Dịch bệnh lây lan nhanh, nhiều nông hộ điêu đứng
Chỉ từ ngày 30/6 đến 31/7,DTLCP đã xảy ra tại 1.086 hộ, 382 thôn của 73 xã, phường trên địa bàn tỉnh, buộc phải tiêu hủy 9.204 con lợn, tổng trọng lượng gần 549 tấn. Trên địa bàn các xã: Yên Thọ, Xuân Du, Thạch Bình, Ngọc Trạo, Kim Tân, Công Chính, Thăng Bình, Phú Lệ, Xuân Hòa, Xuân Lập, Xuân Bình và phường Bỉm Sơn, dịch bệnh xảy ra trên diện rộng, với nhiều hộ chăn nuôi, ở nhiều thôn, số lượng lợn buộc phải tiêu hủy lớn. Con số này khiến nhiều nông hộ điêu đứng, khả năng tái đàn cũng gặp nhiều khó khăn.
Ngành nông nghiệp Thanh Hóa cho biết, nguyên nhân ban đầu dịch bệnh xâm nhập xuất phát từ các phương tiện, hoạt động sinh hoạt hàng ngày ra vào chuồng nuôi của người chăn nuôi và thực phẩm không đảm bảo an toàn. Từ đây, làm lan mầm bệnh đến các khu vực chăn nuôi, trong đó có cả những chuồng trại chăn nuôi tập trung.
Cùng với đó là tình trạng giấu bệnh, không tiêu hủy lợn chết một cách an toàn, thậm chí vứt bỏ ra môi trường tự nhiên. Những cơ sở giết mổ nhỏ lẻ cũng rất dễ dãi với tình trạng tiếp nhận nguồn lợn mà không kiểm soát, trong khi sự giám sát của cơ quan chức năng chưa đảm bảo...
Theo nhận định của Sở Nông nghiệp và Môi trường, trong đầu tháng 8/2025, DTLCP có nguy cơ bùng phát và lây lan trên diện rộng sau đợt mưa, lũ do ảnh hưởng của cơn bão số 3 là rất cao. Trong khi toàn tỉnh có tổng đàn lợn rất lớn với 1,3 triệu con, có 588 trang trại chăn nuôi tập trung (chiếm 55% tổng đàn), có hơn 88.000 hộ chăn nuôi lợn nhỏ lẻ (chiếm 45% tổng đàn).
Tình trạng chuồng nuôi lợn xen lẫn trong khu dân cư vẫn phổ biến, nhà ở đan xen với chuồng lợn, mật độ chăn nuôi rất cao, nhất là tại các vùng trọng điểm chăn nuôi có tổng đàn lợn lớn nên có nhiều yếu tố làm lan truyền rất nhanh mầm bệnh như: Chuột, gián, bọ, các loại côn trùng khác, phương tiện, con người đi lại...
Công tác xác minh nguồn gốc, kiểm tra tình trạng lợn, lấy mẫu xét nghiệm để chứng minh lợn sạch bệnh hỗ trợ người chăn nuôi xuất bán, tiêu thụ, vận chuyển cũng rất khó khăn do lực lượng thú y mỏng không thể cùng lúc lấy mẫu tại nhiều hộ, nhiều địa bàn, dẫn đến tình trạng lợn trong vùng dịch không tiêu thụ được ứ lại làm gia tăng nguy cơ dịch lây lan mạnh, tăng số lợn buộc tiêu hủy do dịch bệnh.
Tiêu hủy toàn bộ lợn mắc bệnh
Ngay khi nhận được thông tin dịch bệnh, Sở Nông nghiệp và Môi trường đã phối hợp với UBND các xã, phường xảy ra dịch bệnh kiểm tra, lấy mẫu xét nghiệm. Đồng thời, tổ chức thực hiện tiêu hủy toàn bộ lợn mắc bệnh, lợn chết, lợn có kết quả xét nghiệm dương tính với mầm bệnh DTLCP, đảm bảo đúng quy trình kỹ thuật, không làm phát tán mầm bệnh, ngăn chặn lây lan dịch bệnh và bảo vệ môi trường.
Chi cục Chăn nuôi và Thú y Thanh Hóa đã cấp hỗ trợ các xã, phường có dịch 500 liều vắc-xin DTLCP, 11.152 lít hóa chất sát trùng, 146 lít thuốc diệt côn trùng, 2.650 bộ quần áo bảo hộ, 2.080 đôi ủng để phục vụ công tác phòng, chống dịch. Thực hiện tiêu độc, khử trùng 1 lần/ngày tại các hộ gia đình có lợn bị ốm, chết; 2 lần/tuần trên địa bàn các thôn có dịch; 1 lần/tuần trên địa bàn các xã, phường có dịch; tổ chức phun thuốc diệt côn trùng tiêu diệt các vật chủ trung gian truyền bệnh bằng thuốc diệt côn trùng 1 lần/tuần.
Tại các xã, phường có dịch, đã thành lập 103 đội kiểm soát vận chuyển, giết mổ lợn lưu động. Các xã đã công bố dịch thành lập 39 chốt kiểm soát dịch bệnh; kịp thời phát hiện và xử lý nghiêm các trường hợp vi phạm trong buôn bán, vận chuyển lợn và sản phẩm từ lợn không đúng quy định. Sở Nông nghiệp và Môi trường cùng với các địa phương liên tục thông tin, tuyên truyền bằng nhiều hình thức để các doanh nghiệp, người chăn nuôi nắm chắc, hiểu rõ mức độ nguy hiểm và các biện pháp phòng, chống dịch bệnh, các chính sách hỗ trợ trong công tác phòng, chống dịch bệnh.
Chi cục Chăn nuôi và Thú y và các trung tâm dịch vụ nông nghiệp đã lấy và gửi 164 mẫu xét nghiệm chẩn đoán phát hiện DTLCP để chống dịch, 610 mẫu xét nghiệm giám sát để hỗ trợ người chăn nuôi chứng nhận an toàn dịch bệnh, xác nhận lợn sạch bệnh phục vụ tiêu thụ lợn trong vùng dịch, giảm thiệt hại cho người chăn nuôi.
Theo Phó Chi cục trưởng Chi cục Chăn nuôi và Thú y Lương Xuân Vũ: Ngay sau khi xuất hiện DTLCP trên địa bàn tỉnh, đơn vị đã phối hợp với các trung tâm dịch vụ nông nghiệp của xã, phường có dịch hướng dẫn cụ thể các nhiệm vụ, biện pháp về phòng, chống DTLCP.
Đồng thời, đơn vị huy động toàn bộ số cán bộ chuyên môn bám sát địa bàn theo dõi, hướng dẫn, đôn đốc công tác phòng, chống dịch bệnh DTLCP trên địa bàn các xã, phường có dịch. Với sự quyết liệt của ngành nông nghiệp và các địa phương, đến ngày 1/8, có 12 xã, phường: Tống Sơn, Thường Xuân, Thạch Lập, Nga Thắng, Hồ Vương, Hoa Lộc, Trường Lâm, Nam Sầm Sơn, Tĩnh Gia, Trúc Lâm, Hải Bình, Quang Trung đã bước đầu được khống chế được DTLCP và qua nhiều ngày dịch không phát sinh thêm các hộ có lợn mắc bệnh mới.
Cấp bách triển khai các nhiệm vụ phòng, chống dịch
Dịch tả lợn châu Phi đang tái bùng phát trên cả nước, gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến ngành chăn nuôi và an toàn thực phẩm. Bộ Nông nghiệp và Môi trường yêu cầu các tỉnh, thành khẩn trương triển khai biện pháp kiểm soát, không để dịch lan rộng và kéo dài. Theo Bộ Nông nghiệp và Môi trường, tính từ đầu năm 2025 đến nay, cả nước đã ghi nhận hơn 970 ổ dịch tả lợn châu Phi xuất hiện tại hơn 710 xã, phường, tương đương hơn 21% tổng số xã trên toàn quốc. Tổng số lợn chết và buộc phải tiêu hủy đã vượt 100.000 con. Hiện vẫn còn hơn 540 xã, phường thuộc 30/34 tỉnh, thành phố chưa qua 21 ngày kể từ khi dịch bùng phát, theo báo cáo của Bộ Nông nghiệp và Môi trường.
Tại Thanh Hóa, ngày 1/8, UBND tỉnh đã tổ chức hội nghị trực tuyến triển khai các nhiệm vụ cấp bách trong công tác phòng, chống DTLCP trên địa bàn tỉnh.
Thảo luận về những tồn tại, hạn chế trong công tác phòng, chống DTLCP hiện nay, đại diện các sở, ngành, địa phương tại các điểm cầu cũng cho rằng, tình trạng chuồng chăn nuôi lợn xen lẫn trong khu dân cư vẫn còn phổ biến, nhất là tại các vùng trọng điểm chăn nuôi có tổng đàn lợn lớn nên có rất nhiều yếu tố làm lan truyền rất nhanh mầm bệnh, như chuột, gián, bọ, các loại côn trùng khác, phương tiện, con người đi lại...
Phát biểu kết luận hội nghị, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Mai Xuân Liêm yêu cầu ngay sau hội nghị, các xã, phường thành lập Ban Chỉ đạo phòng, chống dịch bệnh động vật và phân công trách nhiệm cụ thể cho từng thành viên để giám sát dịch bệnh, báo cáo Sở Nông nghiệp và Môi trường vào 17 giờ ngày 1/8/2025.
Cùng với đó, các xã, phường rà soát ngay tình hình DTLCP ở địa phương và nhu cầu hóa chất tiêu độc khử trùng tiêu diệt mầm bệnh, báo cáo Sở Nông nghiệp và Môi trường trước 17 giờ ngày 2/8/2025.
Sở Tài chính tham mưu cấp kinh phí hỗ trợ bổ sung số lượng vật tư, thiết bị, vắc xin, hóa chất sát trùng, thuốc diệt côn trùng... phục vụ công tác phòng, chống dịch.
Công an tỉnh, Ban Chỉ huy Bộ đội Biên phòng, Sở Công Thương tiếp tục chỉ đạo các đơn vị thuộc quyền quản lý, công an các xã, phường phối hợp với lực lượng chức năng và chính quyền các địa phương tăng cường công tác quản lý, đấu tranh phát hiện và xử lý nghiêm các trường hợp vận chuyển, kinh doanh lợn, sản phẩm của lợn mắc bệnh, lợn chết, vứt xác lợn ra môi trường.
Báo và Đài Phát thanh - Truyền hình Thanh Hóa tăng thời lượng thông tin, tuyên truyền để người dẫn hiểu rõ về tính chất nguy hiểm của DTLCP, nguy cơ bùng phát dịch; phổ biến, hướng dẫn người chăn nuôi áp dụng các biện pháp chăn nuôi an toàn dịch bệnh, an toàn sinh học và các biện pháp phòng, chống dịch.
Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường Cao Văn Cường cho biết: Hiện ngành nông nghiệp Thanh Hóa đang tích cực phối hợp với UBND các xã, phường chỉ đạo, tổ chức triển khai quyết liệt các biện pháp bao vây, khống chế, xử lý dứt điểm các ổ dịch. Đồng thời, yêu cầu các địa phương thành lập, kiện toàn ngay ban chỉ đạo phòng, chống dịch bệnh động vật và phân công trách nhiệm cụ thể cho từng thành viên để giám sát, theo dõi dịch bệnh đến tận thôn, bản, tổ dân phố để phát hiện sớm các ổ dịch, báo cáo kịp thời và tổ chức thực hiện ngay các biện pháp bao vây dập tắt dịch khi còn ở diện hẹp, kiên quyết không để dịch lây lan ra diện rộng.
Các lực lượng chức năng và chính quyền các địa phương phối hợp với công an các xã, phường tăng cường công tác quản lý vận chuyển, không để lợn mắc bệnh và sản phẩm từ lợn mắc bệnh xâm nhập vào địa bàn; kiểm soát chặt chẽ hoạt động giết mổ, vệ sinh thú y và an toàn thực phẩm, nhất là tại các cơ sở giết mổ, chế biến, tiêu thụ và vận chuyển lợn, sản phẩm từ lợn.
Cùng với đó, các lực lượng thường xuyên kiểm tra, giám sát và kiên quyết xử lý nghiêm các trường hợp mua bán, vận chuyển lợn bệnh, vứt xác lợn chết làm lây lan dịch bệnh, ô nhiễm môi trường. Đối với các địa phương đang xảy ra DTLCP, huy động mọi nguồn lực để xử lý dứt điểm các ổ dịch, không để dịch lây lan, dây dưa kéo dài, hạn chế phát sinh ổ dịch mới.
Để dịch bệnh được kiểm soát từ sớm, mầm bệnh được xử lý từ gốc, Chi cục Chăn nuôi và Thú y Thanh Hóa khuyến cáo người dân khi phát hiện lợn có biểu hiện mắc bệnh cần báo ngay cho chính quyền hoặc cán bộ thú y địa phương.
Điều 5 Nghị định số 90/2017/NĐ-CP của Chính phủ quy định xử phạt hành chính trong lĩnh vực thú y quy định: Phạt tiền từ 1 đến 2 triệu đồng đối với hành vi che giấu, không khai báo hoặc khai báo không kịp thời cho UBND cấp xã hoặc cơ quan quản lý chuyên ngành thú y nơi gần nhất hoặc nhân viên thú y cấp xã khi phát hiện và biết động vật mắc bệnh, có dấu hiệu mắc bệnh, chết do bệnh truyền nhiễm; phạt tiền từ 5 đến 6 triệu đồng đối với việc vận chuyển hoặc vứt gia súc, gia cầm mắc bệnh, chết và sản phẩm của chúng ra môi trường; đồng thời buộc phải tiêu hủy sản phẩm động vật, xác động vật đã vứt ra môi trường.
Lê Nam
