Báo cáo về tình hình tài sản là vốn đầu tư công 6 tháng đầu năm 2025 và một số giải pháp đề xuất để thúc đẩy đầu tư công, Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng cho biết, đến ngày 20/6, các bộ, cơ quan Trung ương và địa phương đã phân bổ, giao kế hoạch đầu tư công năm 2025 chi tiết cho danh mục nhiệm vụ, dự án là 818,6 nghìn tỷ đồng, đạt 99,1 % kế hoạch Thủ tướng Chính phủ giao. Bao gồm vốn ngân sách Trung ương là 342,9 nghìn tỷ đồng, đạt 97,9%, vốn ngân sách địa phương đạt 475,6 nghìn tỷ đồng là 99,9 % kế hoạch Thủ tướng Chính phủ giao.
Chưa thực hiện phân bổ là 7,36 nghìn tỷ đồng của 17 bộ, cơ quan Trung ương và 21 địa phương, trong đó thì có 7,2 nghìn tỷ đồng là vốn ngân sách trung ương và 110 tỷ đồng vốn ngân sách địa phương.
Về tình hình giải ngân kế hoạch vốn đầu tư công ước đến ngày 30/6 đạt khoảng 264,8 nghìn tỷ đồng (32,06%) cao hơn năm 2024 cả về giá trị và tỷ lệ. Trong đó, giải ngân vốn ngân sách Trung ương đạt khoảng 88,5 nghìn tỷ đồng, đạt 25,27% kế hoạch Chính phủ giao, thấp hơn cùng kỳ năm 2024, còn giải ngân vốn ngân sách địa phương là khoảng 176,3 nghìn tỷ đồng, đạt 37,06% kế hoạch Thủ tướng Chính phủ giao, cao hơn là cùng kỳ năm 2024.
Đến tháng 6/2025, chỉ có 8 bộ, cơ quan trung ương và 37 địa phương có tỷ lệ giải ngân đạt trên mức bình quân chung của cả nước; 58 bộ, cơ quan trung ương và địa phương có tỉ lệ có tỷ lệ giải ngân dưới mức bình quân chung của cả nước.
Về công tác chỉ đạo điều hành kế hoạch đầu tư công năm 2025, từ đầu năm, Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ đã rất quan tâm và đã có những chỉ đạo sát sao, quyết liệt, trong đó đã ban hành 4 Nghị quyết, 7 Công điện, tổ chức các hội nghị và cuộc họp trực tuyến với các Bộ, địa phương, thành lập các Ban chỉ đạo, Tổ công tác…
Đồng thời, Bộ Tài chính đã ban hành nhiều văn bản hướng dẫn các bộ, địa phương triển khai thực hiện, đôn đốc các bộ, địa phương quyết liệt thực hiện các giải pháp sử dụng nguồn vốn đầu tư công. Ngoài ra, để đảm bảo thực chất, hiệu quả, thông suốt, không bị gián đoạn khi thực hiện sắp đơn vị hành chính và tổ chức chính quyền địa phương hai cấp, trong đó có công tác giải ngân đầu tư công, trong tháng 6/2025, Chính phủ cũng đã quyết liệt chỉ đạo và kịp thời ban hành 28 Nghị định phân cấp, phân quyền, phân định thẩm quyền khi triển khai chính quyền địa phương 2 cấp, làm căn cứ cho các bộ cơ quan trung ương, địa phương triển khai thực hiện.
Với sự chỉ đạo quyết liệt của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, quyết tâm, nỗ lực của các bộ, cơ quan trung ương, địa phương, kết quả giải ngân vốn đầu tư công đã được cải thiện. Như chúng tôi đã báo cáo, tiến độ đầu tư công ước đạt 32,06%, cao hơn so với cùng kỳ 2024.
Tuy nhiên, để đạt được mục tiêu 100 % kế hoạch là thách thức rất lớn. Từ trước đến nay chúng ta đạt mục tiêu phấn đấu tối đa 95%.
Về tồn tại, khó khăn, vướng mắc và nguyên nhân, có 9 nhóm vấn đề: Giải phóng mặt bằng, nhân lực, điện, đơn giá, định mức, quy hoạch, xác định địa giới, sắp xếp đơn vị hành chính, vốn ODA, nguồn thu ngân sách địa phương, Chương trình mục tiêu quốc gia. Trên cơ sở đó, Thủ tướng Chính phủ cũng đã có Thông báo chỉ đạo các bộ, ngành, địa phương cần phải triển khai các giải pháp để tháo gỡ kịp thời các khó khăn, vướng mắc, khơi thông nguồn vốn đầu tư công.
Nguồn cung vật liệu xây dựng gặp khó, thiếu vật liệu xây dựng như cát xây dựng rất đắt, giá vật liệu xây dựng tăng cao.
Về năng lực của chủ đầu tư, nhà thầu, năng lực quản lý dự án của một số chủ đầu tư còn hạn chế, một số nhà thầu năng lực yếu kém, chậm thi công, bị chấm dứt hợp đồng (6 địa phương báo cáo).
Tác động của việc sắp xếp tinh gọn bộ máy, tạm dừng khởi công mới dự án, điều chỉnh dự án do sắp xếp bộ máy (11 bộ, địa phương báo cáo).
Thứ ba, giai đoạn tiếp tục dự án, các công việc quyết toán hợp đồng, quyết toán dự án hoàn thành công trình. Ở giai đoạn này vướng mắc liên quan đến việc chấp hành kỷ luật về thời gian lập báo cáo quyết toán gửi cơ quan thẩm tra. Tồn tại nhiều dự án do phương án chậm, hồ sơ quá lâu nên một số nhà đầu tư không thu hồi công nợ, không quyết toán được. Như vậy, có thể thấy quy trình đầu tư công gồm nhiều giai đoạn lại chỉ vướng một khâu. Do đó, nguyên nhân chính dẫn đến tình trạng giải ngân chưa đạt kỳ vọng là phương pháp tổ chức triển khai cụ thể.
Bộ Tài chính kiến nghị các giải pháp như sau: Một là, các bộ, địa phương phải quản triệt thực hiện nghiêm chỉ đạo của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, quyết liệt triển khai các giải pháp đã đề ra tại các Nghị quyết của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ. Tập trung đẩy mạnh giải ngân dự án trọng điểm, giao chỉ tiêu giải ngân vốn đầu tư công hàng tháng đến từng chủ đầu tư, coi chỉ tiêu giải ngân là cơ sở để đánh giá được hoàn thành nhiệm vụ cuối năm.
Hai là, yêu cầu các bộ, địa phương tập trung giải ngân 100% số vốn được giao. Cần quán triệt phương châm sáu rõ như Thủ tướng Chính Chính phủ đã chỉ đạo. Coi giải ngân vốn đầu tư công là một trong những nhiệm vụ chính trị trọng tâm. Người đứng đầu bộ, ngành, địa phương phải đề cao trách nhiệm, sát sao cụ thể, nắm chắc tình hình, xác định rõ các vướng mắc và nguyên nhân giải ngân chậm, từng cái cụ thể, trực tiếp chỉ đạo tháo gỡ kịp thời theo thẩm quyền, chủ động báo cáo cấp có thẩm quyền.
Ba là, tiếp tục tập trung xây dựng, hoàn thiện thể chế theo nhiệm vụ được giải, bảo đảm yêu cầu.
Bốn là, Ủy ban nhân dân các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương thực hiện các biện pháp kiểm soát giá và chất lượng nguyên vật liệu xây dựng phục vụ cho các dự án đầu tư công. Tăng cường kiểm tra, thanh tra, xử lý nghiêm các vi phạm, nhất là việc giao mỏ nguyên vật liệu không đúng đối tượng, không đúng thẩm quyền Cập nhật, điều chỉnh giá của vật xây dựng, chỉ số giá xây dựng theo quy định. Kiểm soát tình trạng biến động giá nguyên, nhiên vật liệu xây dựng và xử lý nghiêm các hành vi đầu cơ nâng giá.
Năm là, thực hiện nghiêm pháp luật về đầu tư công. Kiên quyết siết chặt kỷ luật, tăng cường kiểm tra, giám sát, xử lý nghiêm, vi phạm. Kiểm soát chặt chẽ mục tiêu, hiệu quả sử dụng vốn đầu tư, bảo đảm công bằng, công khai, minh bạch, phòng chống tham nhũng, lợi ích nhóm. Xây dựng đội ngũ nhân lực chất lượng cao quản lý vốn đầu tư công.
Phó Chủ tịch TP. Hà Nội Nguyễn Mạnh Quyền cho biết, các chính sách của Trung ương đã cơ bản tháo gỡ giải ngân vốn đầu tư công tại địa phương như tách giải phóng mặt bằng ra khỏi phần xây lắp. Thành phố kiến nghị cho phép có cơ chế thanh toán linh hoạt; có quy hoạch và định hướng cung cấp các mỏ đá, vật liệu để cung cấp cho các dự án trọng điểm trong tầm 5 năm, 10 năm để bảo đảm nguồn cung, giá cả.
Đối với Hà Nội, kế hoạch vốn năm 2025 của Thành phố là 87.130 tỷ đồng và đã phân bổ hết 100% kế hoạch từ đầu năm. Lũy kế giải ngân đến ngày 20/6/2025 xấp xỉ 27.000 tỷ đồng, đạt 31% kế hoạch.
Về một số khó khăn, vướng mắc, cơ bản tại Hà Nội vướng mắc lớn nhất vẫn là công tác giải phóng mặt bằng, nhất là việc xác định nguồn gốc đất, giá đất. Các dự án ODA gặp khó khăn do thời gian đàm phán, ký kết, điều chỉnh hiệp định vay kéo dài, thường từ 12-18 tháng.
TP. Hà Nội kiến nghị đối với dự án đường sắt đô thị số 2 (Nam Thăng Long - Trần Hưng Đạo), do Hiệp định vay cũ đã hết hạn, hiệp định mới dự kiến ký vào Quý I/2026, Thành phố đề xuất điều chỉnh giảm toàn bộ kế hoạch vốn ODA năm 2025 là 572 tỷ đồng. Thành phố cam kết sẽ sử dụng ngân sách địa phương để đảm bảo khởi công dự án trong năm 2025.
Theo Chủ tịch UBND tỉnh Lạng Sơn Hồ Tiến Thiệu, đến ngày 20/6, Lạng Sơn dự kiến đến 30/6/2025 sẽ giải ngân đạt 33,8% kế hoạch Thủ tướng Chính phủ giao, cao hơn mức bình quân chung của cả nước là 1,74% (cả nước là 32,06%).
Hiện nay, tỉnh Lạng Sơn cũng đang tập trung chỉ đạo giải ngân vốn đầu tư công nhưng có gặp một số khó khăn cần phải khắc phục. Đó là do công tác sắp xếp đơn vị hành chính cấp xã, nên một số dự án phải tạm dừng để xác định quy mô cần phải đầu tư hoặc dừng đầu tư, một số dự án khác do phải điều chỉnh về thủ tục đầu tư… nên phần nào ảnh hưởng tới tiến độ giải ngân.
Tuy nhiên, tỉnh vẫn quyết tâm trong năm 2025 này phấn đấu giải ngân đạt 100% số vốn được giao, trong đó tập trung cao độ dự án Hữu Nghị - Chi Lăng (chiếm 51,7% vốn đầu tư công của cả tỉnh phân bổ trong năm 2025).
Lãnh đạo UBND tỉnh Quảng Ngãi cho biết đến ngày 20/6/2025, năm 2025, tỉnh đã cơ bản phân bổ hết cho các chương trình, nhiệm vụ; thành lập Tổ công tác nhằm tháo gỡ khó khăn, vướng mắc cho các chủ đầu tư, phấn đấu mục tiêu giải ngân đúng kế hoạch đề ra, dự kiến đến 30/6/2625 thì sẽ giải ngân trên 40%.
Thực hiện chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ, trong thời gian tới, tỉnh Quảng Ngãi tiếp tục thực hiện một số nhiệm vụ, giải pháp đẩy mạnh giải ngân: Rà soát, bàn giao chương trình, kế hoạch đầu tư công từ cấp huyện về các Ban quản lý dự án của tỉnh; chỉ đạo các đơn vị chủ đầu tư tích cực phối hợp với các địa phương khẩn trương tập trung hết sức để thực hiện các công việc, phê duyệt các phương án bồi thường tái định cư trước ngày 30/6/2025 để có cơ sở cho việc thực hiện; rà soát khả năng thực hiện dự án, kịp điều chuyển kế hoạch vốn; có biện pháp bảo đảm hạ tầng đối với các dự án chậm tiến độ.
Hiện nay, việc giải ngân vốn đầu tư công tại một số địa phương có "nhanh", nhưng thực tế chưa chắc là "nhanh". Cụ thể, sau khi ký hợp đồng, nhiều địa phương tạm ứng ngay 20% vốn, khiến tỷ lệ giải ngân tháng đầu rất cao, nhưng tháng sau lại không có khối lượng thực hiện, dẫn đến tỷ lệ giải ngân giảm mạnh.
Ví dụ các dự án của Bộ Xây dựng, trong 2-3 năm trước giải ngân đạt 40-50%, thì năm nay cơ bản khối lượng giảm nên tỷ lệ giải ngân chậm
Nguyên nhân nữa là do thi công theo giai đoạn, giai đoạn đầu khối lượng tập trung thì làm trước, nhưng đến mùa mưa, các khối lượng nhỏ lẻ, rải rác khiến tiến độ bị chậm, giải ngân cũng chậm.
Nguyên nhân chậm giải ngân chậm còn do vốn dư sau đấu thầu, có dự án dư 14–15%, chỉ định thầu cũng dư, quy trình kiểm toán, thanh – quyết toán các đợt hiện vẫn phải căn cứ đơn giá, định mức nên cũng dư.
Về việc hỗ trợ đối với người có công với cách mạng, hiện nay có tổng số 50.440 hộ là người có công được hỗ trợ, với tổng kinh phí 1.940 tỷ đồng. Trong đó, có 58 tỉnh, thành đã triển khai xong kế hoạch là 44.629 hộ, tương ứng 1.743 tỷ đồng.
Có 4 địa phương là Đồng Nai, Khánh Hoà, Bắc Ninh, Bình Dương không lập đề án và thực hiện theo ngân sách địa phương; Lào Cai làm chung chương trình này trong chương trình xoá nhà tạm, nhà ở dột nát.
Trong số 58 địa phương triển khai, có 28.861 hộ đã hoàn thành hỗ trợ, đạt 64,7%; 21 địa phương đã hoàn thành việc hỗ 8.617 hộ; 3 địa phương đã khởi công toàn bộ dự án tại địa phương là 868 hộ. Hiện, còn 30 địa phương chưa khởi công, tương ứng 15.768 hộ.
Đề nghị các địa phương phải khẩn trương hoàn thành trước 27/7 tới, nhằm thể hiện sự tri ân thiết thực với người có công.
PV/chinhphu.vn
