Không gian thảo luận tập trung vào kết quả, hạn chế và định hướng chiến lược trong thực hiện chính sách, pháp luật về bảo vệ môi trường biển, hướng tới hình thành mô hình kinh tế biển xanh và bền vững. Các chuyên gia nhận định công tác điều tra cơ bản tài nguyên, môi trường biển là nền tảng then chốt, quyết định chất lượng mọi quy hoạch và chiến lược hành động.
Phát triển kinh tế tuần hoàn, đặt người dân ven biển ở trung tâm
Theo ông Trương Đức Trí, Phó Cục trưởng Cục Biển và Hải đảo Việt Nam, với vùng biển rộng hơn 1 triệu km², gấp ba lần diện tích đất liền và đường bờ biển kéo dài 3.260 km, Việt Nam sở hữu lợi thế tự nhiên đặc biệt để phát triển kinh tế biển. Việc điều tra cơ bản được đánh giá là nhiệm vụ trọng yếu nhằm hiện thực hóa Nghị quyết 36 về Chiến lược phát triển bền vững kinh tế biển đến năm 2030.
Trong thời gian qua, hàng loạt dữ liệu địa hình đáy biển, khoáng sản, sa khoáng kim loại, khí hydrate... đã được thu thập, giúp phục vụ cho đánh giá hệ sinh thái, quy hoạch không gian biển và dự báo tài nguyên. Tuy nhiên, công tác này vẫn gặp khó khăn do thiếu nguồn lực, công nghệ chưa đồng bộ và hợp tác quốc tế còn hạn chế.
Việt Nam được xếp trong nhóm 16 quốc gia có đa dạng sinh học biển cao nhất thế giới. Tiềm năng điện gió ngoài khơi tại Vịnh Bắc Bộ, Nam Trung Bộ và Nam Bộ được đánh giá rất lớn. Thời gian tới, các đại biểu đề xuất ưu tiên điều tra biển sâu, xây dựng cơ sở dữ liệu thống nhất và ứng dụng công nghệ hiện đại như viễn thám, AI và mô hình hóa.
Ở lĩnh vực thủy sản, Cục Thủy sản và Kiểm ngư cho biết đang đẩy mạnh các mô hình nuôi biển theo hướng bền vững, đặc biệt là mô hình IMTA (nuôi đa loài kết hợp), giảm ô nhiễm môi trường. Tuy nhiên, phụ phẩm từ chế biến thủy sản vẫn chưa được tận dụng hiệu quả.
Tại Quảng Ninh, nhiều mô hình bảo vệ môi trường biển mang lại kết quả rõ rệt: thay thế hơn 6,8 triệu phao xốp, phục hồi 1.290 ha rừng ngập mặn, tỷ lệ tái sinh san hô đạt trên 83%. Tỉnh đặt mục tiêu đến năm 2030 giảm ít nhất 75% rác thải nhựa trên biển.
Các doanh nghiệp kiến nghị hoàn thiện khung pháp lý cho năng lượng tái tạo và các dự án mới trên biển; đồng thời xây dựng tiêu chuẩn đặc thù về môi trường trong hoạt động khai thác dầu khí ngoài khơi.
“Không thể chấp nhận một đại dương bị tổn thương”
Phát biểu tại hội thảo, Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường Lê Công Thành nhấn mạnh bảo vệ môi trường biển không chỉ là trách nhiệm pháp lý mà còn là “kỷ luật quốc gia”. Việt Nam đang đi đầu trong ASEAN đưa kinh tế tuần hoàn vào chiến lược phát triển, nhưng một chủ trương đúng sẽ khó đi vào cuộc sống nếu thiếu kiểm tra, giám sát và xử lý vi phạm nghiêm minh.
Thứ trưởng đề xuất 3 nhóm nhiệm vụ trọng tâm: Bảo vệ môi trường biển phải là yếu tố then chốt trong phát triển kinh tế biển; Kinh tế tuần hoàn cần lượng hóa bằng kết quả cụ thể, không chỉ dừng ở khẩu hiệu; Điều tra cơ bản và quản trị hiện đại phải dựa trên dữ liệu theo thời gian thực.
Kết luận hội thảo, Phó Chủ tịch Quốc hội Lê Minh Hoan khẳng định các nội dung thảo luận phải được chuyển thành hành động, tránh dừng ở báo cáo. Cần tăng cường công nghệ, thử nghiệm cơ chế sandbox, thúc đẩy tái chế rác thải ngư nghiệp và phụ phẩm thủy sản, đồng thời hoàn thiện chiến lược quy hoạch biển.
Ông nhấn mạnh, bảo vệ môi trường biển là trách nhiệm của toàn xã hội, ngư dân, doanh nghiệp, nhà khoa học, chính quyền và nhà lập pháp. Khi cùng “chung tần số”, năng lực thực thi chính sách sẽ được nâng lên, tạo động lực xây dựng nền kinh tế biển xanh, hiện đại và bền vững. Nếu không kiểm soát môi trường từ sản xuất đến truy xuất nguồn gốc, sản lượng tăng cũng không đảm bảo giá trị gia tăng, thậm chí mất thị trường xuất khẩu.
Hậu Thạch (t/h)
