Những giấy tờ thay thế có giá trị pháp lý
Trong trường hợp các đơn vị sự nghiệp hoặc xí nghiệp đã giải thể và không còn cơ quan chủ quản, người lao động có thể sử dụng các loại giấy tờ cá nhân khác để hình thành bộ hồ sơ minh chứng. Theo quy định tại Điểm b Khoản 4 Điều 34 của Nghị định này, các hồ sơ có giá trị bao gồm lý lịch Đảng viên, lý lịch Đoàn viên hoặc sổ lao động cũ. Ngoài ra, các danh sách chi trả lương, sổ lương thực, giấy khen, bằng khen, kỷ niệm chương hoặc các văn bằng, chứng chỉ được cấp trong thời gian công tác cũng là những căn cứ quan trọng.
Đối với trường hợp cụ thể của ông Phan Quang tại Đà Nẵng, dù đã có lý lịch Đảng viên và giấy xác nhận có dấu của xí nghiệp vào các năm 1991 và 1993, nhưng bấy nhiêu vẫn chưa đủ để cơ quan BHXH khôi phục toàn bộ quá trình công tác từ năm 1987 đến năm 1994. Điều này cho thấy tính khắt khe của quy định khi yêu cầu sự liên tục và chi tiết trong hồ sơ để tránh sai sót trong việc chi trả ngân sách nhà nước.
Quy trình xác minh và trách nhiệm của các cơ quan liên quan
Khi hồ sơ gốc không còn đầy đủ, cơ quan BHXH sẽ không trực tiếp bác bỏ mà sẽ dựa trên văn bản đề nghị của người lao động và sự xác nhận của các bên liên quan để xem xét. Trong trường hợp đơn vị quản lý trực tiếp không còn tồn tại, trách nhiệm xác nhận thuộc về cơ quan quản lý cấp trên trực tiếp. Văn bản xác nhận này cần phải giải trình rõ ràng lý do thất lạc hồ sơ, thời điểm tuyển dụng, diễn biến tiền lương và khẳng định người lao động chưa nhận bất kỳ khoản trợ cấp thôi việc hay trợ cấp một lần nào.
Cơ quan BHXH cũng có quyền phối hợp với các cơ quan chức năng tại địa phương để tiến hành rà soát và đối chiếu chéo các nguồn dữ liệu khác nhau. Việc này nhằm làm rõ các giai đoạn công tác bị gián đoạn hoặc lý do nghỉ việc trước năm 1995. Chỉ khi các thông tin về diễn biến quá trình công tác và tiền lương được khớp nối một cách logic thông qua các loại giấy tờ thay thế, cơ quan BHXH mới có đủ cơ sở pháp lý để ra quyết định tính thời gian hưởng bảo hiểm.
Lời khuyên cho những người lao động trong hoàn cảnh tương tự là cần chủ động tìm kiếm thêm các sổ theo dõi nhân sự cũ, hồ sơ giải quyết chế độ trong quá trình cổ phần hóa hoặc thậm chí là các giấy tờ liên quan đến việc học tập, đào tạo trong thời gian đó. Khi tập hợp được một bộ hồ sơ đa dạng và có tính kết nối về mặt thời gian, khả năng được xem xét giải quyết quyền lợi sẽ cao hơn rất nhiều.
Tâm An (t/h)
