Theo báo cáo của Chính phủ, dự án đi qua địa bàn 2 huyện (Thanh Trì và Thường Tín), Hà Nội với mục tiêu cải thiện tình trạng giao thông đô thị của Thủ đô Hà Nội và nâng cao năng lực khai thác của đường sắt quốc gia bằng cách cải tạo trục đường sắt xuyên tâm phục vụ chạy tàu khách Hà Nội - TP HCM, tàu liên vận, tàu du lịch và tàu đô thị.
Đồng thời, dự án từng bước đưa hệ thống giao thông bánh sắt đô thị vận chuyển nhanh, khối lượng lớn vào hoạt động; Cung cấp một hệ thống vận tải hành khách công cộng thường xuyên, đúng giờ, an toàn và nhanh chóng trong đô thị; Giảm thiểu tình trạng ùn tắc, tai nạn giao thông trong đô thị; Tiết kiệm năng lượng và bảo vệ môi trường.
Phối cảnh tổ hợp Ga Ngọc Hồi
Sau khi được điều chỉnh (phê duyệt tại Quyết định số 1198/QĐ-BGTVT năm 2017), dự án tập trung xây dựng khu tổ hợp Ngọc Hồi trên diện tích khoảng 151,8 ha với mục tiêu trước mắt đảm bảo hoàn trả chức năng của ga Hà Nội và ga Giáp Bát. Ngoài ra, còn11 ha xây dựng các khu tái định cư và di chuyển cơ sở hạ tầng hiện có).
Tổng mức đầu tư sau khi điều chỉnh của dự án giai đoạn 1 là 19.046 tỉ đồng (tương đương 95,35 tỉ Yên). Trong đó, vốn vay ODA là 72,410 tỉ Yên, vốn đối ứng là 4.582 tỉ đồng.
Nguồn vốn vay dự án là vốn ODA của Chính phủ Nhật Bản, với cơ chế tài chính áp dụng cho dự án đối với phần kết cấu hạ tầng đường sắt: Áp dụng cơ chế ngân sách nhà nước cấp phát vốn vay ODA. Đối với các hạng mục liên quan trực tiếp đến việc khai thác, vận hành kinh doanh vận tải: Áp dụng cơ chế cho vay lại nguồn vốn vay ODA.
Chính phủ cho biết, dự án đã được bố trí và giải ngân từ năm 2009 đến nay là 842 tỉ đồng để thực hiện công tác thiết kế kĩ thuật (từ năm 2009 đến năm 2014). Hiện nay, trong kế hoạch đầu tư công trung hạn vốn ngân sách nhà nước giai đoạn 2016 - 2020 được bố trí 2.500 tỉ đồng.
Nguồn vốn đối ứng đã được bố trí và giải ngân từ năm 2009 đến nay là 1.320,7 tỉ đồng để thực hiện các công tác như: giải phóng mặt bằng, quản lí dự án, chi phí tư vấn trong nước, chi phí khác,... và đã giải ngân được 1.004,7 tỉ đồng. Hiện nay, trong kế hoạch đầu tư công trung hạn vốn ngân sách nhà nước giai đoạn 2016 - 2020 được bố trí 1.512 tỉ đồng.
Về tiến độ, theo báo cáo hiện dự án chủ yếu vẫn đang tập trung công tác giải phóng mặt bằng, thiết kế, lựa chọn nhà thầu cho các gói thầu chính của dự án, chưa triển khai được gói thầu thi công, xây lắp nào. Tại quyết định phê duyệt ban đầu, dự án dự kiến thực hiện từ năm 2007 đến năm 2017. Đến nay, sau khi phê duyệt điều chỉnh, dự án dự kiến thực hiện từ năm 2017 đến năm 2024. Tuy nhiên, công tác giải phóng mặt bằng đã được thực hiện từ năm 2012 nhưng đến thời điểm hiện tại vẫn chưa hoàn thành do nguồn vốn đối ứng bố trí hàng năm không đáp ứng được so với nhu cầu. Đến nay, ước tính tổng mức đầu tư toàn tuyến đường sắt đô thị số 1 (Yên Viên - Ngọc Hồi) khoảng 81.537 tỉ đồng mới đảm bảo mục tiêu.
Trước đó, Bộ GTVT đã có văn bản báo cáo Thủ tướng Chính phủ tình hình triển khai dự án đường sắt đô thị TP Hà Nội, tuyến số 1 Ngọc Hồi - Yên Viên. Bộ GTVT cho biết, do khó khăn về nguồn vốn đối ứng để giải phóng mặt bằng khu tổ hợp ga Ngọc Hồi nên việc hoàn thành tổ hợp ga vào năm 2024 gặp nhiều khó khăn. Do đó, Bộ GTVT kiến nghị Thủ tướng giao Bộ Kế hoạch và Đầu tư nghiên cứu, tham mưu Chính phủ báo cáo Quốc hội có ý kiến về chủ trương thực hiện đối với tổng thể dự án.
Bộ GTVT cũng kiến nghị chỉ làm chủ đầu tư với phần đường sắt quốc gia trong khu tổ hợp ga Ngọc Hồi, các hạng mục còn lại thuộc tuyến đường sắt đô thị Ngọc Hồi - Yên Viên (gồm cả phần đường sắt đô thị tại tổ hợp ga Ngọc Hồi) giao UBND TP.Hà Nội làm chủ đầu tư.
H.K
