Những tín hiệu tích cực đã xuất hiện: tại TP. Hồ Chí Minh, mô hình cảng số ePort cùng hệ thống thiết bị điện hóa tại Tân Cảng – Cát Lái giúp tiết kiệm khoảng 2 triệu USD nhiên liệu mỗi năm; các giải pháp AI đang cắt giảm 15% tiêu thụ nhiên liệu và rút ngắn 25% thời gian giao hàng. Bên cạnh đó, tín dụng xanh, ưu đãi thuế cho xe tải điện và thị trường tín chỉ carbon đang mở ra động lực mới cho đầu tư hạ tầng logistics xanh.
Ở lĩnh vực hải quan, hệ sinh thái số với VNACCS/VCIS, Cơ chế một cửa quốc gia – ASEAN, thuế điện tử 24/7 và giám sát thông minh VASSCM đã rút ngắn thời gian thông quan xuống chỉ vài giây. Mục tiêu hải quan thông minh vào năm 2030 thúc đẩy việc ứng dụng big data, AI và blockchain trong giám sát và phòng chống gian lận, giúp tăng tốc độ lưu chuyển hàng hóa.
Chuyển đổi xanh cũng trở thành điều kiện sống còn. Nhiều doanh nghiệp đã đầu tư phương tiện vận tải sạch, kho bãi tiết kiệm năng lượng, ứng dụng GPS, IoT, AI để tối ưu hóa hành trình và triển khai quy trình quản trị ESG nhằm đáp ứng các tiêu chuẩn xanh toàn cầu.
Dấu mốc quan trọng đối với ngành là sự kiện FIATA World Congress 2025 được tổ chức tại Việt Nam. Với chủ đề “Logistics xanh, thích ứng nhanh”, đại hội thu hút hơn 1.000 đại biểu từ 150 quốc gia, góp phần nâng vị thế Việt Nam trong chuỗi cung ứng toàn cầu. Lần đầu tiên, cộng đồng quốc tế đánh giá logistics Việt Nam là “ngôi sao đang lên”, với mức độ tổ chức được xem thuộc nhóm thành công nhất trong lịch sử 99 năm của FIATA.
Theo ông Đào Trọng Khoa – Chủ tịch VLA, ngành logistics Việt Nam đang tăng trưởng 14–16%/năm, quy mô thị trường đạt 70–80 tỷ USD với hơn 45.000 doanh nghiệp. Tuy nhiên, ngành vẫn đối mặt thách thức lớn: chi phí logistics cao, hạ tầng chưa đồng bộ, phụ thuộc lớn vào vận tải đường bộ và yêu cầu giảm phát thải trở thành tiêu chuẩn bắt buộc. LPI của Việt Nam đã vươn lên thứ 43/139, nhưng hạ tầng và phát thải vẫn là điểm nghẽn. 
Việc Thủ tướng phê duyệt Chiến lược phát triển dịch vụ logistics Việt Nam 2025–2035, tầm nhìn đến 2050 là bước ngoặt quan trọng. Lần đầu tiên, Việt Nam có một chiến lược toàn diện, đặt mục tiêu đưa logistics trở thành ngành kinh tế quan trọng, giá trị gia tăng cao và phát triển theo mô hình xanh – thông minh – bền vững. Chiến lược đặt mục tiêu đến năm 2035 logistics đóng góp 5–7% GDP, chi phí logistics giảm còn 12–15% GDP, hình thành 5 trung tâm logistics quốc tế và 70% lao động có chuyên môn.
VLA đang triển khai nhiều chương trình trọng điểm như Đề án Logistics xanh & ESG, phát triển logistics nông sản Đồng bằng sông Cửu Long, thành lập Trung tâm Đổi mới sáng tạo Logistics và chương trình “Doanh nghiệp logistics tiên phong”. Đồng thời, Hiệp hội kiến nghị kiện toàn bộ máy quản lý logistics quốc gia để tăng tính điều phối và hiệu quả thực thi chiến lược.
Những chuyển động mạnh mẽ từ chính sách đến doanh nghiệp cho thấy ngành logistics Việt Nam đang đi qua ngưỡng cửa quan trọng. Khi xanh hóa, số hóa và quốc tế hóa trở thành trụ cột phát triển, logistics có cơ hội vươn lên trở thành ngành mũi nhọn, giữ vai trò chiến lược trong tăng trưởng bền vững của Việt Nam.
Nam Sơn (t/h)
