Đề án đổi mới chương trình – sách giáo khoa Còn nhiều việc phải làm

Chỉ còn hai tháng nữa, Đề án Đổi mới chương trình – sách giáo khoa (SGK) phổ thông sẽ được trình Quốc hội, nhưng cho đến thời điểm này, vẫn còn nhiều vấn đề quan trọng của đề án chưa được thống nhất cao.

Phân quyền lựa chọn SGK chưa rõ

Một trong những đặc điểm quan trọng nhất của chương trình mới đang được Bộ Giáo dục và Đào tạo (GD&ĐT) bắt tay vào xây dựng là chuyển căn bản từ tập trung vào trang bị kiến thức, kỹ năng sang phát triển năng lực và phẩm chất người học, bảo đảm hài hòa giữa dạy chữ, dạy người và định hướng nghề nghiệp.

Đề án đổi mới lần này cho phép một chương trình có thể có nhiều bộ SGK. Ngoài việc biên soạn chương trình chuẩn, Bộ GD&ĐT cũng đang đưa ra hai phương án biên soạn SGK: Bộ trực tiếp biên soạn bộ SGK mẫu, sau đó huy động các tổ chức , cá nhân tham gia biên soạn; hoặc Bộ GD&ĐT chỉ thực hiện kiểm định chất lượng các bộ SGK được biên soạn. Ngoài ra, Bộ GD&ĐT cũng chủ trương áp dụng triển khai bộ SGK mới đồng loạt ở các lớp học thay cho cách làm cuốn chiếu trước đây để đỡ mất nhiều thời gian.

Ngày 28-8, tại Hà Nội diễn ra hội thảo tham vấn các chuyên gia của Ủy ban Văn hóa, Giáo dục, Thanh thiếu niên và Nhi đồng của Quốc hội về đề án này. Tuy còn ý kiến khác nhau, nhưng hầu hết các chuyên gia đều đồng tình một chương trình, nhiều bộ SGK. Đồng thời tán thành Bộ GD&ĐT trực tiếp biên soạn bộ SGK mẫu, sau đó huy động các tổ chức, cá nhân tham gia biên soạn để tránh lộn xộn. PGS, TS Trần Thị Tâm Đan cho rằng, nếu ngay từ đầu Bộ GD&ĐT chỉ thực hiện kiểm định chất lượng các bộ SGK được biên soạn mà không biên soạn bộ SGK mẫu thì sẽ có rất nhiều rủi ro, vì Việt Nam chưa có kinh nghiệm trong việc này. Bà cũng lưu ý thêm, nếu có nhiều bộ SGK thì Bộ GD&ĐT cần đối xử công bằng, không được phân biệt, việc chọn bộ SGK nào hoàn toàn là quyển của người học.

Giáo sư, Viện sĩ Phạm Minh Hạc, nguyên Bộ trưởng GD&ĐT bày tỏ mối lo ngại đối với việc phân quyền lựa chọn SGK. Nếu Bộ khuyến khích các tổ chức, cá nhân biên soạn SGK thì có nghĩa là trong một chương trình của một lớp học, môn học sẽ nhiều loại SGK khác nhau. Liệu việc phân quyền lựa chọn sử dụng loại sách sẽ do từng lớp, từng cấp học, từng trường hay từng khu vực quy định?

Việc phân quyền lựa chọn bộ SGK ở các nước trên thế giới đã được thực hiện một cách rất cụ thể, rõ ràng nhưng nếu như Việt Nam hướng tới có nhiều bộ SGK thì việc phân quyền lựa chọn là một việc làm rất khó vì sẽ có nhà trường học theo SGK của Bộ, có trường học theo SGK của nhà xuất bản nào đó, hoặc có trường học tổng hợp  nhiều loại SGK. Để bảo đảm kiểm định chất lượng SGK cũng như để các trường không lúng túng chọn loại sách nào, Bộ GD&ĐT cần phân quyền và quy rõ trách nhiệm lựa chọn sử dụng bộ SGK trong Đề án Đổi mới chương trình, SGK giáo dục phổ thông.

Nhiều vấn đề còn mờ nhạt

Nhiều nội dung của đề án Đổi mới chương trình – SGK chưa được các chuyên gia đồng thuận cao, vì các đại biểu cho rằng vẫn còn rất mờ nhạt. Từ thực tế chương trình – SGK hiện hành thực hiện chưa mấy thành công do chưa chuẩn bị đầy đủ cơ sở vật chất cho quá trình đổi mới, một số ý kiến đề nghị phải giải quyết tốt bài toán cơ sở vật chất, vì đó là điều kiện quan trọng để thực hiện thành công chương trình – SGK mới. GS Phạm Đình Hạc cho rằng, đề án theo hướng dạy tích hợp, phân hóa là sự đổi mới rất lớn, có ý nghĩa thời đại của giáo dục Việt Nam và thích ứng được với giáo dục thế giới. Nhưng cho đến nay, ngay cả nhiều chuyên gia của Bộ GD&ĐT cũng chưa biết phải làm thế nào, vì thế phải chuẩn bị thật kỹ để làm tốt nội dung này.

Nhiều chuyên gia còn bày tỏ sự thất vọng với đề án khi vấn đề phân luồng không được đề cập một cách rốt ráo. Theo GS Phạm Minh Hạc, lẽ ra sau bậc học giáo dục cơ bản phải tổ chức phân luồng mạnh như Nghị quyết 29 yêu cầu “ Đây là vấn đề suốt 18 năm qua ( kể từ năm 1996) chúng ta không thực hiện được. Giờ thêm vài trang về vấn đề này vào đề án cũng sẽ không sợ nghị quyết của Quốc hội dài thêm, nhưng nó sẽ rất có ý nghĩa. Học xong giáo dục cơ bản, có em đi vào thị trường lao động, có em đi học nghề - trung cấp nghề, có em học tiếp THPT. Nhưng hiện nay, có tỉnh 90% số học sinh học xong THCS lên THPT, hết THPT thì đổ xô thi ĐH, thế cho nên mới có chuyện hơn 20 vạn cử nhân thất nghiệp”, GS Phạm Minh Hạc nói.

PGS Văn Như Cương cũng bày tỏ băn khoan khi trong đề án chưa nói rõ giải quyết vấn đề phân luồng ra sao trong khi hiện nay hầu như toàn bộ học sinh tốt nghiệp THPT đều chỉ có một con đường thi vào ĐH.

Đáng chú ý, đề án này chưa nêu rõ về kinh phí thực hiện.Nếu trước đó, khi đưa ra đề án này Bộ GD&ĐT nêu ra con số khái toán là 34.000 tỷ đồng thì đến nay, đề án chưa nói rõ. “ Đề án này có hai vấn đề cần quan tâm: Làm hết bao nhiêu tiền, tác động đến ngân sách Nhà nước ra sao; có làm phiền dân không? Nhưng cả hai đều chưa rõ. Báo cáo tác động mà đề án chỉ ra chỉ là những gì những người biên soạn “ tưởng tượng” ra, vì không có thực tiễn, không có dữ liệu chứng minh”, một chuyên gia giáo dục đặt vấn đề.

Tại phiên họp thường kỳ tháng 8 của Chính phủ kết thúc ngày 28-8, Chính phủ đã nhất trí thông qua dự thảo Đề án đổi mới chương trình – SGK phổ thông do Bộ GD&ĐT chủ trì xây dựng. Chính phủ giao Bộ GD&ĐT tiếp thu các ý kiến thành viên Chính phủ để hoàn thiện đề án, thừa ủy quyền  Thủ tướng , thay mặt  Chính phủ, báo cáo Quốc hội xem xét, quyết định.

Theo Thời nay