thuốc quý

Cây thất diệp nhất chi hoa (bảy lá một hoa) là một vị thuốc đặc biệt quý hiếm, có tác dụng ngăn chặn sự phát triển của tế bào ung thư, hỗ trợ điều trị một số bệnh như ung thư, tiểu đường... 

Cây trà hoa vàng (còn gọi là hoàng trà) có các hợp chất có khả năng kiềm chế sự sinh trưởng của khối u đến 33,8%, trong khi chỉ cần đạt đến ngưỡng 30% đã có thể xem là thành công trong điều trị ung thư, giúp giảm 35% hàm lượng Cholesterol trong máu trong khi dùng các loại thuốc khác thì mức độ giảm chỉ là 33,2%; một số công trình nghiên cứu cho thấy trà hoa vàng giảm triệu chứng xơ vữa động mạch do máu nhiễm mỡ, điều hòa huyết áp, hạ đường huyết, chữa kiết lỵ, đại tiện ra máu...

Cây thạch tùng răng cưa là vị thuốc quý vốn được sử dụng để điều trị các tổn thương do chấn thương và viêm trong y học cổ truyền Việt Nam, có tác dụng tốt đối với bệnh nhân suy giảm trí nhớ và bệnh nhân Alzhermer, cây này ngày càng quý hiếm, chỉ mọc ở vùng rừng Bidoup - Núi Bà; cây lan thạch hộc tía có nhiều tác dụng chữa bệnh, đặc biệt bổ máu; cây thiên phúc có công dụng chữa đến 12 loại bệnh cúm, gút, tim mạch, tiểu đường, khớp, huyết áp cao... 

Theo lãnh đạo tỉnh: “Những cây thuốc quý này, nếu chúng ta đầu tư nghiên cứu, khai thác tốt - sẽ cung cấp ra thị trường trong nước và xuất khẩu có giá trị lớn vì đây là sản phẩm dược liệu lợi thế, chỉ có ở Lâm Đồng”.

Tiềm năng dược liệu địa phương 

Lâm Đồng nằm ở nam Tây Nguyên, diện tích tự nhiên chiếm 976.478 ha, trong đó có trên 212.000 ha đất đỏ bazan và phân bổ chủ yếu ở độ cao từ hơn 800 m - 1.600 m so với mực nước biển; nhiệt độ vùng này biến thiên từ 180C - 21,5­0C, lượng mưa trung bình hàng năm từ 1.800 - 2.600 mm là điều kiện thích hợp phát triển đa dạng cây trồng như rau, hoa, chè, cà phê, cây đặc sản, trong đó cây dược liệu là cây phù hợp cho phát triển tại Lâm Đồng cả về quy mô và chất lượng.

Theo thống kê toàn tỉnh có trên 300 ha cây dược liệu, chủ yếu là actiso, diệp hạ châu, đảng sâm, đương quy... Trong đó, cây actiso là cây dược liệu đặc sản được nhiều công ty sử dụng làm nguyên liệu sản xuất ra các loại thuốc, trà, thực phẩm bảo vệ sức khỏe có giá trị trong chữa bệnh, thực phẩm và có giá trị xuất khẩu với một số sản phẩm chiến lược như cao khô Actiso, trà túi lọc Actiso đến một số quốc gia trên thế giới.

Một số doanh nghiệp, nổi bật là Ladophar, đã mạnh dạn đầu tư trang thiết bị, quy trình công nghệ tiên tiến, xây dựng nhà máy đông dược đạt chuẩn GMP-WHO để sản xuất cao khô Actiso nguyên liệu và mở rộng phát triển vùng nguyên liệu đạt chuẩn GACP -WHO (thực hành tốt trồng trọt và thu hái cây thuốc). 

Các cây dược liệu tại Lâm Đồng hầu hết là cây mọc trong tự nhiên, một số cây dược liệu được đưa vào trồng, sản xuất với quy mô lớn, mang tính chất hàng hóa như sau: Cây actiso hiện toàn tỉnh ước khoảng 130 ha, được trồng chủ yếu ở Đà Lạt, Lạc Dương, phục vụ sản xuất cao khô, cao mềm là nguyên liệu dùng sản xuất thuốc với 10 sản phẩm thuốc dược liệu đã được cấp phép lưu hành trên toàn quốc của Ladophar, chế biến các loại trà và một phần cây tươi, hoa tươi dùng để làm thực phẩm.

Về giống, đã có một số giống nhập nội, tỉ lệ giống mới rất ít, khoảng 20% chủ yếu phục vụ cho ăn tươi, nhiều giống đã nghiên cứu cho chất lượng bông rất tốt được nông dân sử dụng nhiều hơn giống cho chất lượng lá cao, trong khi mục tiêu làm dược liệu trồng actiso lấy lá là chính.

 Cây diệp hạ châu, được trồng ở huyện Cát Tiên với diện tích khoảng 20 ha, năm 2016 cây diệp hạ châu được trồng tại Cát Tiên, đã được Cục Sở hữu trí tuệ cấp Giấy chứng nhận đăng ký nhãn hiệu tại Quyết định số 20321/QĐ-SHTT ngày 13/4/2016.

Các cây thuốc như đảng sâm, đương quy, cỏ ngọt, phúc bồn tử, bồ công anh, sâm ngọc linh, thông đỏ, nấm linh chi đỏ, nấm đông trùng hạ thảo... đã được nhân giống và trồng với quy mô vừa và nhỏ ở một số địa phương như Đà Lạt, Lạc Dương, Lâm Hà, Đức Trọng… với mục đích thương mại và nghiên cứu, nhưng sản lượng không nhiều, sản phẩm sau chế biến chỉ có một số loại như trà, dược liệu khô, dược liệu tươi đáp ứng phần nào nhu cầu người tiêu dùng trong nước và một phần nhỏ xuất khẩu.

Ngoài ra, Lâm Đồng còn có một số loại cây khác như cúc hoa, đinh lăng, chè dây, sa nhân, lan gấm, chè vàng, tỏi cô đơn, hoàng liên ô rô, huyết đằng lông, canh ki na… được trồng với diện tích nhỏ lẻ, chủ yếu phục vụ nhu cầu gia đình hoặc công tác nghiên cứu, thử nghiệm.

Theo kế hoạch của UBND tỉnh về phát triển nông nghiệp toàn diện, bền vững, hiện đại, xác định đến năm 2020, toàn tỉnh có khoảng 350 ha cây dược liệu và đến năm 2025, có khoảng 500 ha cây dược liệu và cây đặc sản. Tiếp tục phát triển một số cây dược liệu đặc hữu của địa phương như actiso, cỏ ngọt, diệp hạ châu, sâm ngọc linh, đảng sâm, sâm langbiang…

Đồng thời, phát triển các loại cây đặc sản có giá trị cao, có lợi thế cạnh tranh như chanh dây, chuối la ba, đông trùng hạ thảo,… Đặc biệt, phát triển trồng cây dược liệu dưới tán rừng tại khu vực huyện Lạc Dương và các địa phương khác trên cơ sở phát triển những giống cây dược liệu đặc hữu có giá trị kinh tế cao.

Hoàng Phương