Hội thảo nằm trong chương trình Việt Nam xanh do báo Tuổi Trẻ phối hợp các đơn vị tổ chức suốt nhiều năm qua. Mục tiêu lớn nhất là hướng tới xây dựng ý thức cộng đồng người dân, doanh nghiệp cùng tham gia gìn giữ môi trường, không khí đô thị.
Sau sáp nhập, không gian phát triển của TP. HCM rộng lớn. Trong đó, Bình Dương là cụm công nghiệp lớn; Bà Rịa - Vũng Tàu cũng nhiều doanh nghiệp sản xuất, cảng biển, logistic...không ngừng tác động đến không khí. Ngành giao thông TP. HCM với mật độ giao thông cao nhất cả nước, chỉ riêng khu trung tâm lượng xe cá nhân ngày càng tăng, nguồn phát thải không ngừng phát sinh. TP. HCM cần có giải pháp kiểm soát kịp thời thì sẽ ảnh hưởng đến sức khỏe, chất lượng cuộc sống và kinh tế - xã hội.
Phát biểu tại hội thảo, TS Hoàng Dương Tùng - Chủ tịch mạng lưới không khí sạch Việt Nam cho hay, mỗi người trung bình hít thở 10.000 lít khí hằng ngày. Vì vậy, ô nhiễm không khí trở thành một trong những vấn đề báo động hiện nay.
Ông Tùng nêu rõ, không khí ô nhiễm khi chứa bụi mịn PM2.5 (là loại có kích thức nhỏ hơn 2,5um, nhỏ hơn 1/30 sợi tóc). Trong quý 1 và 2 năm 2025, TP. HCM có hơn 65 ngày ô nhiễm vượt chuẩn, với chỉ số chất lượng không khí AQI ở mức 194 vào lúc 8h sáng 14/1. Còn tại Hà Nội, trung bình không khí năm là 47um/m3 vượt 1,8 lần so với quy chuẩn cho phép của Việt Nam. Vào 6 tháng đầu năm 2025, các đơn vị ghi nhận hơn 80 ngày có nồng độ PM2,5 vượt ngưỡng xấu và rất xấu, với những đợt cao điểm AQI lên tới 200-250. Ô nhiễm không khí đặc biệt vào mua đông (từ tháng 10 năm trước đến tháng 4 năm sau).
Theo TS Tùng, việc ô nhiễm không khí ở đô thị chính là giao thông (ở phường nội thành và các tuyến đường quốc lộ). Nhất là từ khí thải của ô tô xe máy chạy xăng dầu, bụi đường, một phần do ma sát má phanh...
Giải pháp 2025-2030: Chuyển đổi số để chuyển đổi xanh, ưu tiên nâng cao chất lượng không khí của các đô thị phải hàng đầu trong chính sách phát triển kinh tế - xã hội từ nay đến năm 2030.
Bàn về giải pháp, PGS.TS Nguyễn Đình Thọ - Phó Viện trưởng Viện Chiến lược, chính sách Nông nghiệp và Môi trường, cho biết: Qua thực hiện nghiên cứu, Viện đưa ra đề xuất kiểm soát ô nhiễm không khí thông qua các chương trình định giá cacbon; dùng tín chỉ thay thế nhiên liệu hóa thạch và tín chỉ xe điện. Các đơn vị tập trung rà soát, tham mưu xây dựng các chính sách lớn, có tầm quan trọng vĩ mô liên quan đến quản lý chất lượng không khí như Luật Không khí, chính sách cho vay, hỗ trợ, ưu đãi.
Đồng thời, kiểm kê, giám sát nguồn phát thải; ưu tiên bố trí nguồn lực cho hệ thống quan trắc môi trường đủ dày, phủ rộng; bố trí nguồn lực để thực hiện các biện pháp vệ sinh môi trường thường xuyên, liên tục.
Song song đó là siết chặt các quy định về tiêu chuẩn, quy chuẩn khí thải phương tiện giao thông cơ giới đường bộ; đẩy mạnh hoạt động chuyển đổi phương tiện xanh...
Tham luận tại hội thảo, bà Ngô Nguyễn Ngọc Thanh - Phó Chi cục trưởng Chi cục bảo vệ môi trường (Sở Nông nghiệp và Môi trường TP. HCM) chia sẻ, từ ngày 1/7, TP. HCM có phạm vi quy mô mới, điều này sẽ tạo ra những thách thức cũng như cơ hội để thành phố triển khai chuyển đổi xanh.
Theo bà Thanh, về công tác quản lý chất lượng môi trường không khí, thời gian qua, TP. HCM triển khai chương trình giảm ô nhiễm môi trường giai đoạn 2020-2030 và Kế hoạch số 1558 về tăng cường kiểm soát ô nhiễm không khí trên địa bàn giai đoạn 2024-2025. Mục tiêu giảm 90% ô nhiễm không khí tăng thêm cho các hoạt động giao thông vận tải, đảm bảo 100% các cơ sở sản xuất có xử lý khí thải đạt quy chuẩn môi trường và 100% cơ sở sản xuất quan trắc khí thải hoạt động liên tục.
Thời gian tới, các đơn vị nỗ lực đẩy nhanh tiến độ các dự án đầu tư phát triển hạ tầng giao thông công cộng, áp dụng lộ trình áp dụng quy chuẩn Việt Nam về khí thải đối với xe ô tô và xe mô tô; tiếp tục ngăn ngừa, kiểm soát ô nhiễm không khí từ các hoạt động sản xuất kinh doanh dịch vụ, khẩn trương triển khai thu phí khí thải công nghiệp; yêu cầu chủ dự án đầu tư dự án có nguy cơ gây ô nhiễm môi trường có trách nhiệm nghiên cứu, áp dụng kiểm soát khí thải tốt nhất.
Lê Vũ
