Hoạt động này nằm trong khuôn khổ Chương trình Kiểm soát hành khách và hàng hóa (PCCP) và thể hiện sự hợp tác quốc tế mạnh mẽ trong nỗ lực ngăn chặn các hoạt động buôn lậu rác thải nguy hiểm, bảo vệ môi trường và sức khỏe cộng đồng.
Cục Hải quan Việt Nam vừa qua đã ban hành Văn bản số 1206/CHQ-VP ngày 8 tháng 4 năm 2025, chỉ đạo các đơn vị trực thuộc tạo điều kiện và phối hợp tối đa với Đoàn đánh giá kỹ thuật của UNODC trong khuôn khổ dự án Chống buôn lậu rác thải nguy hại. Đây là một dự án hợp tác quan trọng giữa Hải quan Việt Nam và UNODC, nhận được sự tài trợ từ Chính phủ Na Uy, với mục tiêu then chốt là tăng cường đáng kể năng lực của lực lượng hải quan Việt Nam trong việc kiểm soát, phát hiện một cách hiệu quả và xử lý triệt để tình trạng nhập khẩu trái phép rác thải nguy hại vào lãnh thổ quốc gia.
Đợt đánh giá kỹ thuật này dự kiến sẽ diễn ra trong khoảng thời gian từ ngày 14 đến ngày 18 tháng 4 năm 2025, tập trung vào các địa điểm trọng yếu bao gồm Hà Nội, Hải Phòng, Đà Nẵng và Thành phố Hồ Chí Minh. Việc lựa chọn các địa điểm này cho thấy sự toàn diện trong quá trình đánh giá, bao phủ các khu vực cửa khẩu và cảng biển lớn, nơi có nguy cơ cao xảy ra các hoạt động buôn lậu rác thải.
Mục tiêu cốt lõi của hoạt động đánh giá này là nhằm xác định một cách khách quan và chi tiết năng lực hiện tại của các đơn vị hải quan Việt Nam trong toàn bộ quy trình phát hiện, ngăn chặn một cách chủ động và xử lý hiệu quả các lô hàng rác thải nguy hại. Dựa trên kết quả đánh giá, UNODC và Cục Hải quan Việt Nam sẽ cùng nhau xây dựng các quy trình hoạt động tiêu chuẩn (Standard Operating Procedures - SOPs) chi tiết và dễ thực hiện. Các SOPs này sẽ đóng vai trò là cẩm nang nghiệp vụ quan trọng, hướng dẫn cụ thể cho đội ngũ công chức hải quan và các lực lượng thực thi pháp luật liên quan trong quá trình tiến hành kiểm tra và xử lý các lô hàng có dấu hiệu nghi vấn chứa rác thải nguy hại.
Bên cạnh việc đánh giá năng lực và xây dựng quy trình, nội dung làm việc của đoàn chuyên gia UNODC và Cục Hải quan Việt Nam còn bao gồm việc xem xét và đánh giá một cách toàn diện các khía cạnh quan trọng khác. Đó là việc rà soát chính sách hiện hành liên quan đến quản lý rác thải, đánh giá năng lực phối hợp giữa các bộ, ngành và lực lượng chức năng khác nhau, xem xét khả năng chia sẻ dữ liệu thông tin giữa các bên liên quan, nghiên cứu các giải pháp công nghệ tiên tiến có thể ứng dụng trong công tác ngăn chặn buôn lậu rác thải, và đặc biệt là làm rõ vai trò và sự tham gia của khu vực tư nhân trong nỗ lực chung này.
Dự án Chống buôn lậu rác thải nguy hại đã chính thức được khởi động từ tháng 6 năm 2021 và cho đến nay đã đạt được những kết quả ban đầu hết sức đáng khích lệ. Một thành tựu quan trọng của dự án là việc xác định được hơn 100.000 tấn nhựa và rác thải nguy hại tại 5 quốc gia trong khu vực Đông Nam Á. Trong số đó, khoảng 35.000 tấn đã được hồi hương thành công ra khỏi khu vực Đông Nam Á trong giai đoạn từ năm 2022 đến năm 2023. Đây là một minh chứng rõ ràng cho hiệu quả của sự hợp tác quốc tế và nỗ lực chung trong việc giải quyết vấn nạn rác thải xuyên biên giới.
Ngoài ra, dự án cũng đóng góp một cách tích cực vào việc nâng cao nhận thức, trang bị kỹ năng nghiệp vụ và tăng cường năng lực chuyên môn cho đội ngũ cán bộ hải quan Việt Nam thông qua hàng loạt các chương trình đào tạo chuyên sâu và các hội thảo quốc tế có quy mô. Những hoạt động này không chỉ giúp cán bộ hải quan cập nhật kiến thức và phương pháp mới nhất trong công tác chống buôn lậu mà còn tạo cơ hội để trao đổi kinh nghiệm và xây dựng mạng lưới hợp tác với các chuyên gia và đồng nghiệp quốc tế.
Đợt đánh giá kỹ thuật sắp tới được kỳ vọng sẽ là một bước tiến quan trọng, giúp Hải quan Việt Nam củng cố hơn nữa năng lực của mình trong cuộc chiến chống lại tội phạm môi trường, đặc biệt là hoạt động buôn lậu rác thải nguy hại, góp phần bảo vệ môi trường sống trong lành và an toàn cho cộng đồng. Sự phối hợp chặt chẽ với UNODC và sự hỗ trợ từ Chính phủ Na Uy là những yếu tố then chốt đảm bảo sự thành công của dự án và mang lại những tác động tích cực, lâu dài cho Việt Nam và khu vực.
Tâm An
