Thực hiện Quyết định số 498/QĐ-TTg (ngày 14/4/2015) của Thủ tướng Chính phủ, UBND tỉnh đã ban hành Kế hoạch số 6578/KH-UBND (ngày 30/10/2015) để triển khai giai đoạn I của Đề án. Trên cơ sở đánh giá thực tiễn và yêu cầu mới đặt ra, năm 2021, tỉnh tiếp tục ban hành Kế hoạch số 44/KH-UBND (ngày 25/2/2021) nhằm thực hiện giai đoạn II, bảo đảm tính kế thừa, liên tục và phù hợp với đặc thù vùng đồng bào DTTS.
Xác định giáo dục là giải pháp cốt lõi, mang tính lâu dài, ngành Giáo dục đã chỉ đạo các cơ sở giáo dục tăng cường các hoạt động giáo dục đặc thù, chú trọng tuyên truyền, phổ biến pháp luật về hôn nhân và gia đình; giáo dục học sinh ý thức gìn giữ, phát huy giá trị văn hóa truyền thống gắn với xây dựng nếp sống văn minh, từng bước xóa bỏ các hủ tục.
Cùng với đó, các nhà trường vận động học sinh trong độ tuổi tiếp tục theo học đầy đủ các cấp học, nhất là bậc THPT; đồng thời tổ chức 12 diễn đàn “Học sinh DTTS nói không với tảo hôn và hôn nhân cận huyết thống”, thu hút sự tham gia của đội ngũ giáo viên và trên 4.000 học sinh. Thông qua các diễn đàn, học sinh được trang bị kiến thức pháp luật, hiểu rõ hệ lụy của tảo hôn và hôn nhân cận huyết đối với sức khỏe, chất lượng dân số và tương lai cá nhân, từ đó hình thành thái độ đúng đắn, hành vi tích cực.
Thống kê cho thấy, sau 10 năm triển khai, tình trạng tảo hôn giảm hơn 97% và toàn tỉnh duy trì không còn hôn nhân cận huyết thống. Đặc biệt, nhiều năm qua, ngành GD&ĐT chưa ghi nhận trường hợp học sinh DTTS tảo hôn.
Không chỉ dừng lại ở việc giảm các hành vi vi phạm, Đề án còn góp phần quan trọng nâng cao chất lượng dân số, tạo điều kiện để học sinh dân tộc thiểu số được học tập liên tục, phát triển toàn diện, mở rộng cơ hội vươn lên trong cuộc sống. Đây được đánh giá là một trong những điểm sáng của Quảng Ninh, vượt lên nhiều địa phương miền núi trong công tác phòng, chống tảo hôn và hôn nhân cận huyết thống.
Tuy nhiên, hội nghị cũng thẳng thắn chỉ ra những khó khăn còn tồn tại trong việc thực hiện Đề án, như: Đời sống người dân đồng bào DTTS còn nhiều khó khăn nên chưa có điều kiện quan tâm đầy đủ đến việc học của con em; một bộ phận gia đình vẫn còn tư tưởng cho con nghỉ học sớm để lao động hoặc theo nghề truyền thống, ảnh hưởng đến việc duy trì sĩ số và tiếp cận giáo dục pháp luật. Bên cạnh đó, tình trạng thiếu giáo viên, chính sách thu hút nhân lực cho vùng khó khăn chưa đủ mạnh cũng là thách thức đặt ra đối với các trường miền núi.
Tại hội nghị, Sở Dân tộc và Tôn giáo cùng các cơ sở giáo dục đã chia sẻ nhiều mô hình hay, cách làm sáng tạo, kinh nghiệm thực tiễn trong phối hợp liên ngành, liên cấp, góp phần nâng cao hiệu quả tuyên truyền, giáo dục và tạo sự đồng thuận trong cộng đồng.
Trên cơ sở kết quả thực hiện Đề án, Sở GD&ĐT tỉnh tiếp tục phối hợp với Sở Dân tộc và Tôn giáo tham mưu UBND tỉnh xây dựng Đề án “Giảm thiểu tình trạng tảo hôn và hôn nhân cận huyết thống trong vùng đồng bào DTTS” giai đoạn 2026-2030. Mục tiêu là giữ vững thành quả, đồng thời nâng cao chất lượng, chiều sâu và tính bền vững của công tác phòng ngừa, hướng tới sự phát triển toàn diện và lâu dài của vùng đồng bào DTTS trên địa bàn tỉnh.
Trần Trang (t/h)
