Mỹ, Pháp cùng thán phục Tổng thống Putin

THCL - Báo chí Pháp cho rằng Tổng thống Putin đã thắng mọi ván bài, trong khi báo chí Mỹ phân tích cặn kẽ vũ khí kinh tế giúp nước Nga đứng vững.

Nhìn từ quá khứ

Theo tờ The Wall Street Journal của Mỹ, Tổng thống Nga Putin hồi năm 2010 đã có một phát biểu nổi tiếng, đó là "Ai không nuối tiếc Liên Xô, kẻ đó không có trái tim. Ai muốn quay trở lại thời Liên Xô, người đó không có khối óc”.

Đúng 25 năm sau ngày Liên Xô sụp đổ (ngày 25/12/1991), người ta đã thử làm phép so sánh mô hình xã hội chủ nghĩa thời Liên Xô đặt trọng tâm vào kinh tế nhà nước với nước Nga theo đường hướng tư bản chủ nghĩa thân hữu hiện nay.

Tiếp đến, người ta đặt hai mô hình này trước một loạt cú sốc lớn như giá dầu lao dốc, các cuộc can dự quân sự ở nước ngoài tốn kém, bị phương Tây bao vây cô lập và nền kinh tế ốm yếu, để sau đó xét xem mô hình nào đủ sức tồn tại.

Nước Nga vẫn đứng vững bất chấp hàng loạt khó khăn

The Wall Street Journal cho rằng khi đối mặt với những thách thức kể trên, Liên Xô đã nhanh chóng sụp đổ. Tuy nhiên, cũng trong tình cảnh ngặt nghèo tương tự, chính quyền của ông Putin vẫn trụ vững, thậm chí còn phát triển.

Điều tạo ra sự khác biệt chính là ở chỗ Tổng thống Nga ưa chuộng chính sách tài khóa, tiền tệ thắt chặt, cùng với đó là khả năng áp đặt các biện pháp khắc khổ.

Theo tờ báo Mỹ, phương Tây thường giải thích Liên Xô sụp đổ là do nền kinh tế tập trung thiếu hiệu quả, nhưng đó chỉ là một phần.

Năm 1985, kinh tế Liên Xô tăng trưởng chậm lại nhưng vẫn duy trì được cân bằng ngân sách, các ngành kinh tế vẫn hoạt động, hàng hóa thiếu thốn nhưng chưa đến mức khiến người tiêu dùng phản kháng. Tuy nhiên, 4 năm sau, đình trệ chuyển sang khủng hoảng. Đến năm 1989, thâm hụt ngân sách lên tới 10% GDP.

Rào cản đối với tăng trưởng của Liên Xô thời đó được tờ báo Mỹ nhận định nằm ở mô hình kinh tế. Mô hình công nghiệp hóa hạng nặng lỗi thời đã tạo ra những nhóm lợi ích, hưởng lợi từ nền kinh tế yếu kém và đó cũng chính là các nhóm phản đối cải cách.

Các ngành công nghiệp nặng cùng với các tổ hợp công nghiệp-quân sự đa phần được nhà nước bao cấp, trong khi nguồn tài chính đó lẽ ra phải được đầu tư cho các nông trại tập thể đang rất cần tiền để mua phân bón và máy cày. Việc phân bổ lại nguồn lực tài chính theo cách này là không thể, mà lý do là vì các nhóm lợi ích.

Nga bắn pháo hoa chào mừng năm mới 2017 tại Moscow

Để tạo động lực tăng trưởng, Liên Xô áp dụng chính sách tài khóa thả nổi, cam kết tăng mạnh các khoản trợ cấp đối với ngành công nghiệp nặng và nông nghiệp để đổi lấy sự ủng hộ đối với các trương chình cải cách thị trường. Tuy nhiên, khả năng tiếp cận thị trường vay nợ của Liên Xô bị hạn chế nên tài khóa mở rộng chỉ còn biết trông chờ vào việc in tiền. Hệ quả là đồng ruble sụp đổ.

Các thị trường không còn minh bạch, bị tắc nghẽn và thiếu hụt hàng hóa. Đến cuối những năm 1980, người dân Liên Xô luôn phải xếp hàng dài chờ mua sữa và bánh mì.

Năm 1989, kinh tế Liên Xô chính thức rơi vào khủng hoảng khi giá cả trên thị trường chợ đen tăng phi mã. Đến năm 1991, nền kinh tế đổ vỡ, Điện Kremli không còn khả năng kiểm soát thuế và chi tiêu. Liên Xô sụp đổ.

Vũ khí kinh tế

Theo The Wall Street Journal, khi Liên Xô gặp khó khăn vào cuối những năm 1980, ông Putin đang là sĩ quan KGB ở Dresden, Đông Đức. Là người trải qua biến cố lịch sử, nhà lãnh đạo nước Nga thề sẽ không bao giời để tái diễn một thảm họa kiểu như vậy.

Bài học cốt lõi nhất mà ông Puti rút ra là: tránh để thâm hụt ngân sách lớn và lạm phát cao.

Lên nắm quyền từ năm 1999, ông Putin kiên trì thực thi chính sách kinh tế vi mô theo đường hướng bảo thủ. Chính điều này đã giúp ông vượt qua các cuộc khủng hoảng mà giới quan sát chắc mẩm rằng sẽ cuốn trôi chính quyền do ông đứng đầu.

Giữa năm 2014, giá dầu bắt đầu lao dốc, cùng lúc phương Tây áp đặt các lệnh cấm vận kinh tế nhằm vào Nga. Thế nhưng, ông Putin vẫn đứng vững.

Khác Liên Xô, Nga giờ đây theo đuổi chương trình chi tiêu khắc khổ, giảm trợ cấp lương hưu và các chương trình phúc lợi xã hội để đạt được mục tiêu cân bằng ngân sách.

Ngân hàng Trung ương Nga tăng mạnh tỉ lệ lãi suất lên hai con số, đẩy lạm phát xuống dưỡi ngưỡng 6%, một tỉ lệ lý tưởng đối với một nền kinh tế đang nổi.

Một người Nga đón năm mới 2017 tại Quảng trường Đỏ

Thâm hụt ngân sách của Nga năm 2016 chỉ ở mức 3% GDP cho dù dầu mỏ (đóng góp hơn 50% ngân sách) giảm giá chỉ còn chưa bằng 1/2 so với hai năm trước. Nợ chính phủ của Nga dưới ngưỡng 20% GDP, trong khi đó nợ công của Mỹ thì vượt 75% GDP.

Chính sách tài khóa khóa khắc khổ đã giúp nước Nga dưới thời ông Putin vẫn đứng vững trước khó khăn. Bị phương Tây cấm vận tài chính, những doanh nghiệp lớn ở Nga vẫn tiếp tục thu hút được nguồn ngoại tệ cần thiết. Giá hàng hóa lao dốc, nhưng sản lượng khai thác dầu mỏ của Nga luôn ở mức cao. Kinh tế Nga đang tăng trưởng trở lại ngay ở thời điểm Moscow can dự quân sự ở Ukraine và Syria.

Nhân vật số một

Trong khi đó, tờ Le Monde của Pháp cho rằng Tổng thống Nga Putin mới thực sự là nhân vật của năm 2016.

Trong bài xã luận có tiêu đề “Vladimir Putin, nhân vật của năm”, tờ Le Monde nhận định cuộc đua đường dài mà Tổng thống Putin dẫn dắt 16 năm nay để đưa nước Nga quay trở lại vị thế trung tâm thế giới đã bắt đầu thu được những kết quả ngoạn mục đầu tiên.

Người dân St. Petersburg xem trực tiếp Tổng thống Putin đọc lời chúc năm mới 2017

Ở Trung Đông, ông Putin đã thắng mọi "ván bài". Bằng việc tranh thủ sự lui bước của nước Mỹ dưới thời Tổng thống Barack Obama, rồi sau đó, tận dụng giai đoạn chuyển giao quyền lực nhạy cảm ở Mỹ, Tổng thống Putin muốn lập lại cân bằng ở khu vực Trung Đông.

Nếu những lệnh ngừng bắn trước đây tại Syria do Nga thương lượng với Mỹ, thì lần này, ông Putin chọn Thổ Nhĩ Kỳ làm đối tác. Nước Mỹ bị ông Putin loại ra khỏi "cuộc chơi".

Thêm vào đó, cuộc đàm phán về hòa bình ở Syria giữa Nga, Thổ Nhĩ Kỳ, Iran và Tổng thống Syria Bashar al-Assad vào tháng 1/2017 sẽ diễn ra ở Astana, Kazakhstan, vốn được coi là “sân nhà” của Nga.

Mỹ, Liên minh châu Âu và Liên hợp quốc (LHQ) hoàn toàn mờ nhạt trong mắt ông Putin.

Binh sĩ Nga đang làm nhiệm vụ tại Aleppo, Syria

Không chỉ ở Trung Đông mà ở các khu vực khác trên thế giới, Tổng thống Putin cũng có được một số ảnh hưởng nhất định. Ở châu Á, ông Putin xích lại gần Trung Quốc và Nhật Bản. Ở châu Âu, Tổng thống Putin đã thay đổi được thái độ thù địch của nhiều chính đảng, chính trị gia và đã thiết lập mối quan hệ với những tổ chức chính trị và những người có thiện cảm với ông Putin.

Đánh giá về cáo buộc Nga tấn công mạng Mỹ đợt bầu cử tổng thống vừa qua, tờ Le Monde cho rằng Tổng thống Putin đã tìm cách thay đổi đường lối hoạt động gián điệp. Giới chức Mỹ khẳng định Moscow đánh cắp thông tin từ hòm thư điện tử của đảng Dân chủ và các cộng sự của ứng cử viên Hillary Clinton và phát tán các thông tin này trong thời gian vận động tranh cử tổng thống Mỹ.

Sự can thiệp của một thế lực nước ngoài vào cuộc bầu cử tổng thống Mỹ như vừa qua là chưa từng có và không thể bị xem nhẹ.

Tờ báo Pháp cảnh báo rằng Tổng thống đắc cử Mỹ Donald Trump hiện vẫn công khai ủng hộ ông Putin, nhưng thực tế thách thức từ Nga có thể sẽ khiến ông Trump sớm “mở mắt”.

Bảo Minh - Baodatviet