Sai phạm trong lĩnh vực khoáng sản: Kiến nghị kỷ luật lãnh đạo Sở TNMT Lào Cai giai đoạn 2009-2012

Kết luận thanh tra việc chấp hành chính sách, pháp luật trong công tác quản lý, khai thác, chế biến khoáng sản trên địa bàn tỉnh Lào Cai, giai đoạn 2005 - 2015

Vậy, những lãnh đạo Sở Tài nguyên và Môi trường (TN&MT) tỉnh Lào Cai giai đoạn này là ai? Được biết, ông Mai Đình Định nguyên Giám đốc Sở TN&MT giai đoạn năm 2012. Hiện tại, ông Mai Đình Định đang giữ chức vụ Bí thư Thành ủy TP. Lào Cai.

Thứ hai là ông Nguyễn Thành Sinh, nguyên Phó Giám đốc Sở TN&MT tỉnh Lào Cai (giai đoạn 2009 - 2012). Hiện tại, ông Nguyễn Thành Sinh là Giám đốc Sở TN&MT tỉnh Lào Cai. 

Hết giấy phép, Công ty Apatit Việt Nam vẫn ngang nhiên khai thác

Như Thương hiệu và Công luận đã phản ánh, mới đây Thanh tra Chính phủ đã ban hành Thông báo số 901/TB-TTPCP công khai Kết luận thanh tra việc chấp hành chính sách pháp luật trong công tác quản lý, khai thác, chế biến khoáng sản trên địa bàn tỉnh Lào Cai, giai đoạn 2005-2015.

Theo đó, giai đoạn 2007-2015, tỉnh Lào Cai đã cấp giấy phép khai thác khoáng sản và giao đất tại 13 dự án, diện tích vượt so với quy hoạch 196,77 ha vào đất rừng sản xuất, đất nông nghiệp và các loại đất khác; có 11 dự án khai thác khoáng sản nằm ngoài quy hoạch với diện tích 65,4ha…

Đối với Công ty TNHH MTV Apatit Việt Nam (Công ty Apatit Việt Nam), Thanh tra Chính phủ kết luận một số khai trường đã khai thác nhiều năm, nhưng đến thời điểm thanh tra, Sở Tài nguyên và Môi trường cùng các cơ quan, đơn vị có liên quan chưa thực hiện việc cắm mốc và bàn giao mốc giới tại một số khu vực khai thác, vi phạm Luật Khoáng sản. Công ty này vẫn khai thác quặng Apatit tại một số khai trường khi giấy phép khai thác đã hết hạn khai thác.

Trụ sở Công ty Apatit Việt Nam tại tỉnh Lào Cai

Theo Thanh tra Chính phủ, để xảy ra sai phạm này, Chủ tịch UBND tỉnh, Phó Chủ tịch phụ trách và Giám đốc Sở TN&MT, Xây dựng thời kỳ này phải chịu trách nhiệm chính.

Được biết, năm 2015 - Giám đốc Sở Xây dựng là ông Trịnh Xuân Trường. Hiện tại, ông Trường vẫn đảm đương chức vụ này.

Cùng giai đoạn này, ông Nguyễn Thành Sinh là Giám đốc Sở TN&MT tỉnh Lào Cai. Ông Nguyễn Thành Sinh trước đó là Phó Giám đốc Sở TN&MT Lào Cai được bầu giữ chức Giám đốc Sở TN&MT Lào Cai. Thời hạn giữ chức vụ 5 năm kể từ ngày 1/4/2015.

Ông Nguyễn Thành Sinh, nguyên Phó Giám đốc Sở TN&MT tỉnh Lào Cai giai đoạn 2009 - 2012 (Ảnh: Báo Lào Cai)

Gần đây nhất, cuối tháng 3/2018, Công ty TNHH MTV Apatit Việt Nam đã thực hiện hành vi vi phạm hành chính để xảy ra sự cố môi trường (cánh phai bị xô đổ làm nước thải của hồ quặng đuôi chảy tràn nhanh ra ngoài môi trường với lưu lượng 16.000m3/h gây thiệt hại do ngập lụt hoảng 7ha đất). Hành vi vi phạm được quyd dịnh tại điểm g, khoản 2, điều 34, nghị định số 155/2016/NĐ-CP.

Chính hành vi này của Công ty Apatit Việt Nam đã bị UBND tỉnh Lào Cai xử phạt 350 triệu đồng.

Không chỉ vậy, năm 2015, Công ty này cũng bị xử phạt 300 triệu đồng, vì lý do đã có hành vi để xảy ra vỡ đập phụ hồ tuần hoàn tại chi nhánh tuyển Apatit Cam Đường làm cho nước thải và bùn thải chảy ra ngoài môi trường (với khối lượng ước tính khoảng 9.800m3). Quyết định do ông Lê Ngọc Hưng – PCT UBND tỉnh Lào Cai ký.

Ông Mai Đình Định, nguyên Giám đốc Sở TN&MT Lào Cai (Ảnh: Báo Lào Cai)

Trước đó, theo báo cáo của Đoàn kiểm tra liên ngành tình Lào Cai (năm 2015), tổng khối lượng quặng apatit mà công ty Apatit Việt Nam khai thác được từ 5 khai trường (KT) không có giấy phép từ 1995 – cuối năm 2012 là gần 17,6 triệu tấn. Doanh thu về gần 2,7 nghìn tỷ đồng. Trong đó công ty Apatit Việt Nam đã khai thác quặng apatit không phép tại 5 khai trường (KT số 11,12,14,17,31), còn  KT số 17 khai thác sai lệch so với giấy phép của tỉnh Lào Cai cấp.

Ngay sau khi có báo cáo trên, ông Nguyễn Văn Vịnh - Chủ tịch UBND tỉnh Lào Cai đã ra quyết định về việc xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực khoáng sản, đất đai và bảo vệ môi trường đối với Công ty Apatit với tổng số tiền là 1 tỉ 130 triệu đồng. Ngoài quyết định phạt hành chính của Chủ tịch UBND tỉnh Lào Cai nêu trên, tỉnh còn áp dụng hình thức phạt bổ sung và biện pháp khắc phục hậu quả như buộc Công ty Apatit Việt Nam chấm dứt mọi hoạt động khai thác tại các khai trường 11, 14, 17, 31; thực hiện các giải pháp cải tạo, phục hồi môi trường và đất đai tại các khu vực đã khai thác và trả lại toàn bộ diện tích đất đai cho chính quyền địa phương quản lý.

Cũng theo kết luận của Thanh tra liên ngành, Công ty Apatit Việt Nam còn vi phạm tại 7 KT nằm trong khu vực được cấp giấy phép nhưng không có quyết định cho thuê đất và chưa nộp tiền sử dụng đất, với tổng diện tích 1.489.600m2, bao gồm: Cam Đường 2 (KT 4); KT 15A; Cam Đường 3 (KT5); Làng Hèo,  Làng Hang thuộc KT 1; Làng Cóc, Cuống, Phời Thuộc (KT2); KT31; KT 13.

Công ty Lilama tạo vỏ bọc dự án để khai thác apatit chui

Cũng theo Thông báo số 901 của Thanh tra chính phủ nêu rõ: Giai đoạn 2007-2015, UBND tỉnh Lào Cai cho phép Công ty TNHH Xây dựng Thương mại Lilama thực hiện dự án nhà hàng, khách sạn, nhưng thực tế khai thác Apatit trái phép, vi phạm Điều 65, 67 Luật Khoáng sản năm 2010.

Không hiểu, cơ quan ban ngành tỉnh Lào Cai có "làm ngơ" để cho Công ty TNHH Xây dựng Thương mại Lilama lấy danh nghĩa thực hiện dự án nhà hàng, khách sạn nhưng thực tế khai thác apatit trái phép.

Theo Thanh tra Chính phủ, để xảy ra sai phạm này, Chủ tịch UBND tỉnh, Phó Chủ tịch phụ trách và Giám đốc Sở TN-MT, Xây dựng thời kỳ này phải chịu trách nhiệm chính. 

Thanh tra Chính phủ chỉ rõ nhiều bê bối trong công tác quản lý, cấp phép khai thác khoáng sản ở Lào Cai (Ảnh: Dân trí)

Từ những sai phạm, thiếu sót nêu trên, Tổng Thanh tra Chính phủ kiến nghị Thủ tướng Chính phủ chỉ đạo; giao Chủ tịch UBND tỉnh Lào Cai xác định trách nhiệm và tiến hành kiểm điểm nghiêm túc theo thẩm quyền đối với Lãnh đạo UBND tỉnh, các cơ quan, cá nhân có liên quan trong việc cho phép Công ty thực hiện Dự án đầu tư xây dựng khách sạn, nhà hàng và chủ trương cho tận thu, thu gom quặng apatit, nhưng không kiểm tra bảo đảm việc khai thác, tận thu theo đúng quy định của pháp luật;

Xác định trách nhiệm và có hình thức kỷ luật đối với lãnh đạo Sở Tài nguyên và Môi trường giai đoạn 2009 – 2012.

Chỉ đạo cơ quan công an tỉnh tiến hành xác minh, làm rõ và xử lý theo đúng quy định của pháp luật về những sai phạm trong việc Công ty tận thu, thu gom khoáng sản.

Xem xét thu hồi Giấy chứng nhận đầu tư, thu hồi diện tích đất 3,77 ha đã cấp cho Công ty TNHH Xây dựng thương mại Lilama, do vi phạm về tiến độ thực hiện xây dựng dự án khách sạn nhà hàng theo quy định tại điểm I, khoản 1, điều 64 Luật Đất đai năm 2013.

Yêu cầu Công ty TNHH Xây dựng thương mại Lilama hoàn nguyên trên diện tích đất đã tận thu, thu gom apatit theo quy định của pháp luật.

Tiến hành kiểm điểm, làm rõ trách nhiệm và xử lý nghiêm túc theo thẩm quyền đối với các cơ quan, tổ chức, cá nhân có liên quan đến các vi phạm đã nêu tại Kết luận thanh tra.

Tuấn Ngọc