Thái Nguyên: Trận ngập lụt lịch sử và dấu hỏi lớn về dự án Chống lũ, lụt sông Cầu

Thiệt hại nặng nề do ngập, lụt

Trận mưa lớn kéo dài nhiều giờ từ ngày 9-12/9 xảy ra tại địa bàn tỉnh Thái Nguyên đã gây ra những thiệt hại vô cùng nặng nề về người và tài sản.

Cụ thể, theo thống kê (đến thời điểm 17h ngày 11/9), tất cả các địa phương ước tính thiệt hại khoảng 20,113 tỷ đồng. Trong đó, có 04 người chết (3 người bị tường rào đổ, 1 người bị lũ cuốn trôi), 01 người bị thương nhẹ do tường rào đổ.

Về tài sản: Nhiều nhà dân bị ngập úng, cô lập, hư hỏng; 1.536 hộ gia đình bị ngập; khoảng 1.145 ha lúa, 10,5 ha ngô bị ngập; hàng chục nghìn gia xúc, gia cầm bị chết; sạt lở 10km kè làng Phật, xã Phú Thượng; nhiều tuyến đường giao thông bị ngập; 04 điểm trường bị ảnh hưởng…

Trận lụt lịch sử xảy ra tại địa bàn tỉnh Thái Nguyên vừa qua đã gây ra những thiệt hại vô cùng nặng nề về người và tài sản.

Riêng trên địa bàn TP. Thái Nguyên ước tính thiệt hại khoảng gần 3,7 tỷ đồng. Trong đó, có gần 1.500 hộ dân bị nước tràn vào nhà, 465 ha lúa và hoa màu bị ảnh hưởng nặng, thiệt hại gần 3.000 gia cầm và thủy sản, 52 ô tô bị chết máy, 6 trạm biến áp và cột điện bị hư hỏng…

Trước tình trạng trên, rất nhiều câu hỏi về hoạt động của hệ thống thoát nước; chống lũ, lụt và phát triển quy hoạch…  tại Thái Nguyên được đặt ra. Bởi, từ trước tới nay tỉnh này chưa từng xảy ra tình trạng ngập lụt nặng nề như thế này.

Về nguyên nhân xảy ra tình trạng ngập lụt nặng nề, trao đổi với báo giới (ngày 11/9) một lãnh đạo của UBND TP. Thái Nguyên cho biết, cần phải chờ kết luận chính thức từ cơ quan chuyên môn...

Dự án Chống lũ, lụt sông Cầu vẫn chưa hẹn ngày về đích?

Năm 2016, dự án Xây dựng cấp bách hệ thống chống lũ lụt sông Cầu kết hợp hoàn thiện hạ tầng đô thị hai bên bờ sông Cầu (Dự án chống lũ, lụt sông Cầu - PV) do Liên danh Công ty CP Tập đoàn Phúc Lộc - Tổng Công ty Xây dựng công trình giao thông 8 (Cienco8) là nhà đầu tư duy nhất đã trúng sơ tuyển một loạt 9 dự án PPP thực hiện theo hợp đồng BT trên địa bàn tỉnh Thái Nguyên.

Quyết định phê duyệt đề án của UBND tỉnh Thái Nguyên

Dự án kè chỉnh trị sông Cầu nhằm đảm bảo an toàn phòng chống lũ cho khu vực 2 bên bờ sông Cầu, TP. Thái Nguyên, huyện Đồng Hỷ, tỉnh Thái Nguyên; khôi phục khả năng tưới tiêu cho sản xuất nông nghiệp và cung cấp nước sạch phục vụ sinh hoạt của nhân dân. Xây dựng hoàn thiện đô thị hai bên bờ sông Cầu, hoàn thiện cơ sở hạ tầng giao thông đô thị theo quy hoạch được duyệt, kết nối TP. Thái Nguyên với các khu đô thị mới phía bờ Đông sông Cầu, tạo cảnh quan đô thị văn minh, đảm bảo đủ tiêu chuẩn đô thị loại I. Tạo điều kiện thúc đẩy phát triển du lịch, thu hút khách du lịch góp phần phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh Thái Nguyên…

Trong đó, sẽ xây dựng hoàn thiện hệ thống đê hai bên sông Cầu đoạn qua TP. Thái Nguyên 49,8km bao gồm cả giải phóng mặt bằng toàn bộ 2 bên tuyến đê (xây dựng đê đến cao trình đáy móng mặt đường giao thông).

Xây dựng hoàn thiện hệ thống kè hai bên bờ sông Cầu tạo cảnh quan đô thị L = 22km và xây dựng 3 bến thuyền: Thượng lưu cầu Quang Vinh, cầu Gia Bẩy và thượng lưu Thác Huống.

Ngày 25/12/2016, ông Vũ Hồng Bắc, Chủ tịch UBND tỉnh Thái Nguyên, trao Giấy chứng nhận đầu tư dự án Chống lũ, lụt sông Cầu cho nhà đầu tư.

Xây dựng hoàn thiện hệ thống đường giao thông hai bên bờ sông Cầu, quy mô đường chính khu vực (mặt cắt ngang tùy theo vị trí, nhu cầu và phục vụ giao thông) khoảng 30,2km.

Nạo vét mở rộng lòng sông đoạn từ cầu Cao Ngạn đến đập Thác Huống.

Xây dựng mở rộng đập Thác Huống, nâng cao mực nước đập Thác huống về mùa kiệt lên 2m so với cao trình cũ và Xây dựng đập dâng Quang Vinh.

Xây dựng mới 6 cầu và sửa chữa nâng cấp cầu Gia Bảy tại các vị trí cầu bắc qua sông Cầu và suối Mo Linh: Cầu Quang Vinh, cầu Quang Vinh 2, cầu Bến Oánh, cầu Xuân Hòa, cầu Huống Thượng, cầu Mo Linh…

Ban đầu dự án này có tổng mức đầu tư là 9.811,6 tỷ đồng và thuộc dự án nhóm A và thẩm quyền phê duyệt là Thủ Tướng Chính Phủ. Tuy nhiên, ngày 27/10/2017, UBND tỉnh Thái Nguyên đã trình HĐND tỉnh đổi tên “Dự án” thành “Đề án”, để chủ trương đầu tư thuộc HĐND tỉnh.

Ngày 25/12/2016, chủ đầu tư và chính quyền tỉnh Thái Nguyên đã long trọng tổ chức lễ khởi công dự án. Tại thời điểm này, người dân địa phương ai cũng vui mừng, tự hào vì sau khi hoàn thành, dự án sẽ làm thay đổi diện mạo của TP. Thái Nguyên nói riêng, tỉnh Thái Nguyên nói chung.

Các đại biểu tham gia động thổ khởi công xây dựng dự án.

Tuy nhiên, sau gần 2 năm khởi công, đến ngày 23/7/2018, tỉnh Thái Nguyên mới ký hợp đồng BT của 3/9 dự án thành phần, trong khi 3 dự án này đến tận năm 2023 mới hoàn thành. Còn 6/9 dự án còn lại không biết khi nào mới triển khai, hàng loạt các hạng mục vẫn đang thi công dang dở, sắt thép hoen gỉ… và chưa hẹn ngày về đích, khiến người dân sống dọc bờ sông Cầu lo ngại nếu xảy ra lũ lụt, sẽ ảnh hưởng đến tài sản, tính mạng.

Hàng loạt các hạng mục thuộc dự án Chống lũ, lụt sông Cầu vẫn đang thi công dang dở, sắt thép hoen gỉ… và chưa hẹn ngày về đích.

Một số hạng mục bị hư hỏng nặng

Sau nhiều năm triển khai dang dở, đến thời điểm đầu năm 2019, gần 160m tường chắn sóng thuộc dự án Chống lũ, lụt sông Cầu đang bị phá vỡ, hư hỏng nặng.

Cụ thể, theo Văn bản số 81/CCTL-QLĐD gày 29/3/2019 của Chi cục Thủy lợi (Sở Nông nghiệp và PTNT Thái Nguyên UBND TP. Thái Nguyên về việc kiểm tra tuyến đê, kè thành phố đoạn từ Km0 00 đến km2 150 cho thấy:

Ngày 18/3/2019, Chi cục cùng Sở Nông nghiệp và PTNT, Hạt Quản lý đê, Phòng Kinh tế TP. Thái Nguyên tổ chức kiểm tra tuyến đê TP trước mùa mưa lũ.

Trong quá trình kiểm tra, phát hiện một số hạng mục của tuyến đê bị phá dỡ, hư hỏng, đoàn kiểm tra đã đề nghị Phòng Kinh tế báo cáo UBND TP chỉ đạo các đơn vị thi công xử lý, sửa chữa những hư hỏng do hoạt động xây dựng của nhà thầu gây nên.

Ai sẽ chịu trách nhiệm, nếu lũ lụt ảnh hưởng đến tài sản, tính mạng người dân sống dọc bờ sông Cầu (đoạn chạy qua TP. Thái Nguyên)?

Cũng theo báo cáo của Chi cục Thủy lợi Thái Nguyên, hiện tại trên tuyến đê thành phố đoạn từ K0 558 đến K0 732 có 4 vị trí tường chắn sóng đã bị phá dỡ (tổng chiều dài 160m) để thi công công trình cầu Bến Tượng và dự án sông Cầu kết hợp hoàn thiện hạ tầng đô thị hai bên bờ sông Cầu nhưng đến nay vẫn chưa được các nhà đầu tư sửa chữa, khắc phục, xây dựng hoàn trả lại hiện trạng ban đầu cho tuyến đê.

Tại vị trí xây dựng cầu Bến Tượng, đơn vị thi công chưa dọn dẹp vật tư máy móc, thiết bị, nạo nét thanh thải lòng sông, chưa đắp hoàn trả lại mặt đê dưới gầm cầu đủ cao trình chống lũ.

Các con trạch đất đã được các nhà thầu đắp trước mùa mưa lũ năm 2018 để hàn khẩu các vị trí tường chắn sóng bị phá dỡ đến nay đang bị xói lở hư hỏng cần phải được gia cố, sửa chữa đắp bù để đảm bảo an toàn cho con trạch chống lũ thay tường chẵn sóng đã bị dỡ.

Các trục tiêu của cống số 4, 5, 6 đang bị đất, cát bồi lắng, vùi lấp cản trở dòng chảy, có thể gây ngập úng cho khu dân cư ở thượng lưu khi có mưa to. Cống số 5 qua kiểm tra trục máy đóng mở bị cong, cửa cống bị vùi lấp, cánh cổng bị kẹt không đóng mở được. Nguyên nhân do quá trình san lấp thi công tuyến đê mới gây nên.

Chi cục Thủy lợi đề nghị UBND TP. Thái Nguyên chỉ đạo các phòng chuyên môn, các nhà thầu thi công cần triển khai xây dựng các phương án hộ đê, khắc phục sửa chữa ngay những hư hỏng còn tồn tại, hoàn trả lại hiện trạng như ban đầu đảm bảo khả năng chống lũ cho tuyến đê thành phố trong mùa mưa bão năm 2019.

Liên quan đến những thông tin báo chí phản ánh về Dự án xây dựng cấp bách hệ thống chống lũ lụt sông Cầu kết hợp hoàn thiện hệ thống hạ tầng đô thị hai bên bờ sông Cầu, ngày 28/6/2019 Văn phòng Chính phủ có Văn bản số 5714/PVCP-V.1, truyền đạt ý kiến của Phó Thủ tướng Thường trực Trương Hòa Bình, giao UBND tỉnh Thái Nguyên chỉ đạo kiểm tra, làm rõ thông tin báo chí nêu liên quan đến quá trình thực hiện “Dự án xây dựng cấp bách hệ thống chống lũ lụt sông Cầu kết hợp hoàn thiện hệ thống hạ tầng đô thị hai bên bờ sông Cầu”; Báo cáo Thủ tướng Chính phủ trong tháng 7 năm 2019.

Nhóm PV