Sau một thời gian lâm bệnh nặng, dù đã được các y sĩ, bác sĩ và gia đình tận tình chăm sóc, cứu chữa nhưng do tuổi cao sức yếu nên Cụ Tô Đình Cắm sinh năm 1922 tại bản Um, xã Tam Kim, huyện Nguyên Bình, tỉnh Cao Bằng đã từ trần.
Người cuối cùng của Đội Việt Nam tuyên truyền giải phóng quân đã từ trần
Mồ côi cha từ lúc 3 tuổi, năm 17 tuổi tham gia Việt Minh. Cuối năm 1944, chàng trai Tô Đình Cắm cùng 33 đồng chí khác được chọn vào Đội Việt Nam tuyên truyền giải phóng quân với bí danh Tô Tiến Lực.
Sau khi tham gia buổi lễ tuyên thệ, cụ Tô Đình Cắm cùng các đồng đội tấn công, tiêu diệt 2 đồn Pháp là Phay Khắt và Nà Ngần, sau đó tiếp tục tham gia hoạt động ở vùng cao các huyện Nguyên Bình, Ngân Sơn, vừa vũ trang, vừa tuyên truyền và đánh chặn quân Nhật tại một số trận ở Nà Phặc, Hà Hiệu, Đèo Giàng. Trong Cách mạng tháng Tám 1945, cụ tham gia cướp chính quyền tại thị xã Bắc Kạn, thành lập chính quyền cách mạng ở Chợ Rã, Thạch Thông.
Cụ Tô Đình Cắm, người cuối cùng trong 34 chiến sĩ của Đội Việt Nam tuyên truyền giải phóng quân
Khi Pháp nổ súng trở lại xâm lược Việt Nam, cụ tham gia đoàn quân Nam tiến, chiến đấu ở các chiến trường Bình Định, Kiên Giang và bị thương, giải ngũ về quê. Năm 1947, thực dân Pháp nhảy dù xuống Bắc Kạn, cụ xung phong tái ngũ, được bổ nhiệm chức vụ trung đội trưởng trung đội pháo binh; đến năm 1954 chính thức giải ngũ về quê tham gia công tác ở địa phương, làm đội trưởng đội thuế rồi chủ nhiệm hợp tác xã. Năm 1992, cụ cùng gia đình chuyển vào sinh sống tại vùng kinh tế mới ở huyện Đạ Tẻh, tỉnh Lâm Đồng.
Trở về cuộc sống đời thường, người đội viên tuyên truyền giải phóng quân năm xưa luôn phát huy cao độ phẩm chất Bộ đội cụ Hồ, tích cực lao động sản xuất, mẫu mực về đạo đức lối sống, là chỗ dựa tinh thần vững chắc của cấp ủy, chính quyền và nhân dân địa phương. Những năm cuối đời, cụ và gia đình luôn nhận được sự quan tâm chu đáo về mọi mặt của Đảng, Nhà nước, quân đội và chính quyền địa phương.
Cao Diên
