Xây dựng thương hiệu du lịch “Về miền Quan họ”
Nằm ở cửa ngõ phía Đông Bắc của thủ đô Hà Nội, thuộc vùng kinh tế trọng điểm Bắc Bộ, Bắc Ninh có truyền thống lịch sử, văn hiến lâu đời, nơi hội tụ kho tàng di sản văn hóa đồ sộ và độc đáo. Đó là hơn 1.500 di tích lịch sử và công trình văn hóa đặc sắc tiêu biểu, đặc biệt dân ca Quan họ Bắc Ninh được UNESCO công nhận là Di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại.
Cùng với đó là nhiều di sản văn hóa phi vật thể, lễ hội, làng nghề truyền thống... là lợi thế, tiềm năng để tỉnh Bắc Ninh triển khai chiến lược phát triển du lịch với mục tiêu trở thành ngành kinh tế mũi nhọn, trở thành trung tâm văn hóa du lịch của cả nước.
Với di sản dân ca Quan họ được UNESCO công nhận năm 2009, Bắc Ninh xây dựng thương hiệu du lịch “Về miền Quan họ” nhằm thu hút du khách trong và ngoài nước. Chiến lược này bao gồm việc tổ chức các chương trình biểu diễn dân ca Quan họ, trưng bày tranh dân gian Đông Hồ và các hoạt động văn hóa khác để quảng bá hình ảnh Bắc Ninh - Kinh Bắc.
Trong suốt 16 năm qua, tỉnh Bắc Ninh đã có nhiều chủ trương chính sách bảo tồn và phát huy giá trị di sản văn hóa đại diện của nhân loại. Theo đó, cùng với việc khôi phục lại không gian diễn xướng của các làng Quan họ gốc, phát triển các làng Quan họ thực hành, thành lập nhiều CLB quan họ, tỉnh đã ban hành nhiều cơ chế, chính sách đãi ngộ đối với các làng Quan họ gốc, làng Quan họ thực hành, CLB Dân ca Quan họ; nghệ nhân, nghệ sĩ Dân ca Quan họ Bắc Ninh…
Đến nay trên địa bàn tỉnh có 44 làng quan họ gốc, 150 làng Quan họ thực hành, gần 400 CLB Dân ca Quan họ, với hàng chục nghìn người ở các độ tuổi tham gia, trong đó có hơn 600 người có khả năng truyền dạy.
Trên phạm vi cả nước và ở nước ngoài đã có hàng trăm Câu lạc bộ Dân ca Quan họ Bắc Ninh được thành lập và duy trì hoạt động thường xuyên. Điều đó cho thấy, dân ca Quan họ Bắc Ninh càng “danh thơm nức tiếng” và có sự lan tỏa mạnh mẽ.
Đặc biệt, MV ca nhạc “Bắc Bling” đã thành công vang dội, giới thiệu được những hình ảnh đẹp tiêu biểu nhất về con người và di sản của quê hương Bắc Ninh, từ Quan họ, nón quai thao, con đê dọc triền sông với đám rước linh đình trong lễ hội, tục têm trầu, mời trầu cho đến những danh lam thắng cảnh đặc trưng của Bắc Ninh như chùa Dâu, đền Bà Chúa Kho, làng gốm Phù Lãng, tranh Đông Hồ… nhiều địa điểm văn hóa của Bắc Ninh đã được tìm kiếm tạo sức hút mạnh mẽ cho tỉnh.
Đổi mới trong tư duy và hành động cụ thể
Từ định hướng quy hoạch phát triển du lịch trở thành ngành kinh tế mũi nhọn, Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch đã tham mưu trình UBND tỉnh ban hành Quyết định kiện toàn Ban Chỉ đạo phát triển du lịch tỉnh Bắc Ninh; trình UBND tỉnh ban hành Quyết định số 406/QĐ-UBND phê duyệt Đề án “Phát huy giá trị di sản văn hóa gắn với phát triển du lịch trên địa bàn tỉnh Bắc Ninh giai đoạn 2021-2025, định hướng đến năm 2030”; Chương trình hành động thực hiện Chiến lược tổng thể phát triển du lịch thời kỳ 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2050; Kế hoạch phục hồi phát triển hoạt động du lịch sau đại dịch Covid-19...
Mới đây nhất, ngày 15/4/2025, tỉnh Bắc Ninh đã ban hành Kế hoạch hành động thực hiện Công điện số 34/CĐ-TTg (ngày 10/4/2025) của Thủ tướng Chính phủ về việc thúc đẩy phát triển du lịch, bảo đảm thực hiện tốc độ tăng trưởng kinh tế hai con số trên địa bàn tỉnh Bắc Ninh.
Kế hoạch xác định rõ quan điểm “Chuyển đổi số và chuyển đổi xanh phải trở thành trụ cột trong quản lý, vận hành và trải nghiệm du lịch”.
Ứng dụng cộng nghệ mới, hiện đại trong công tác xúc tiến, quảng bá du lịch. Xây dựng và tổ chức Chiến dịch truyền thông 360° theo chủ đề thống nhất: “Về Miền Quan Họ”; Hợp tác với KOLs - Travel Bloggers – TikToker để mời người nổi tiếng trải nghiệm Bắc Ninh,... Tổ chức các cuộc thi sản xuất phim ngắn, video "Bắc Ninh - Chạm hồn di sản" trên TikTok…;
Phó Giám đốc Sở Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch Bắc Ninh Nguyễn Trung Khuê cho rằng, nguyên nhân mấu chốt là tỉnh tập trung vào việc xây dựng chiều sâu cho các sản phẩm, vừa tinh tế, vừa khác biệt, để tạo nên sức hút lâu dài.
Cụ thể, năm 2024 toàn tỉnh đón khoảng 2,3 triệu lượt khách, doanh thu đạt 1.900 tỉ đồng; trong 6 tháng đầu năm 2025, Bắc Ninh đón trên 2 triệu lượt khách tổng doanh thu trên 2.000 tỉ đồng, riêng trong dịp nghỉ lễ 30/4 và 1/5 lượng khách đến Bắc Ninh đạt 75.000 lượt, tăng 15% so với cùng kỳ năm 2024, doanh thu đạt 52 tỉ đồng.
Không chỉ giới thiệu, quảng bá hình ảnh, con người, di sản văn hóa Bắc Ninh qua Quan họ, qua MV “Bắc Bling”, qua các sản phẩm, chương trình xúc tiến du lịch... tỉnh còn mời gọi người dân, du khách trong và ngoài nước đến trải nghiệm thực tế bằng các tour du lịch miễn phí “Tinh hoa văn hóa Bắc Ninh - Sắc màu di sản”.
Tạo ấn tượng từ những ngày đầu mở tuyến, năm 2025 là năm thứ 2 tour du lịch miễn phí được tổ chức và đã đạt được tăng trưởng ngoạn mục. “Tinh hoa văn hóa Bắc Ninh - Sắc màu di sản” nhận được sự ủng hộ và đánh giá cao của đông đảo nhân dân và du khách thập phương, tạo sự lan toả rộng rãi.
Ban đầu Sở chỉ tổ chức 2 tour/ngày (4 chuyến) nhưng để đáp ứng nhu cầu rất lớn của du khách, tỉnh Bắc Ninh đã tăng số lượng tour du lịch từ 2 lên 4 tour, tăng số lượng chuyến từ 4 lên 8 chuyến; chuyển từ đăng ký trực tiếp sang đăng ký online đối với các tour du lịch miễn phí; điều chỉnh, bổ sung các điểm du lịch mới... Lãnh đạo Sở Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch Bắc Ninh cho hay, các tour du lịch miễn phí đều kín chỗ, mỗi tuần có khoảng 600 - 700 người đăng ký; lượng khách ngoài chương trình miễn phí cũng tăng cao.
Việc triển khai tour du lịch miễn phí "Tinh hoa văn hóa Bắc Ninh - Sắc màu di sản" là minh chứng cho sự đổi mới trong cách làm du lịch của địa phương. Để thực sự đưa du lịch trở thành ngành kinh tế mũi nhọn, Bắc Ninh cần tiếp tục đầu tư theo hướng bền vững. Một trong những chiến lược quan trọng là xây dựng Bắc Ninh thành một "studio di sản", nơi có không gian chuyên biệt phục vụ quay phim, biểu diễn nghệ thuật và phục dựng các giá trị văn hóa với bản quyền rõ ràng. Bên cạnh đó, mô hình du lịch cộng đồng cũng cần được phát triển theo hướng nông thôn mới kiểu mẫu, lồng ghép các sản phẩm OCOP, ẩm thực và làng nghề vào các tour tuyến nhằm tạo điểm nhấn riêng biệt.
Trần Nguyên
