Công tác phòng, chống tảo hôn là trách nhiệm của cả hệ thống chính trị từ tỉnh đến cơ sở. Trong đó phát huy vai trò lãnh đạo, chỉ đạo của các cấp ủy đảng, công tác quản lý, điều hành của chính quyền, nhất là người đứng đầu, sự phối hợp chặt chẽ của các cơ quan, đơn vị.
Là một trong số các mục tiêu quan trọng tại Kế hoạch số 413/KH-UBND của UBND tỉnh Lào Cai triển khai thực hiện Nghị quyết số 43-NQ/TU của Ban Thường vụ Tỉnh ủy Lào Cai về tiếp tục đẩy mạnh công tác phòng, chống tảo hôn trong vùng đồng bào dân tộc thiểu số trên địa bàn tỉnh giai đoạn 2023 - 2030.
Thực hiện đồng bộ, quyết liệt trên cả hai mặt “phòng” và “chống”, trong đó lấy “phòng” là chính, là cơ bản, lâu dài, góp phần hiện thực hóa mục tiêu chăm sóc sức khỏe Nhân dân, nâng cao chất lượng dân số, đáp ứng yêu cầu phát triển bền vững vùng đồng bào dân tộc thiểu số trên địa bàn tỉnh Lào Cai.
Trong 9 tháng đầu năm 2023 các cơ quan, đơn vị, địa phương đã tập chung chỉ đạo công tác phòng, chống tảo hôn, hôn nhân cận huyết thống phát huy vai trò của trưởng bản, người có uy tín trong đồng bào dân tộc thiểu số “DTTS” tham gia công tác tuyên truyền, vận động xóa bỏ thủ tục lạc hậu tồn tại ở một số DTTS. Công tác tuyên truyền được đẩy mạnh với nhiều hình thức phong phú, thường xuyên nắm bắt tình hình trong nhân dân, ngăn chặn, xử lý kịp thời một số trường hợp có ý định tảo hôn.
Trong đó, Ban dân tộc tỉnh Lào Cai đã tổ chức 09 hội nghị cho gần 900 đại biểu là cán bộ đoàn thể thôn bản, người có uy tín, người am hiểu phong tục tập quán, người dân tại các huyện, thị xã, thành phố trên địa bàn tỉnh. Đồng thời tổ chức 02 mô hình điểm “ Thanh thiếu niên nói không với tảo hôn, hôn nhân cận huyết thống” tại xã Pa Cheo, Dền Thàng, huyện Bát Xát; Tổ chức 05 hội nghị truyên truyền cho gần 750 người là các thành viên học sinh, người dân về luật hôn nhân và các hệ lụy tảo hôn, hôn nhân cận huyết thống các quy định sử phạt hành chính, hình sự liên quan đến tảo hôn, hôn nhân cận huyết thống..
Bộ đội chỉ huy biên phòng tỉnh có 02 mô hình điểm “ Bộ đội biên phòng đồng hành cùng thôn bản nói không với tảo hôn, hôn nhân cận huyết thống” tại Tả Da Khâu, Dìn Chin, huyện Mường Khương tổ chức 02 đợt tuyên truyền tại 17 thôn được 34 buổi với 244 người tham gia tuyên trền bằng loa kéo, hệ thống truyền thanh của địa phương bằng tiếng phổ thông và tiếng dân tộc, và tuyên truyền trực tiếp tại các hộ gia đình 16 buổi với 96 người tham gia 4865 lượt người nghe. Sở Tư pháp tình Lào Cai 02 mô hình điểm “ Câu lạc bộ nói không với tảo hôn, hôn nhân cận huyết thống” tại xã Thái Niên, Phong Niên, huyện Bảo Thắng…
Chi cục Dân số - Kế hoạch hoá gia đình đã tổ chức Hội nghị tuyên truyền pháp luật về phòng chống tảo hôn, kết hôn cận huyết thống cho hơn 200 người dân các xã Bản Liền và Thải Giàng Phố (huyện Bắc Hà).
Tại hội nghị, cán bộ Chi cục Dân số - Kế hoạch hoá gia đình đã phổ biến cho người dân một số nội dung như: Tình hình, thực trạng tảo hôn và hôn nhân cận huyết thống; một số văn bản pháp luật quy định về hôn nhân và gia đình; những tác hại, hệ lụy của tảo hôn, hôn nhân cận huyết và các quy định về xử phạt liên quan đến tảo hôn, hôn nhân cận huyết, xây dựng nếp sống văn minh…
Đồng thời, các cán bộ y tế cũng đưa ra những câu chuyện thực tế về hệ luỵ của tảo hôn, hôn nhân cận huyết thống, đồng thời lắng nghe người dân, trẻ em chia sẻ, sau đó giải đáp những thắc mắc và tuyên truyền đẩy lùi những phong tục, tập quán lạc hậu. Hội nghị giúp nâng cao hiểu biết pháp luật cho người dân, là một trong những biện pháp tích cực góp phần giảm thiểu tình trạng tảo hôn, kết hôn cận huyết thống trên địa bàn các xã đặc biệt khó khăn của huyện Bắc Hà.
Trước đó, thực hiện Kế hoạch số 78/KH-UBND ngày 09/02/2023 của UBND tỉnh Lào Cai về thực hiện công tác phòng, chống tảo hôn, hôn nhân cận huyết thống trong đồng bào dân tộc thiểu số tỉnh Lào Cai năm 2023, Chi cục Dân số - KHHGĐ tỉnh Lào Cai, Ban chỉ đạo Mô hình điểm tại hai xã Tả Củ Tỷ và Lùng Cải huyện Bắc Hà, tổ chức 02 hội nghị cho thành viên Ban chỉ đạo và Tổ tư vấn gồm 70 người thành phần là các đoàn thể của xã và trưởng các thôn, bản; 02 hội nghị tuyên truyền pháp luật về phòng, chống tảo hôn và hôn nhân cận huyết thống cho 200 người là thành viên tham gia câu lạc bộ, các gia đình có người tảo hôn, vị thành niên, thanh niên tại xã Tả Củ Tỷ, Lùng Cải. 
Huyện Bắc Hà đặt mục tiêu đến năm 2025 cơ bản không còn tảo hôn, hôn nhân cận huyết thống. Hiện nay, huyện Bắc Hà đang triển khai Tiểu dự án 2, Dự án 9 “Giảm thiểu tình trạng tảo hôn và hôn nhân cận huyết thống trong vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi” nhằm thay đổi nhận thức, hành vi trong hôn nhân của đồng bào, nhất là nhóm các dân tộc còn gặp nhiều khó khăn.
UBND thành phố Lào Cai phối hợp với Trung tâm Y tế thành phố tổ chức 8 hội nghị tuyên truyền tại 9 xã, phường có đông đồng bào dân tộc thiểu số và đặc biệt khó khăn trên địa bàn về phòng, chống tảo hôn và hôn nhân cận huyết. Đối tượng tham gia là trưởng thôn, tổ trưởng dân phố, người có uy tín, bí thư chi bộ, thanh niên, phụ nữ và đại diện hộ gia đình với tổng số gần 900 người.
Hằng năm 100% học sinh trung học cơ sở, trung học phổ thông, thanh thiếu niên (không phải là học sinh) vùng đồng bào dân tộc thiểu số được tuyên truyền, cung cấp thông tin, kiến thức pháp luật về hôn nhân, gia đình và tác hại, hậu quả của tảo hôn, về chăm sóc sức khỏe sinh sản và thực hiện biện pháp kế hoạch hóa gia đình.
Bên cạnh đó, công tác tuyên truyền ở mộ số địa phương còn hạn chế, hình thức tuyên truyền còn hạn chế vẫn chưa thu hút được người dân, vấn đề giáo dục giới tính chua được quan tâm đúng mức vẫn còn xảy ra một số trường hợp tảo hôn sống chung với nhau như vợ chồng.
Đến năm 2025, tỉnh Lào Cai phấn đấu trên 95% hộ gia đình vùng đồng bào dân tộc thiểu số được tiếp cận, tuyên truyền, phổ biến chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước về hôn nhân, gia đình. Đến năm 2030, 100% các hộ gia đình vùng đồng bào dân tộc thiểu số được tiếp cận, tuyên truyền phổ biến các chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước về hôn nhân, gia đình.
Hằng năm, 100% cán bộ, công chức, viên chức, đảng viên, người hoạt động không chuyên trách ở các xã, thôn, bản vùng đồng bào dân tộc thiểu số được tham gia bồi dưỡng, tập huấn nâng cao năng lực, kỹ năng về vận động, tư vấn, truyền thông công tác dân số, kế hoạch hóa gia đình, phòng, chống tảo hôn.
Để đạt được các mục tiêu đề ra, trong giai đoạn 2023 - 2030, tỉnh Lào Cai tập trung triển khai thực hiện 05 nhiệm vụ, giải pháp chính: (1) Tăng cường sự lãnh đạo của cấp ủy, chính quyền các cấp; sự vào cuộc của hệ thống chính trị trong phòng, chống tảo hôn. (2) Đổi mới công tác tuyên truyền, vận động nâng cao nhận thức, chuyển đổi hành vi cho đồng bào dân tộc thiểu số. (3) Đẩy mạnh phát triển kinh tế - xã hội, nâng cao đời sống vật chất, tinh thần cho đồng bào vùng dân tộc thiểu số và miền núi. (4) Tăng cường công tác kiểm tra, giám sát việc thực hiện công tác phòng, chống tảo hôn. (5) Sơ kết, tổng kết đánh giá kết quả thực hiện, biểu dương, khen thưởng tập thể, cá nhân có thành tích trong công tác phòng, chống tảo hôn.
Theo đó, phát động toàn thể cán bộ, đảng viên, Nhân dân tham gia thực hiện Phong trào “Xã, thôn, bản không có tảo hôn, không có trẻ em nữ dưới 18 tuổi sinh con”. Tập trung triển khai thực hiện có hiệu quả 03 chương trình mục tiêu quốc gia, nâng cao đời sống vật chất, tinh thần cho Nhân dân, nhất là vùng đồng bào dân tộc thiểu số.
Đỗ Biên
