Hội thảo diễn ra với sự tham dự của hơn 200 đại biểu cả trực tiếp và trực tuyến, bao gồm lãnh đạo một số địa phương, đại diện Bộ Nông nghiệp và Môi trường, Liên minh Hợp tác xã Việt Nam cùng các hiệp hội và doanh nghiệp trong lĩnh vực nông lâm thủy sản. Về phía Bộ Ngoại giao có đại diện Vụ Châu Âu, Cục Ngoại vụ, Ngoại giao văn hóa, Ủy ban Nhà nước về người Việt Nam ở nước ngoài và các cơ quan đại diện Việt Nam tại châu Âu.
Phát biểu khai mạc, Thứ trưởng Lê Thị Thu Hằng nhấn mạnh, quan hệ chính trị – ngoại giao tốt đẹp giữa Việt Nam và EU cùng Hiệp định Thương mại tự do Việt Nam – EU (EVFTA) là những nền tảng quan trọng để Việt Nam gia tăng khai thác dư địa tại thị trường EU. Bà Hằng cho biết, EU là thị trường tiêu thụ nông lâm thủy sản lớn thứ ba thế giới, song thị phần của Việt Nam mới chỉ đạt khoảng 3%, dù Việt Nam nằm trong nhóm quốc gia xuất khẩu hàng đầu về cà phê, hạt điều, hồ tiêu, gạo, thủy sản và trái cây nhiệt đới.
Thứ trưởng đề nghị các đại biểu trao đổi thẳng thắn về các giải pháp nâng cao kim ngạch xuất khẩu nông lâm thủy sản sang EU một cách ổn định, bền vững trong bối cảnh EU tăng cường áp dụng nhiều quy định nghiêm ngặt liên quan tiêu chuẩn xanh, môi trường và chống khai thác thủy sản bất hợp pháp, không báo cáo và không theo quy định (IUU).
Không khí hội thảo diễn ra sôi nổi với nhiều ý kiến tâm huyết. Đại diện các bộ ngành, địa phương, hiệp hội và doanh nghiệp bày tỏ sự đồng tình với quan điểm cần chuyển đổi tư duy từ xuất khẩu thô sang xuất khẩu giá trị cao, từ tăng trưởng về lượng sang phát triển bền vững về chất. Các ý kiến nhấn mạnh sự cần thiết của việc đáp ứng các tiêu chuẩn cao của EU, chú trọng sản phẩm xanh, sạch, cũng như xây dựng thương hiệu quốc gia và gia tăng yếu tố văn hóa, câu chuyện Việt Nam trong mỗi sản phẩm nhằm đáp ứng thị hiếu người tiêu dùng châu Âu.
Nhiều đại biểu thẳng thắn chỉ ra rằng dù EU là thị trường tiềm năng, doanh nghiệp Việt Nam vẫn còn hạn chế về năng lực đáp ứng các tiêu chuẩn kỹ thuật, môi trường và yêu cầu sản xuất bền vững mà EU đặt ra. Độ nhận diện thương hiệu của nông sản Việt Nam tại EU vẫn chưa cao, đòi hỏi sự thay đổi mạnh mẽ hơn nữa từ khâu sản xuất đến xuất khẩu.
Từ góc độ địa phương, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Vĩnh Long Nguyễn Quỳnh Thiện nhấn mạnh, doanh nghiệp cần tăng cường chuyển đổi xanh để thích ứng với các tiêu chuẩn ngày càng khắt khe của EU. Phó Chủ tịch UBND tỉnh Quảng Trị Lê Đức Tiến đề nghị các bộ, ngành tăng cường thông tin và hướng dẫn doanh nghiệp đáp ứng các quy định của EU. Phó Chủ tịch UBND tỉnh Thanh Hóa Cao Văn Cường nhấn mạnh tầm quan trọng của việc phát triển sản phẩm phù hợp nhu cầu và thị hiếu của thị trường sở tại.
Đại diện Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu thủy sản Việt Nam (VASEP) nêu rõ khó khăn khi Việt Nam đang chịu “thẻ vàng IUU”, đồng thời bày tỏ mong muốn nhận được sự hỗ trợ kỹ thuật và công nghệ từ EU để nâng cao năng lực đáp ứng yêu cầu về khai thác hải sản bền vững.
Từ góc nhìn của doanh nghiệp Việt ở châu Âu, ông Mai Hải Lâm Chủ tịch Mạng lưới “We love Phở”, doanh nhân Việt Nam tại Ba Lan cho rằng, cần học hỏi kinh nghiệm của nhiều quốc gia trong việc gắn sản phẩm với thương hiệu quốc gia và câu chuyện văn hóa hấp dẫn. Ông mong muốn sự đồng hành của các đại sứ quán và doanh nghiệp để tổ chức các tuần lễ Phở tại nhiều nước châu Âu nhằm quảng bá văn hóa ẩm thực Việt Nam.
Các cơ quan đại diện Việt Nam tại châu Âu đánh giá thị trường này có sức mua lớn, ổn định, đặc biệt ưa chuộng các sản phẩm hữu cơ – lĩnh vực vốn là thế mạnh của Việt Nam. Tuy nhiên, sức ép cạnh tranh từ các quốc gia có cùng ngành hàng ngày càng gia tăng, đòi hỏi cần đổi mới phương thức quảng bá và xúc tiến thương mại.
Đại sứ, Trưởng Phái đoàn Việt Nam tại Bỉ – EU Nguyễn Văn Thảo cho rằng, các yêu cầu cao của EU vừa là thách thức, vừa là cơ hội để nông lâm thủy sản Việt Nam cải thiện chất lượng, từng bước đáp ứng các tiêu chuẩn quốc tế, nâng cao vị thế trên thị trường.
Kết luận hội thảo, Thứ trưởng Bộ Ngoại giao Lê Thị Thu Hằng khẳng định Bộ Ngoại giao sẽ tiếp tục đồng hành cùng các địa phương, hiệp hội và doanh nghiệp tiếp cận hiệu quả hơn thị trường EU theo chủ trương “lấy người dân và doanh nghiệp làm trung tâm phục vụ”. Bộ sẽ tiếp tục trao đổi với các cơ quan chức năng EU để tháo gỡ vướng mắc, tận dụng tối đa cơ hội mà EVFTA mang lại.
Thứ trưởng đề nghị các cơ quan đại diện Việt Nam tại châu Âu chủ động hỗ trợ doanh nghiệp tiếp cận thông tin kịp thời về quy định và nhu cầu thị trường EU; tăng cường quảng bá sản phẩm bằng hình thức phong phú, sáng tạo; liên kết hiệu quả giữa các địa bàn tại châu Âu; và phát huy nguồn lực người Việt Nam ở nước ngoài. Đồng thời, bà nhấn mạnh việc thúc đẩy hợp tác kỹ thuật, chuyển đổi xanh để giúp ngành nông lâm thủy sản đáp ứng tiêu chuẩn xanh và bền vững.
Thứ trưởng Lê Thị Thu Hằng mong muốn các địa phương và doanh nghiệp tăng cường phối hợp với Bộ Ngoại giao, đẩy mạnh xây dựng thương hiệu quốc gia Việt Nam, gắn sản phẩm với những câu chuyện về đất nước và con người Việt Nam trong hành trình đưa nông sản Việt vươn xa trên thị trường EU và thế giới.
Thiên Trường
