Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) tiến hành cuộc khảo sát về thủ tục hành chính trong đầu tư của doanh nghiệp thì phát hiện, nhiều nhóm điểm nghẽn trong đó. Mức độ thuận lợi khi tuân thủ các thủ tục đầu tư, xây dựng, đất đai, môi trường, trong số 10 nhóm thủ tục được đánh giá thì, hai nhóm thủ tục được doanh nghiệp đánh giá dễ, không có điểm nghẽn là kết nối cấp, thoát nước và kết nối, cấp điện. Trong khi đó, nhóm thủ tục về đất đai, giải phóng mặt bằng và quy hoạch xây dựng, quy hoạch đô thị gặp nhiều khó khăn nhất.
Tiếp đến là nhóm thủ tục liên quan thẩm định thiết kế cơ sở, thiết kế xây dựng, báo cáo tác động môi trường và thẩm duyệt về phòng cháy chữa cháy. Đây đều là những bước quan trọng để đầu tư các dự án xây dựng.
Một số thủ tục gây khó khăn hơn cho doanh nghiệp do yêu cầu tuân thủ cao hơn đáng kể như: thẩm duyệt phòng cháy chữa cháy, thẩm định báo cáo tác động môi trường và thẩm định thiết kế cơ sở, thiết kế xây dựng.
Các doanh nghiệp đều thống nhất rằng: So với những năm trước, một số thủ tục đã được đơn giản hóa, nhưng hiện nay, 8 điểm nghẽn trên đã cản trở tiến độ thực thi dự án của doanh nghiệp rất lớn. Thậm chí nó ảnh hưởng đến quá trình quay vòng vốn của doanh nghiệp. Bởi có những dự án, doanh nghiệp dự kiến tập trung mọi nguồn lực thực hiện trong 03 năm, nhưng quá trình thực hiện, gặp nhiều điểm nghẽn nên 05 năm vẫn chưa xong.
Đại diện các doanh nghiệp bày tỏ: Những điểm nghẽn thủ tục trên ảnh hưởng đến hoạt động của doanh nghiệp, của chính quyền, của người dân…
Phân tích cụ thể hơn, Chủ tịch Hiệp hội Nhà thầu xây dựng Việt Nam Nguyễn Quốc Hiệp cho biết: Tác động của dịch Covid-19 và “bão giá” vật liệu xây dựng vừa qua đã ảnh hưởng lớn đến kết quả sản xuất, kinh doanh của các đơn vị. Nhiều nhà thầu không dám nhận thêm việc, kế hoạch doanh thu cả năm chỉ đạt từ 70% đến 85%. Khả năng thanh toán của các chủ đầu tư gặp khó khăn, nhiều nhà thầu bị nợ đọng hàng nghìn tỷ đồng.
Đơn cử, trước đây nhà thầu đặt mức lợi nhuận khoảng 10%, nhưng gần đây khi thị trường công việc thu hẹp, mức lợi nhuận đề ra giảm xuống còn 4% và nếu bị chậm trả, chắc chắn sẽ không còn lãi. Do đó, cần có chế tài đủ mạnh để chủ đầu tư thanh toán đầy đủ cho nhà thầu thông qua xây dựng cơ chế bảo lãnh thanh toán hoặc chủ đầu tư chưa ký quyết toán thì không đưa công trình vào sử dụng...
Hay một trong những vấn đề còn tồn tại nhiều năm qua là công tác giải phóng mặt bằng, hiện nay vẫn còn trải qua 177 bước, rất rườm rà, gây tốn kém cả chi phí và thời gian, vì vậy cần xây dựng cơ chế rõ ràng trong việc thu hồi đất. Trong khi đó, việc định giá đất thông qua các hội đồng định giá tại các địa phương còn nhiều bất cập, hệ số đền bù đất không thống nhất, khiến nhà đầu tư không thể dự trù trước chi phí để đầu tư xây dựng. Bên cạnh đó, công tác kiểm soát biến động giá vật liệu xây dựng tại các địa phương còn chậm so với thực tế, dẫn đến làm đội chi phí xây dựng công trình...
PGS.TS. Trần Chủng, Chủ tịch Hiệp hội Các nhà đầu tư công trình giao thông đường bộ Việt Nam phân tích: Một trong những vướng mắc điển hình không chỉ tại các công trình giao thông nói riêng mà còn tại nhiều công trình xây dựng nói chung là hệ thống đơn giá, định mức. Thực tế, nhiều đơn giá, định mức không phù hợp thực tế xây dựng, lạc hậu.
Đồng thời, muốn áp dụng công nghệ mới vào thi công xây dựng, nhưng chưa có quy định, định mức thì rất khó thanh toán. Nhiều nhà thầu được tạm ứng thanh toán cao nhất 80% nên nếu chưa xây dựng xong phương án về đơn giá sẽ bị “treo” số tiền còn lại, dẫn đến rất khó khăn trong duy trì dòng vốn lưu thông để tham gia các gói thầu khác.
Vì thế, để một dự án đầu tư xây dựng cơ bản được tiến hành thuận lợi, đúng tiến độ, việc ban hành các quy định để xử lý dứt điểm các điểm nghẽn thủ tục đầu tư là cần thiết, tránh thiệt hại cho doanh nghiệp, Nhà nước và Nhân dân (ở những dự án phải giải phóng mặt bằng nhiều).
Q.N (t/h)
