Phụ nữ Việt Nam: Những đóng góp nổi bật và tầm ảnh hưởng trong thời kỳ đổi mới

Gần 40 năm sau thời kỳ đổi mới, đất nước đã và đang chuyển mình mạnh mẽ. Đồng hành cùng hành trình ấy là hình ảnh người phụ nữ Việt Nam - không chỉ gắn liền với sự hy sinh, đảm đang, mà còn tỏa sáng với trí tuệ, bản lĩnh và khát vọng vươn lên. Từ những doanh nhân, nhà khoa học đến nghệ sĩ, nhà hoạt động xã hội - họ đang từng ngày kiến tạo dấu ấn riêng, góp phần làm nên diện mạo mới cho đất nước.

Công cuộc đổi mới 1986 đánh dấu bước ngoặt trong tiến trình phát triển đất nước với tinh thần “lấy con người làm trung tâm”. Trong dòng chảy đó, phụ nữ Việt Nam cũng từng bước khẳng định vai trò và vị thế của mình với sự phát triển toàn diện của xã hội. Từ những năm đầu đổi mới, họ đã năng động thích ứng với cơ chế thị trường, mạnh dạn khởi nghiệp, vươn lên làm chủ kinh tế gia đình và cộng đồng, đồng thời tham gia ngày càng sâu rộng vào các lĩnh vực khoa học, giáo dục, văn hóa và quản lý nhà nước.

Tiêu biểu, Nghị quyết số 04-NQ/TW (1993) của Bộ Chính trị “về đổi mới và tăng cường công tác vận động phụ nữ trong tình hình mới” đã mở ra cơ hội để phụ nữ phát huy năng lực trong các lĩnh vực lãnh đạo, quản lý, kinh tế và xã hội. Những năm sau đó, cùng với sự phát triển của đất nước, sự hiện diện của phụ nữ trong đời sống chính trị, kinh tế, xã hội ngày càng rõ nét.

Theo Ngân hàng Thế giới (World Bank), tỷ lệ phụ nữ Việt Nam tham gia lực lượng lao động năm 2024 đạt khoảng 69,1%, cao hơn mức trung bình toàn cầu (49,1%). Liên minh Nghị viện thế giới (IPU) cũng ghi nhận, tại Việt Nam, trong lĩnh vực chính trị, phụ nữ chiếm 31,4% tổng số đại biểu Quốc hội khóa XV, nằm trong nhóm quốc gia có tỷ lệ nữ chính trị gia cao nhất châu Á. Những con số ấy là minh chứng cho đóng góp thiết thực của phụ nữ vào sự phát triển bền vững của quốc gia.

Từ hình tượng người phụ nữ đảm đang, là hậu phương vững chắc trong thời chiến, phụ nữ Việt Nam ngày nay đã trở thành lực lượng sáng tạo, tự tin khẳng định vai trò trong mọi lĩnh vực của đời sống hiện đại.

Họ không chỉ năng động trong phát triển kinh tế, đảm nhận vai trò lãnh đạo, quản lý, mà còn tích cực hội nhập quốc tế, góp phần nâng cao vị thế của phụ nữ Việt trên trường quốc tế.

Sự hiện diện ngày càng nhiều của các nữ doanh nhân, nhà khoa học, nghệ sĩ, trí thức và nhà quản lý tiêu biểu là minh chứng cho vị thế, năng lực và những đóng góp quan trọng của phụ nữ Việt Nam trong công cuộc xây dựng và phát triển đất nước.

Bằng nỗ lực không ngừng trong suốt nhiều năm qua, phụ nữ Việt Nam đã ghi dấu ấn rõ nét và đạt được nhiều thành tựu quan trọng trên hầu hết các lĩnh vực của đời sống xã hội. Từ chính trường đến thương trường, từ phòng thí nghiệm đến sàn diễn, họ không ngừng khẳng định năng lực, trí tuệ và tinh thần bền bỉ thông qua những kết quả cụ thể và tầm ảnh hưởng ngày càng sâu rộng.

Trong lĩnh vực chính trị, tính đến tháng 6/2025, cả nước có 7 nữ Bí thư tỉnh, thành ủy đương nhiệm, chiếm khoảng 11,1% tổng số Bí thư tỉnh, thành ủy trên toàn quốc. Con số này không chỉ thể hiện bước tiến về bình đẳng giới mà còn khẳng định sự tin tưởng của Đảng, Nhà nước và xã hội đối với đội ngũ nữ lãnh đạo. Đằng sau mỗi vị trí là hành trình nỗ lực bền bỉ, dấn thân vì cộng đồng và khát vọng đóng góp cho sự phát triển đất nước.

Trên lĩnh vực khoa học và công nghệ, phụ nữ Việt Nam tiếp tục chứng minh năng lực sáng tạo và tinh thần cống hiến khi đảm nhiệm vai trò chủ chốt trong nhiều công trình nghiên cứu có giá trị ứng dụng cao. Tiêu biểu là PGS.TS Đào Việt Hà – Viện trưởng Viện Hải dương học, người đã chủ trì sáu đề tài nghiên cứu cấp Nhà nước và cấp Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam. Với hơn ba thập kỷ miệt mài nghiên cứu về độc tố biển và an toàn thực phẩm, bà đã công bố hàng trăm công trình khoa học, trong đó có hơn 40 bài đăng trên các tạp chí quốc tế uy tín, và được trao Giải thưởng Kovalevskaia năm 2023 – phần thưởng cao quý tôn vinh các nhà khoa học nữ có đóng góp xuất sắc.

Tiếp nối là PGS.TS Nguyễn Minh Tân và PGS.TS Đặng Thị Mỹ Dung - hai gương mặt nữ được vinh danh Giải thưởng Kovalevskaia năm 2024 nhờ những nghiên cứu góp phần thúc đẩy đổi mới sáng tạo trong y học và công nghệ sinh học.

Trong những câu chuyện đó, người ta nhìn thấy tinh thần của những nhà khoa học nữ luôn hướng tri thức vào đời sống, lấy trách nhiệm xã hội làm đích đến cho mọi khám phá và sáng tạo.

Ở không gian sáng tạo nghệ thuật, những nghệ sĩ như: Nhạc sĩ Lê Cát Trọng Lý, Họa sĩ Nguyễn Thị Hiền, hay Đạo diễn Hồng Ánh… đều để lại dấu ấn đậm nét, góp phần quảng bá hình ảnh Việt Nam giàu văn hóa và sáng tạo. Từ âm nhạc, điện ảnh đến hội họa, phía sau mỗi tác phẩm của họ là tinh thần dấn thân, khát vọng cống hiến và tình yêu sâu sắc với con người, với quê hương - thứ năng lượng mềm nhưng bền bỉ, góp phần nuôi dưỡng tâm hồn xã hội hiện đại.

Nhắc tới thể thao, những “bông hồng thép” của Việt Nam trên các đấu trường SEA Games, ASIAD và Olympic không chỉ mang về vinh quang mà còn khơi dậy niềm tự hào dân tộc. Các vận động viên: Nguyễn Thị Ánh Viên, Nguyễn Thị Huyền hay Phan Thị Hà Thanh... đã giành hàng chục huy chương vàng góp phần nâng cao vị thế thể thao nước nhà. Họ phải tập luyện hàng nghìn giờ với ý chí kiên cường và khát vọng vượt giới hạn - phẩm chất đã làm nên vẻ đẹp riêng của người phụ nữ Việt Nam trong thời đại mới.

Thương trường khốc liệt cũng không thể làm khó tinh thần tiên phong và năng lực quản trị của các nữ doanh nhân Việt Nam. Họ không chỉ thể hiện bản lĩnh, sự sáng suốt trong điều hành mà còn mang đến nét mềm mại, linh hoạt đặc trưng của phụ nữ Á Đông – yếu tố giúp họ cân bằng giữa lý trí và cảm xúc trong kinh doanh.

Nhiều nữ doanh nhân Việt đã vươn tầm khu vực và quốc tế, trở thành biểu tượng của trí tuệ và bản lĩnh thời kỳ hội nhập. Tiêu biểu như bà Nguyễn Thị Phương Thảo, Chủ tịch HĐQT Vietjet, được Forbes vinh danh trong danh sách 100 phụ nữ quyền lực nhất châu Á giai đoạn 2024–2025; bà Mai Kiều Liên, Tổng Giám đốc Vinamilk, người góp phần đưa thương hiệu sữa Việt vươn ra toàn cầu; hay bà Thái Hương, Chủ tịch Tập đoàn TH, được phong tặng danh hiệu Anh hùng Lao động thời kỳ đổi mới.

Họ là đại diện tiêu biểu cho thế hệ nữ doanh nhân Việt Nam hiện đại – tự tin, bản lĩnh và không ngừng sáng tạo, đóng góp quan trọng cho sự phát triển kinh tế đất nước và nâng cao vị thế của phụ nữ Việt trên trường quốc tế.

Theo thống kê, phụ nữ hiện sở hữu khoảng 20% doanh nghiệp tại Việt Nam, và con số này dự kiến đạt 30% vào năm 2030 - minh chứng cho khát vọng và năng lực kiến tạo của họ trong nền kinh tế thị trường.

Phụ nữ Việt Nam ngày nay hiện diện ở mọi lĩnh vực của đời sống xã hội – trong phòng họp, phòng thí nghiệm, trên giảng đường hay trong các doanh nghiệp khởi nghiệp. Hình ảnh của họ mang đậm dáng dấp thời đại: tự tin, năng động, hội nhập quốc tế, nhưng vẫn giữ trọn những giá trị truyền thống của lòng nhân ái và sự kiên cường.

Cùng với sự vươn lên mạnh mẽ của phụ nữ, nhiều chính sách và chương trình hỗ trợ đang được triển khai, tạo “bệ phóng” giúp họ tiếp tục khẳng định vai trò và giá trị của mình trong thời kỳ mới.

Đáng chú ý, Luật Bình đẳng giới (sửa đổi) – dự kiến được thông qua trong năm 2025 – đang được Bộ Nội vụ hoàn thiện, tập trung mở rộng quyền tham gia kinh tế và lãnh đạo cho phụ nữ, hướng tới thu hẹp khoảng cách giới trong các lĩnh vực công nghệ, khởi nghiệp và đổi mới sáng tạo. Cùng với đó, Chiến lược quốc gia về bình đẳng giới giai đoạn 2021–2030 và Chương trình hợp tác hỗ trợ phụ nữ khởi nghiệp 2024–2027 do Bộ Tài chính phối hợp với Hội Liên hiệp Phụ nữ Việt Nam triển khai, đang tạo nền tảng vững chắc để doanh nghiệp do phụ nữ lãnh đạo vươn lên mạnh mẽ hơn trong nền kinh tế số.

Không chỉ là những người bà, người mẹ, người chị dịu dàng, vun đắp yêu thương trong mỗi mái ấm, phụ nữ Việt còn là những người dệt nên tương lai, khẳng định bản lĩnh ngoài xã hội bằng chính trí tuệ, ý chí và khát vọng cống hiến. Dù ở bất kỳ vai trò nào, họ vẫn đang viết tiếp câu chuyện đẹp về sức mạnh và lòng nhân ái của người phụ nữ Việt Nam.

Thúc đẩy bình đẳng giới và mở rộng cơ hội để phụ nữ phát huy năng lực không chỉ là hành động vì công bằng, mà còn là bước đi tất yếu để đất nước phát triển nhanh hơn, bền vững hơn và nhân văn hơn.

Ngày Phụ nữ Việt Nam 20/10 là dịp để tri ân những đóng góp to lớn của phụ nữ trên mọi lĩnh vực, đồng thời nhắc nhở trách nhiệm của toàn xã hội trong việc xây dựng môi trường – nơi phụ nữ được tỏa sáng, được tôn vinh và được ghi nhận xứng đáng.
Bởi khi phụ nữ được truyền cảm hứng và trao cơ hội, chính họ sẽ trở thành nguồn năng lượng lan tỏa những giá trị tốt đẹp nhất cho gia đình, cộng đồng và quốc gia.

Thu Phương