Chuyến thăm diễn ra trong bối cảnh hai nước kỷ niệm 50 năm thiết lập quan hệ ngoại giao và nhằm củng cố quan hệ hữu nghị và hợp tác với Iran trong bối cảnh mới trên các lĩnh vực chính trị - ngoại giao, kinh tế, văn hóa, giáo dục, khoa học, công nghệ, hợp tác địa phương; đồng thời tăng cường hợp tác giữa cơ quan lập pháp hai nước, góp phần thúc đẩy hợp tác song phương trên các lĩnh vực hai Bên có tiềm năng, cùng quan tâm và hợp tác tại các diễn đàn khu vực, quốc tế.
Iran và Việt Nam có quan hệ hữu nghị tốt đẹp. Hai nước thiết lập quan hệ ngoại giao ngày 4/8/1973. Chuyến thăm của Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ đến Cộng hoà Hồi giáo Iran đúng vào dịp kỷ niệm 50 năm Ngày thiết lập quan hệ ngoại giao và sau gần 25 năm kể từ khi sau chuyến thăm Iran của Chủ tịch Quốc hội Nông Đức Mạnh thăm Iran năm 1999 và sau hơn 5 năm kể từ chuyến thăm chính thức Việt Nam của Chủ tịch Quốc hội Iran Ali Ardeshir Larijani vào tháng 4/2018.
Hai nước duy trì thường xuyên các chuyến thăm của lãnh đạo các cấp, đặc biệt là cấp cao. Chủ tịch Quốc hội Nông Đức Mạnh (năm 1999), Chủ tịch nước Trương Tấn Sang (3/2016), Phó Chủ tịch Quốc hội Đỗ Bá Tỵ (8/2017), Phó Chủ tịch Quốc hội Trần Quang Phương (12/2022) đã thăm Iran và Tổng thống Iran Hassan Rouhani, Chủ tịch Quốc hội Iran Ali Ardeshir Larijani (4/2018)... đã thăm Việt Nam.
Hai nước đã tổ chức 9 kỳ họp Ủy ban liên Chính phủ Việt Nam - Iran về kinh tế; 7 cuộc tham vấn chính trị cấp Thứ trưởng Ngoại giao. Kim ngạch thương mại song phương năm 2021 đạt 124,5 triệu USD, tăng 43% so với năm 2020, trong đó Việt Nam xuất khẩu gần 106 triệu USD. Trong năm 2022, kim ngạch hai chiều đạt hơn 100 triệu USD, 3 tháng đầu năm 2023 đạt 21 triệu USD. Tháng 10.2016, trong khuôn khổ chuyến thăm chính thức của Tổng thống Iran Hassan Rouhani tới Việt Nam, hai bên đã nhất trí tạo mọi điều kiện thuận lợi cho cộng đồng doanh nghiệp hai nước, phấn đấu nâng kim ngạch song phương lên 2 tỷ USD trong thời gian sớm nhất.
Hai nước thường xuyên ủng hộ lẫn nhau tại các diễn đàn đa phương. Hai bên trao đổi một số đoàn cấp làm việc, chia sẻ thông tin. Iran cung cấp một số học bổng cho sinh viên và nghiên cứu sinh Việt Nam học tập, nghiên cứu về ngôn ngữ và văn hóa Ba Tư. Hai bên đã ký Bản ghi nhớ về hợp tác công nghệ, nghiên cứu và giáo dục (2014); ký Thỏa thuận chung về hợp tác kinh tế, văn hóa và khoa học kỹ thuật (1993); Bản ghi nhớ Hợp tác trong lĩnh vực văn hóa (2013).
Thành phố Hà Nội và thành phố Tehran, thành phố Cần Thơ và thành phố Mazandaran của Iran đã ký MOU hợp tác, thành phố Cần Thơ và thành phố Mazandaran ký MOU hợp tác 3 bên về trồng lúa với công ty Iran BB&A. Thành phố Ninh Bình và thành phố Qazvin, thành phố Lai Châu và thành phố Fuman, Thành phố Hồ Chí Minh và thành phố Isfahan cũng đã ký Bản ghi nhớ về hợp tác.
Quan hệ hợp tác giữa hai Quốc hội phát triển tốt đẹp và được đánh giá là điểm sáng trong quan hệ hai nước. Chủ tịch Quốc hội Việt Nam Nguyễn Thị Kim Ngân và Chủ tịch Quốc hội Iran Ali Ardeshir Larijani đã có nhiều cuộc gặp gỡ, trao đổi tại Hội nghị Chủ tịch Quốc hội các nước Á - Âu lần thứ 3 (MSEAP 3) được tổ chức tại Antalya, Thổ Nhĩ Kỳ (tháng 10/2018) và bên lề Đại hội đồng lần thứ 140 Liên minh Nghị viện thế giới (IPU-140) tại Doha, Qatar, Chủ tịch Quốc hội Iran Ali Ardeshir Larijani thăm chính thức Việt Nam (tháng 4/2018), các chuyến thăm Iran của các Phó Chủ tịch Quốc hội Việt Nam và các chuyến thăm lẫn nhau của hai Nhóm Nghị sĩ hữu nghị hai nước đã thể hiện quan hệ hữu nghị hợp tác giữa hai Quốc hội, các nghị sỹ hai nước phát triển tốt đẹp, góp phần củng cố và thúc đẩy quan hệ hai nước.
Ông Lê Anh Tuấn, Phó Chủ nhiệm Uỷ ban Đối ngoại của Quốc hội, Chủ tịch Nhóm Nghị sỹ hữu nghị Việt Nam – Iran cho biết: "Chuyến thăm chính thức đầu tiên tới Iran của đồng chí Vương Đình Huệ trên cương vị Chủ tịch Quốc hội lần này là dấu mốc đặc biệt quan trọng đánh dấu việc tăng cường và là tiền đề để mở rộng hơn nữa quan hệ hợp tác nhiều mặt giữa hai Quốc hội hai nước trong thời gian tới như: thúc đẩy trao đổi đoàn các cấp, nhất là đoàn lãnh đạo Quốc hội, Hội đồng dân tộc, các Ủy ban của Quốc hội, nhóm nghị sĩ trẻ, nhóm nghị sĩ hữu nghị. Tăng cường trao đổi thông tin, chia sẻ kinh nghiệm trong hoạt động lập pháp. Phát huy vai trò của Quốc hội trong giám sát thực thi pháp luật. Thực hiện Điều ước quốc tế thỏa thuận quốc tế đã được ký kết. Thúc đẩy việc ký kết nhằm tạo cơ sở pháp lý cho việc đẩy mạnh hợp tác song phương phát huy hiệu quả hơn nữa."
Không chỉ trong các hoạt động của Quốc hội, mà chuyến thăm chính thức Iran lần này của Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ và Đoàn đại biểu cấp cao Quốc hội nước ta còn có ý nghĩa quan trọng nhằm củng cố quan hệ hữu nghị và hợp tác với Iran trong bối cảnh mới trên các lĩnh vực chính trị - ngoại giao, kinh tế, văn hóa, giáo dục, khoa học, công nghệ, hợp tác địa phương; thúc đẩy ký kết các văn kiện hợp tác nhằm củng cố hành lang pháp lý cho hợp tác song phương.
Ngược lại, Quốc hội Iran đón Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ nhằm thể hiện coi trọng quan hệ hữu nghị hợp tác với Việt Nam nói chung và với Lãnh đạo cấp cao ta nói riêng, tạo xung lực mới cho quan hệ song phương; trao đổi các biện pháp tăng cường quan hệ hợp tác nhân dịp kỷ niệm 50 năm thiết lập quan hệ ngoại giao hai nước trong năm 2023; tăng cường hợp tác giữa cơ quan lập pháp hai nước, góp phần thúc đẩy hợp tác song phương trên các lĩnh vực hai Bên có tiềm năng, cùng quan tâm và hợp tác tại các diễn đàn khu vực, quốc tế.
Trang Nguyễn
