Đặc sản hàu Vân Đồn: “Món quà đến từ thiên nhiên”

Vân Đồn đẩy mạnh chế biến hàu chất lượng cao

Sở hữu vùng biển khoảng 1.600 km2 với hơn 600 hòn đảo lớn nhỏ, huyện Vân Đồn có lợi thế rất lớn về nuôi trồng thủy sản nói chung, đặc biệt là sản phẩm hàu.

Hàu với giá trị dinh dưỡng, kinh tế cao đã được nuôi cấy ở nhiều vùng biển nước ta. Tuy nhiên, tại vùng biển Vân Đồn của Quảng Ninh khá lặng sóng, nhiều ghềnh đá, độ mặn đậm, môi trường sống lý tưởng, đã tạo ra hương vị hàu đặc trưng.

Với lợi thế đó, từ năm 2012, diện tích mặt nước nuôi hàu sữa tại vùng biển Vân Đồn dần mở rộng. Đến nay, huyện Vân Đồn được đánh giá là địa bàn lớn nhất cả nước về sản lượng và quy mô nuôi hàu với khoảng 4.000ha nuôi hàu, sản lượng cung cấp ra thị trường đạt trên 70.000 tấn/năm. Hàu sữa nuôi tại Vân Đồn được đánh giá có chứa rất nhiều protein, kẽm và các vi chất có lợi khác, rất tốt cho sức khỏe.

Theo ông Đào Văn Vũ, Phó chủ tịch UBND huyện Vân Đồn, nhiều năm qua, hàu là sản phẩm chủ lực, đóng góp vào công cuộc xóa đói giảm nghèo cho ngư dân, là một trong những sản phẩm chủ lực cấp quốc gia của tỉnh Quảng Ninh. Hiện toàn huyện ghi nhận 39 cơ sở sơ chế hàu và Công ty TNHH Sản xuất và thương mại Thủy sản Quảng Ninh chế biến sản phẩm hàu.

Trong ẩm thực, ngoài cách chế biến truyền thống, hàu sữa còn được sơ chế thành nhiều sản phẩm đóng gói, như: Ruốc hàu, hàu nướng, mắm hàu, chả hàu, nem hàu, hàu xông khói, hàu tẩm bột… do Công ty TNHH Đầu tư phát triển sản xuất Hạ Long (Tập đoàn BIM) - một trong những đơn vị tiêu thụ sản phẩm hàu sữa lớn nhất tại Vân Đồn sản xuất.

Đặc biệt, mới đây huyện Vân Đồn đã tổ chức "Liên hoan ẩm thực huyện Vân Đồn lần thứ nhất năm 2020" nhằm giới thiệu nhiều đặc sản nổi tiếng, trong đó có món hàu Thái Bình Dương đã làm nên thương hiệu ngành thủy sản Vân Đồn với chất lượng cao và hương vị thơm ngon riêng.

Để có sản phẩm hàu tươi ngon, mang đậm hương vị hàu sữa Vân Đồn, không chỉ phụ thuộc vào giống, môi trường và quy trình nuôi, mà cả khâu khai thác, sơ chế và chế biến phải đảm bảo nghiêm ngặt các tiêu chí bảo quản, vận chuyển đến người tiêu dùng. Đặc biệt, các sản phẩm đóng gói được kiểm soát rất nghiêm ngặt.

Tại một số doanh nghiệp như Công ty TNHH Đầu tư phát triển sản xuất Hạ Long, Công ty TNHH Sản xuất và thương mại Thủy sản Quảng Ninh đã mạnh dạn đổi mới, hướng dẫn người nuôi áp dụng mô hình nuôi hàu sạch theo đúng các tiêu chí chất lượng mà Bộ NN&PTNT quy định.

Chẳng hạn, đối với hàu nguyên con hoặc tách ruột bán dạng tươi, con hàu sau khi thu hoạch sẽ nhanh chóng được làm sạch rong rêu ký sinh, sục rửa qua bể ozone, để khi đóng gói có thể bảo quản tiếp 10 ngày vẫn đảm bảo chất lượng dinh dưỡng. Sản phẩm ruốc hàu, dây chuyền sản xuất từ khâu tách vỏ, làm sạch nguyên liệu để tránh mảnh vỏ vỡ, sục rửa qua nước muối loãng để hết nhớt, sau đó là xào chín, xé sợi, phối trộn với tôm và thịt theo tỷ lệ nghiên cứu, đóng vào lọ thanh trùng.

Để đảm bảo chất lượng sản phẩm, doanh nghiệp này còn tái sử dụng chính các vỏ hàu sau khai thác. Từng chùm dây hàu được kết bằng dây cước, thả xuống biển tại các bè nuôi, trở thành “nhà” cho các lứa hàu tiếp theo.

Nhờ vậy, doanh nghiệp không chỉ giải quyết được bài toán về rác thải sản xuất, mà còn vừa đảm bảo chất lượng hàu luôn đạt trạng thái tốt nhất, đi cùng với số lượng thu hoạch đạt cao. Sản phẩm dần bước chân vào các hệ thống siêu thị uy tín, như BigC, Metro, A-one...

Đưa hàu Vân Đồn đến với thị trường khó tính

Hiện nay, đầu tư lớn, thay đổi quy trình, giám sát chất lượng, đảm bảo an toàn thực phẩm... là các biện pháp được huyện Vân Đồn tăng cường thực hiện nhằm đảm bảo chất lượng cho sản phẩm hàu xuất khẩu.

Tuy nhiên, việc đẩy mạnh xuất khẩu hàu Vân Đồn sang thị trường tiềm năng ở khu vực Đông Bắc Á như Đài Loan (Trung Quốc), Hàn Quốc, Nhật Bản,… vẫn đang là một thách thức.

Để định hướng và đánh giá tiềm năng của các thị trường nước ngoài, đặc biệt là các thị trường Đông Bắc Á, tỉnh Quảng Ninh cũng thường xuyên phối hợp với Bộ Công Thương tổ chức nhiều hội nghị, hội thảo với các doanh nghiệp chế biến, sản xuất và xuất khẩu trên địa bàn tỉnh. Giúp các doanh nghiệp có thêm nhiều kiến thức, lưu ý về những rào cản kĩ thuật phải vượt qua để đảm bảo yêu cầu khi xuất khẩu thủy sản vào các thị trường này.

Huyện Vân Đồn cũng phối hợp với các cơ quan chức năng thường xuyên tổ chức tập huấn, đào tạo nâng cao kỹ năng, trình độ nhân công, nâng cao nhận thức cho chủ các cơ sở sản xuất. Huyện đã thường xuyên rà soát, kiểm tra về cơ sở vật chất, quy trình chế biến, đặc biệt với sản phẩm xuất khẩu, yêu cầu các cơ sở cam kết về đảm bảo an toàn thực phẩm trong chế biến.

Theo đại diện Phòng NN&PTNT huyện Vân Đồn, hiện các cơ sở sản xuất chế biến ruột hàu trên địa bàn huyện đang tích cực đầu tư, thay đổi đảm bảo yêu cầu về vệ sinh an toàn thực phẩm, chất lượng cho sản phẩm hàu. Có khoảng 5-6 cơ sở đạt yêu cầu như trên, đang sản xuất đáp ứng đơn hàng xuất khẩu, tập trung ở các xã: Hạ Long, Đông Xá và thị trấn Cái Rồng. Các cơ sở này, đã hoàn thiện đầy đủ các yêu cầu, chấn chỉnh hoạt động. Sản lượng chế biến/ngày trung bình toàn huyện đạt trên 200 tấn hàu vỏ.

Được biết, hiện Vân Đồn đang đẩy mạnh quy hoạch, sắp xếp lại vùng nuôi đảm bảo mật độ, chất lượng nguyên liệu đồng thời quan tâm đảm bảo chất lượng nguồn giống, vùng nuôi an toàn sạch sẽ hơn.

Về chế biến, huyện cũng đang triển khai Cụm tiểu thủ công nghiệp rộng khoảng 58ha tại thôn Tràng Hương, Đoàn Kết cho cơ sở chế biến thủy hải sản trong đó có 39 cơ sở chế biến sản phẩm ruột hàu. Hiện mặt hàng ruột hàu xuất khẩu khá được giá, đạt 95.000 đồng/kg.

Tại hội thảo “Ứng dụng công nghệ tiên tiến phát triển bền vững chuỗi giá trị hàu Vân Đồn” do Hiệp hội Nuôi biển Việt Nam phối hợp UBND huyện Vân Đồn (tỉnh Quảng Ninh) tổ chức mới đây ở Vân Đồn, đại diện nhà quản lý, nhà khoa học, doanh nghiệp và ngư dân đã ký kết cùng tham gia phát triển bền vững chuỗi giá trị hàu.

Tham gia vào chuỗi liên kết này, nhà quản lý sẽ đóng vai trò định hướng, trọng tài giữa các bên, với mục tiêu quản lý, gia tăng bền vững của hoạt động nuôi, kinh doanh hàu.

Thực tế, việc nâng cao chất lượng chế biến xuất khẩu là một hướng đi đúng đắn giúp gia tăng giá trị hàu Vân Đồn. Không chỉ giúp người nuôi, chế biến đỡ lo vì dư thừa mà còn cho thu nhập cao, đồng thời hướng tới mở rộng ra các thị trường "khó tính" hơn trong tương lai.

Ông Từ Tú Dương, Trưởng phòng NN&PTNT huyện cho biết: Thời gian tới huyện tiếp tục giám sát, kiểm tra thường xuyên đồng thời hỗ trợ, đào tạo nâng cao tay nghề, kỹ thuật để đảm bảo chất lượng sản phẩm xuất khẩu, nâng cao uy tín hàu Vân Đồn.

Trang Nguyễn