Dự án khu xử lý chất thải rắn sinh hoạt xã Bình Định: Người dân không đồng thuận

(TH&CL) Vừa qua, báo Thương hiệu và Công luận có nhận được đơn thư phản ánh của người dân thôn Cổ Lãm, xã Bình Định huyện Lương Tài (Bắc Ninh) về việc phản đối chủ trương xây dựng khu xử lý chất thải rắn sinh hoạt tại địa phương và tuyến đường vào khu xử lý. Để tìm hiểu đúng bản chất sự việc, Phóng viên đã về đây để tìm hiểu nguồn cơn sự việc  vì sao người dân lại có phản ứng gay gắt khi dự án này được quy hoạch tại đây.

Người dân thôn cổ lãm phản đối bãi rác thải XD tại thôn

Phản đối từ trong “trứng nước”

Từ tình hình quá tải, gây ô nhiễm môi trường nghiêm trọng của bãi rác Đồng Ngo, TP Bắc Ninh, tỉnh Bắc Ninh nên ngày 10-7-2013, Tỉnh ủy Bắc Ninh có Thông báo số 506-TB/TU về việc thông báo kết luận của Bí thư Tỉnh ủy về một số giải pháp xử lý các bãi rác trên địa bàn. Trong Thông báo, Bí thư Tỉnh ủy nhấn mạnh: “Bố trí mỗi huyện, thị xã lựa chọn từ 1 - 2 bãi rác để tổ chức xử lý rác thải tại chỗ. Việc lựa chọn địa điểm phải đúng tiêu chuẩn, tiến hành khảo sát cụ thể và tạo được sự đồng thuận cao của nhân dân”. Tuy nhiên, chủ trương đưa ra thì đúng đắn nhưng khi lập kế hoạch xây dựng nhà máy xử lý rác thải ở huyện Lương Tài, tỉnh Bắc Ninh đã vấp phải sự phản đối gay gắt từ người dân. Từ đâu có sự phản đối đó? Đó chính là cách thực hiện chưa đúng. Chưa lấy ý kiến của người dân mà đã vội vàng lập kế hoạch khảo sát và và lập đề án khu xử lý rác thải;  ban hành thông báo thu hồi đất để thực hiện dự án và cử cán bộ xuống đo đạc ruộng trong khi người dân chưa hay biết; địa điểm xây dựng không đạt tiêu chuẩn, không đúng quy hoạch.

Theo như đơn thư phản ánh của người dân thôn Cổ Lãm thì ngày 03/10/2013 Phòng tài nguyên và Môi trường huyện Lương Tài lập báo cáo kết quả khảo sát về đề án khu xử lý rác thải rắn sinh hoạt tập trung của huyện được đặt tại thôn cổ Lãm. Qua quá trình khảo sát đã chọn ra 4 địa điểm và địa điểm cuối cùng được chọn nằm tại xứ đồng 6 mẫu thôn Cổ Lãm, xã Bình Định. Theo kết quả khảo sát thì địa điểm này cách dân cư thôn Cổ Lãm khoảng 643m; cách dân cưn thôn Kim Đào, thị trấn Thứa 1.075m; Cách dân cư thôn Lạng Dương. Xã Phú Lương 903m; Cách dân cư thôn Kim Thao, xã Lâm Thao 951m.

Nhiều người dân thôn Cổ Lãm đã phản ứng quyết liệt khi kết quả khảo sát được đưa ra. Vì họ không được bàn bạc, lấy ý kiến về việc lập dự án. Ngoài ra người dân cũng tỏ ý nghi ngờ khi mà công văn của Sở xây dựng gửi cho chủ tịch UBND Tỉnh Bắc Ninh và công văn của UBND huyện Lương Tài cùng được ký một ngày.

Với báo cáo kết quả khảo sát số 361b/BC-TNMT ngày 03/10/2013 của Phòng tài nguyên và Môi trường huyện Lương Tài thì rõ ràng bản kế hoạch khảo sát này đã có những sai phạm nghiêm trọng về Quy hoạch xây dựng Nông thôn mới của Bộ xây dựng. Thông tư số 32/2009/TT-BXD ngày 10/09/2009 của Bộ Xây dựng ban hành quy chuẩn về Quy hoạch xây dựng nông thôn mới thì khoảng cách cách ly vệ sinh từ khu xử lý chất thải rắn đến khu dân cư ít nhất là từ 3000m trở lên và với các công trình xây dựng khác là trên 1000m.

Và một văn bản của Sở xây dựng ban hành lại đi ngược lại với thông tư số 32/2009/TT-BXD ngày 10/09/2009 của Bộ Xây dựng ban hành quy chuẩn về Quy hoạch xây dựng nông thôn. Theo đó, tại văn bản số 10/SXD-QLHT ngày 17/7/2013 của Sở Xây dựng Bắc Ninh gửi các huyện, thị xã hướng dẫn việc lựa chọn địa điểm đầu tư xây dựng khu xử lý chất thải rắn sinh hoạt. Sở hướng dẫn khoảng cách đặt nhà máy đến chân công trình xây dựng xung quanh ít nhất 500m theo Thông tư số 02/2010/TT-BXD ngày 05/2/2010. Tuy nhiên, đến ngày 22/11/2013, Sở Tài nguyên và Môi trường Bắc Ninh lại có Văn bản số 05/HD-TNMT khẳng định các huyện, thị xã khi khảo sát địa điểm phải căn cứ vào Quy hoạch xây dựng nông thôn mới theo Thông tư liên tịch số 13/2011/TTLT-BXD-BNNPTNT-BTN&MT. Điều 13, Thông tư liên tịch nêu rõ: “Về lập quy hoạch xây dựng thực hiện theo các tiêu chuẩn quy định tại Thông tư 32/2009/TT-BXD, ngày 30/9/2010 của Bộ Xây dựng”. Tức khoảng cách từ nhà máy xử lý rác thải sinh hoạt đến khu dân cư phải cách ít nhất 3.000m.

Từ các văn bản của Sở tài nguyên Môi trường tỉnh Bắc Ninh và thông tư số 02/2010/TT-BXD ngày 05/2/2010 của Bộ xây dựng thì kết quả khảo sát về lập đề án xử lý rác thải rắn sinh hoạt tập trung của huyện Lương tại do Phòng tài nguyên và Môi trường huyện lập đã sai phạm nghiêm trọng trong vấn đề đảm bảo môi trường. Tuy nhiên, văn bản và thông tư được ban hành rõ, nhưng Phòng tài nguyên và môi trường huyện Lương Tài vẫn “nhắm mắt” ký quyết định thành lập khu xử lý rác thải tại thôn Cổ Lãm xã Bình Định.

Dân không biết, không bàn, không kiểm tra

Theo như người dân thôn Cổ Lãm cho biết thì ngày 3/10/2013 tại trụ sở UBND xã Bình Định, huyện Lương Tài đã diễn ra hội nghị về lựa chọn xây dựng khu xử lý chất thải rắn sinh hoạt và khu chứa phế thải vật liệu xây dựng huyện Lương Tài. Tuy nhiên hội nghị này diễn ra “mờ ám” trong  khi người dân thôn Cổ lãm không được tham gia họp vì dự án này có liên quan trực tiếp tới quyền lợi của người dân thôn Cổ Lãm. Đại diện thôn Cổ Lãm lúc đó chỉ có ba người là Bí thư chi bộ, Trưởng thôn và Chủ nhiệm HTX dịch vụ NN thôn. Tuy nhiên trong hội nghị này thì đại diện thôn Cổ Lãm là ông Vũ Bá Thành, trưởng thôn Cổ Lãm đã ký vào biên bản hội nghị. Tuy nhiên, do thấy biên bản mà ông ký có nhiều điều không đúng với diễn biến của hội nghị nên ông Thành đã làm đơn xin rút chữ ký của mình trong biên bản hội nghị họp ngày 03/10/2013.

Dự án xử lý rác thải này không được người dân đồng ý và phản đối gay gắt với những lý do sau:

Thứ nhất: Khi quy hoạch dự án xử lý rác thải không lấy ý kiến của người dân, không bàn bạc với người dân. Ban hành thông báo thu hồi đất để thực hiện dự án và cử cán bộ xuống đo đạc ruộng trong khi người dân chưa hay biết. Điều này trái với Thông báo số 506-TB/TU của Tỉnh ủy Bắc Ninh “Việc lựa chọn địa điểm phải đúng tiêu chuẩn, tiến hành khảo sát cụ thể và tạo được sự đồng thuận cao của nhân dân”.

Thứ 2: Khu xử lý rác thải nằm ở phái Đông Nam của thôn và nằm ở vị trí trung tâm của 4 thôn nên chỉ cần khi có gió đông nam thổi thì cả 4 thôn đều ngửi thấy mùi hôi thối. Chính vì vậy người dân không đồng ý với vị trí đặt khu xử lý rác thải.

Thứ 3: Bãi rác này nằm cạnh trục tiêu B4 của xí nghiệp thủy nông Lương Tài, quanh năm thẩm thấu bơm lên trạm bơm Ngọc Quang, trạm bơm cung cấp nước cho huyện Lương Tài.

Thứ 4: Vì nhà máy thép Sóc Sơn nằm gần nên vấn đề ô nhiễm môi trường nhiều năm nay không được đảm bảo. Người dân đã gửi đơn kêu cứu cho các cơ quan chức năng vẫn không được giải quyết. Chính vì vậy người dân mất lòng tin.

Anh Vũ Bá Lâm cho biết, “Chúng tôi vô cùng bất ngờ khi nhận được quyết định thành lập khu xử lý rác thải tại thôn Cổ Lãm chúng tôi. Bà con trong thôn ai cũng bức xúc khi mà người dân chúng tôi không được tham gia bàn bạc cụ thể, chỉ đến khi có quyết định thì người dân chúng tôi mới biết”.

Ông Nguyễn Quang Đỉnh cho hay “nếu mà xây dựng nhà máy xử lý rác thải tại thôn Cổ Lãm thì vấn đề ô nhiễm môi trường liệu có đảm bảo khi mà khu xử lý rác thải cách khu dân cư hơn 600m trong khi đó theo tiêu chuẩn thì phải 3000m. Chúng tôi vô cùng lo lắng và không muốn làng mình sẽ trở thành làng ung thư chỉ vì khu xử lý rác thải này”.

Để tìm hiểu rõ vấn đề, PV đã có buổi làm việc với ông Vũ Giao, chủ tịch UBND xã Bình Định ông Giao cho biết: “nhiều thông tư, văn bản hướng dẫn Ông chưa nắm được hết, còn các kế hoạch khảo sát cũng như lập đề án khu xử lý rác thải đều do các cơ quan chuyên môn thực hiện, bản thân UBND xã chỉ đi khảo sát cùng…”.

Báo Thương hiệu và Công luận sẽ tiếp tục thông tin về vụ việc

Cao Huyền – Ngọc Linh