Chưa khai thác hết tiềm năng, lợi thế
Nghệ An được xem là một trong những địa phương có lợi thế nổi bật về lâm nghiệp, với diện tích rừng hơn 973.000 ha, trong đó rừng tự nhiên chiếm gần 80%. Riêng diện tích rừng trồng gỗ lớn hiện đạt trên 34.000 ha, tạo nguồn cung nguyên liệu quan trọng cho công nghiệp chế biến.
Những năm gần đây, sản lượng gỗ khai thác từ rừng trồng tăng trưởng bình quân khoảng 20%/năm, đưa kim ngạch xuất khẩu lâm sản toàn tỉnh năm 2024 đạt mức kỷ lục 304 triệu USD.
Trên địa bàn hiện có hơn 1.000 cơ sở chế biến gỗ và lâm sản, từ quy mô hộ gia đình đến các doanh nghiệp lớn với dây chuyền hiện đại như Nhà máy MDF Nghĩa Đàn, MDF Tân Việt Trung, Biomass Fuel…
Hoạt động chế biến không chỉ đáp ứng nhu cầu trong tỉnh mà còn góp phần quan trọng vào tăng trưởng kinh tế, tạo việc làm cho hàng vạn lao động.
Tuy nhiên, ngành chế biến gỗ Nghệ An vẫn chưa phát triển tương xứng với tiềm năng. Diện tích rừng được cấp chứng chỉ quản lý bền vững còn hạn chế, chưa đáp ứng yêu cầu của các thị trường cao cấp.
Phần lớn sản phẩm xuất khẩu vẫn dừng ở dạng sơ chế như dăm gỗ, viên nén, giá trị gia tăng thấp và phụ thuộc vào nhiều khâu trung gian. Các cơ sở chế biến chủ yếu nhỏ lẻ, thiếu liên kết chuỗi, công nghệ còn lạc hậu. Trong khi đó, thị trường ngày càng khắt khe về tiêu chuẩn nguồn gốc, chứng chỉ FSC và yếu tố bền vững.
Giải pháp nào cho giai đoạn mới?
Bước vào giai đoạn 2025 – 2030, ngành chế biến gỗ và lâm sản Nghệ An đứng trước cả cơ hội lẫn thách thức. Tiềm năng rừng trồng, sản lượng khai thác và kim ngạch xuất khẩu đang tăng trưởng mạnh mẽ, song vẫn còn nhiều hạn chế về quy mô sản xuất, công nghệ chế biến, chứng chỉ bền vững và giá trị gia tăng của sản phẩm. Trong bối cảnh thị trường quốc tế ngày càng khắt khe, việc xác định và triển khai những giải pháp phù hợp cho giai đoạn mới là yếu tố then chốt để ngành chế biến gỗ Nghệ An phát triển hiện đại, bền vững và có sức cạnh tranh cao. 
Tại Hội thảo bàn về giải pháp nâng cao chất lượng hiệu quả sản xuất, chế biến gỗ và lâm sản trên địa bàn tỉnh giai đoạn 2025 – 2030 diễn ra vào ngày 15/9/2025, ngành chế biến gỗ và lâm sản Nghệ An đã đưa ra nhiều giải pháp căn cơ.
Trước hết, cần phát triển vùng nguyên liệu tập trung, rừng gỗ lớn gắn với chứng chỉ quản lý rừng bền vững, tạo nền tảng cho chế biến sâu và xuất khẩu trực tiếp.
Song song với đó, tỉnh sẽ khuyến khích thu hút đầu tư công nghệ cao, hiện đại hóa các nhà máy, ưu tiên sản xuất ván MDF, ván ghép, đồ gỗ nội thất, thủ công mỹ nghệ có giá trị gia tăng lớn. Việc xây dựng chuỗi liên kết doanh nghiệp – hợp tác xã – hộ trồng rừng sẽ giúp hình thành hệ sinh thái lâm nghiệp đồng bộ, giảm tình trạng sản xuất manh mún, tự phát.
Một định hướng quan trọng khác là mở rộng thị trường và xây dựng thương hiệu. Nghệ An đặt mục tiêu thâm nhập sâu hơn vào các thị trường khó tính như EU, Nhật Bản, Hoa Kỳ; đồng thời khai thác lợi thế từ các hiệp định thương mại tự do. Tỉnh cũng sẽ xúc tiến xây dựng thương hiệu, chỉ dẫn địa lý cho sản phẩm gỗ Nghệ An, qua đó nâng cao sức cạnh tranh.
Ngoài ra, hội thảo cũng nhấn mạnh vai trò của đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao, chuyển đổi số, ứng dụng khoa học công nghệ trong sản xuất và quản lý. Việc triển khai Khu lâm nghiệp ứng dụng công nghệ cao vùng Bắc Trung Bộ được kỳ vọng trở thành “hạt nhân” cho phát triển công nghiệp chế biến gỗ theo hướng hiện đại, bền vững.
Phó Chủ tịch UBND tỉnh Nguyễn Văn Đệ khẳng định: “UBND tỉnh sẽ đồng hành cùng doanh nghiệp, hiệp hội và người dân để đưa ngành chế biến gỗ Nghệ An phát triển mạnh mẽ, trở thành một trong những ngành kinh tế quan trọng, góp phần thực hiện thắng lợi mục tiêu công nghiệp hóa, hiện đại hóa nông nghiệp, nông thôn”.
Với sự đồng hành của chính quyền, sự chủ động của doanh nghiệp cùng sự hưởng ứng của người dân, ngành chế biến gỗ Nghệ An kỳ vọng có thể vươn lên trở thành trụ cột kinh tế nông nghiệp của tỉnh. Qua đó, đóng góp tích cực cho mục tiêu công nghiệp hóa, hiện đại hóa nông thôn và phát triển bền vững của tỉnh trong tương lai.
Lê Quyết
