Những năm qua, sự phát triển mạnh mẽ của thương mại điện tử (TMĐT) đã mang đến nhiều lợi ích cho doanh nghiệp và người tiêu dùng. Tuy nhiên, đi kèm với những tiện ích là hàng loạt thách thức liên quan đến công tác bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng. Thực tế cho thấy, bàn hàng qua mạng xã hội, các trang TMĐT cũng tiềm ẩn nhiều nguy cơ về gian lận thương mại, buôn bán hàng giả, hàng nhái, hàng không rõ nguồn gốc xuất xứ…Hoạt động kinh doanh TMĐT vẫn đặt ra nhiều thách thức đối với công tác kiểm tra, kiểm soát thị trường bởi hầu hết các tổ chức, cá nhân kinh doanh thông qua các trang mạng xã hội không để lại địa chỉ kinh doanh hoặc hoạt động kinh doanh tự phát, làm thêm, không có địa điểm cố định gây khó khăn trong công tác kiểm tra, xác định đối tượng; các hành vi vi phạm sử dụng công nghệ cao, ngày càng tinh vi, khó lường…
Để bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng cũng như ngăn chặn tình trạng buôn lậu, gian lận thương mại, hàng giả và xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ, thời gian qua, Chi cục Quản lý thị trường Lạng Sơn đã triển khai các biện pháp nghiệp vụ, quyết liệt kiểm tra, kiểm soát việc kinh doanh thương mại điện tử trên địa bàn.
Ông Đặng Văn Ngọc, Chi cục trưởng Chi cục QLTT Lạng Sơn, thuộc Sở Công Thương Lạng Sơn cho biết: Hiện nay, bên cạnh các hành vi buôn lậu, gian lận thương mại, sản xuất – kinh doanh hàng giả theo phương thức truyền thống, thì sự phát triển nhanh chóng của hoạt động kinh doanh trực tuyến, thương mại điện tử đã làm xuất hiện các hình thức vi phạm mới, ẩn danh và tinh vi hơn. Và trong số đó, tình trạng các đối tượng đã lợi dụng thương mại điện tử để bán hàng không rõ nguồn gốc, hàng nhập lậu, hàng giả mạo nhãn hiệu vẫn còn diễn ra.
Do vậy, Chi cục QLTT Lạng Sơn đã chủ động xây dựng kế hoạch kiểm tra chuyên đề, kiểm tra cao điểm đối với hoạt động kinh doanh TMĐT; thành lập tổ công tác chuyên trách về TMĐT… để tăng cường công tác kiểm tra, giám sát, qua đó đã kịp thời phát hiện, xử lý nhiều vụ vi phạm.
Theo số liệu thống kê của Chi cục QLTT Lạng Sơn, từ 2023 đến nay, lực lượng QLTT đã kiểm tra, xử lý 415 vụ việc liên quan đến TMĐT; tổng số tiền xử phạt vi phạm hành chính trên 2,7 tỷ đồng; trị giá hàng hoá vi phạm trên 2,2 tỷ đồng. Các hành vi vi phạm chủ yếu như không đăng ký website bán hàng với cơ quan chức năng; kinh doanh hàng hoá nhập lậu, hàng không rõ nguồn gốc xuất xứ, hàng vi phạm sở hữu trí tuệ…
Trong 6 tháng đầu năm 2025: QLTT Lạng Sơn đã kiểm tra 101 vụ, xử lý 101 vụ vi phạm hoạt động kinh doanh thông qua hình thức thương mại điện tử, xử phạt vi phạm hành chính trên 325 triệu đồng. Các hành vi vi phạm chủ yếu: Không đăng ký website bán hàng với cơ quan chức năng, kinh doanh hàng hoá nhập lậu, hàng không rõ nguồn gốc xuất xứ, hàng vi phạm sở hữu trí tuệ thông qua hình thức thương mại điện tử.
Ông Nguyễn Bình Nguyên, Đội trưởng Đội Quản lý thị trường số 6 (Đội cơ động), Chi cục QLTT Lạng Sơn cho biết: Đội QLTT số 6 xác định hoạt động thương mại điện tử là mặt trận mới của công tác quản lý thị trường, theo đó Đội đã tích cực rà soát, theo dõi các tài khoản bán hàng online, các fanpage, sàn TMĐT trên địa bàn và đưa vào dữ liệu theo dõi, quản lý của đơn vị. Cử công chức giám sát, thu thập dữ liệu online, phân tích hành vi, ngôn ngữ quảng cáo sai sự thật, cung cấp hàng hóa với số lượng lớn, giá thành rẻ, trên sản phẩm hàng hóa có gắn các dấu hiệu, nhãn hiệu được bảo hộ. Đồng thời, đơn vị đã kết hợp công tác kiểm tra truyền thống để thu thập dữ liệu thông tin thông qua các hoạt động kiểm tra tại địa điểm kinh doanh hoặc nơi lưu trú của người kinh doanh.
Thông qua các dữ liệu đặt hàng trực tuyến để tra cứu các điểm kho hàng hóa từ đó cử các công chức, thuê người thu thập thông tin phục vụ công tác kiểm tra, xử lý…. Đồng thời, đơn vị tăng cường phối hợp với các lực lượng chức năng và đổi mới cách thức kiểm tra, kiểm soát trên không gian mạng gắn với quản lý địa bàn, kiểm tra theo phương thức truyền thống.
Kết quả, trong 6 tháng đầu năm 2025, Đội QLTT số 6 đã thực hiện kiểm tra, kiểm soát được 52 vụ việc, xử phạt 43 vụ, số tiền xử phạt: 857 triệu đồng. Tổng số tiền thu nộp NSNN là trên 2,2 tỷ đồng. Đặc biệt, Đội QLTT số 6 đã phát hiện, xử lý 16 vụ việc các đối tượng sử dụng mạng xã hội để kinh doanh hàng hóa vi phạm.
Cùng với công tác kiểm tra, kiểm soát hoạt động kinh doanh trên TMĐT, lực lượng QLTT cũng đặc biệt chú trọng đến công tác tuyên truyền, nâng cao nhận thức, ý thức chấp hành pháp luật của các tổ chức, cá nhân kinh doanh trên TMĐT cũng như người tiêu dùng.
Theo đó, Chi cục QLTT Lạng Sơn đã chỉ đạo các đội QLTT phụ trách địa bàn tổ chức tuyên truyền, phổ biến các văn bản pháp luật, thực hiện văn minh thương mại tới các tổ chức, cá nhân thông qua các hình thức như: tuyên truyền ký cam kết; lồng ghép vào các đợt kiểm tra; tuyên truyên trên loa truyền thanh lưu động, trên trang thông tin điện tử của Chi cục.
Kết quả, trong 6 tháng đầu năm, Chi cục đã tổ chức tuyên truyền về pháp luật, về thực hiện văn minh thương mại cho các tổ chức, cá nhân kinh doanh với nhiều hình thức đa dạng như: vận động ký cam kết 1.306 lượt; tuyên truyền thông qua kiểm tra, kiểm soát: 705 lượt; tổ chức tuyên truyền qua trang thông tin điện tử của Chi cục được 268 lượt tin bài; cử cán bộ trực duy trì, tiếp nhận thông tin, tuyên truyền đối với phản ánh của nhân dân qua hệ thống số điện thoại đường dây nóng. Thông qua hoạt động tuyên truyền với đa dạng các hình thức đã góp phần không nhỏ vào việc nâng cao nhận thức, ý thức chấp hành pháp luật của các doanh nghiệp, cở sở sản xuất, kinh doanh trên địa bàn tỉnh.
Ông Đặng Văn Ngọc, Chi cục trưởng Chi cục Quản lý thị trường Lạng Sơn cho biết thêm: Thời gian tới, chi cục tiếp tục xác định công tác đấu tranh, kiểm tra, xử lý các đối tượng có dấu hiệu vi phạm trên môi trường TMĐT là nhiệm vụ trọng tâm, lâu dài. Chi cục chỉ đạo các đội QLTT trực thuộc chủ động nắm chắc địa bàn, tăng cường kiểm tra, kiểm soát hoạt động TMĐT (quảng cáo, giới thiệu, giao nhận hàng hóa…). Đồng thời, đơn vị tiếp tục tăng cường công tác phối hợp, trao đổi thông tin với cơ quan công an, cơ quan thuế, chính quyền địa phương để giám sát việc chấp hành các quy định pháp luật của các tổ chức, cá nhân tham gia hoạt động TMĐT; xử lý nghiêm các đối tượng lợi dụng hoạt động TMĐT để thực hiện hành vi buôn lậu, gian lận thương mại.
Hiện nay, bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng trong TMĐT không chỉ là trách nhiệm của cơ quan quản lý nhà nước mà còn đòi hỏi sự chủ động từ phía doanh nghiệp và chính người tiêu dùng. Do đó, các cơ sở sản xuất, kinh doanh và người tiêu dùng cần tích cực hơn trong việc phát huy tinh thần trách nhiệm, bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của bản thân, cùng với các cấp, các ngành xây dựng môi trường TMĐT phát triển theo hướng đa dạng, minh bạch, bền vững.
Triệu Thành
