Dự án đường sắt Cát Linh – Hà Đông: Biết lỗ vẫn... cố làm?

Có nhiều “lỗ hổng”

Kết quả kiểm toán hoạt động xây dựng và việc quản lý, sử dụng vốn đầu tư Dự án đường sắt Cát Linh - Hà Đông, được KTNN gửi tới Bộ GTVT cho thấy, có nhiều “lỗ hổng” trong quá trình đầu tư khiến bộ này phải điều chỉnh vốn đầu tư từ 8.769 tỷ đồng lên 18.001 tỷ đồng, tăng 205% so với tổng vốn đầu tư ban đầu được duyệt.

Theo KTNN, chủ đầu tư kết luận dự án hiệu quả về mặt kinh tế là thiếu chính xác. Lý do, khi phân tích tính kinh tế của dự án, chủ đầu tư không xem xét đến chi phí vận hành chiếm tỷ trọng lớn trong giai đoạn khai thác. Phương án tài chính công trình ngay từ khi lập dự án đã cho thấy khả năng phải bù lỗ rất lớn, nhưng các bên có liên quan lại chưa đề xuất phương án khai thác hiệu quả.

Dự án đường sắt Cát Linh – Hà Đông: Biết lỗ vẫn... cố làm?

“Lưu lượng khách hàng do đơn vị tư vấn lập dự án giả định tính toán, phân tích hiệu quả cao hơn nhiều so với số liệu dự báo của Viện Chiến lược GTVT. Công tác lập dự toán, chưa tính đến việc xử lý nền đất yếu khu vực depot dẫn đến phải điều chỉnh bổ sung trong quá trình thực hiện”, KTNN vạch rõ.

KTNN đã chỉ ra, phương án tài chính của dự án, ngay từ khi lập dự án đã phải bù lỗ, nhưng các bên liên quan chưa đề xuất phương án khai thác hiệu quả. Tổng vốn đầu tư dự án được điều chỉnh tăng 9.321 tỷ đồng, nhưng chủ đầu tư chưa chứng minh được hiệu quả kinh tế - xã hội khi tăng vốn dự án. Đồng thời, việc tăng vốn này chưa xác định cơ sở điều chỉnh tăng chi phí các hạng mục thiết bị, chi phí đào tạo, chuyển giao công nghệ và chi phí chạy thử…

Ngoài ra, KTNN cho rằng, số vốn đầu tư vào dự án theo báo cáo của chủ đầu tư khoảng 11.337 tỷ đồng, nhưng kết quả kiểm toán chỉ ghi nhận khoảng 8.679 tỷ đồng đã đầu tư vào dự án. Số chênh lệch khoảng 2.656 tỷ đồng, do chủ đầu tư tính sai khối lượng 360 triệu đồng, sai đơn giá 175 tỷ đồng, sai khác 698 tỷ đồng, chưa đủ điều kiện quyết toán 1.781 tỷ đồng.

Bên cạnh đó, Bộ GTVT đã phê duyệt phụ lục hợp đồng EPC phần thiết bị với đơn giá 178,7 triệu USD, cao hơn khoảng 8,3 triệu USD so với giá trong hợp đồng EPC - không đúng chỉ đạo của Thủ tướng.

Xem xét trách nhiệm

Theo cơ quan kiểm toán, khi quyết định điều chỉnh tăng vốn dự án vào tháng 2/2016, Bộ GTVT không báo cáo Thủ tướng để trình Quốc hội thông qua chủ trương điều chỉnh vốn là chưa thực hiện đúng Nghị quyết 49 của Quốc hội, trái với quy định của Luật Đầu tư công.

Chiếu theo hợp đồng EPC đã ký giữa Bộ GTVT và Tổng thầu Trung Quốc, thời gian hoàn thành, chạy thử và bàn giao công trình không quá 48 tháng (kể từ năm 2010) và được điều chỉnh đến ngày 30/9/2017. Tuy nhiên, dự án đã chậm tiến độ thêm 4 năm mà vẫn chưa được bàn giao. KTNN cho rằng, chủ đầu tư chưa làm rõ trách nhiệm của Tổng thầu.

KTNN đề nghị BQL Dự án đường sắt, Bộ GTVT phải làm rõ trách nhiệm của Tổng thầu EPC Trung Quốc (Công ty hữu hạn Tập đoàn Cục 6 Đường sắt Trung Quốc) và các bên liên quan đối với những thiệt hại về tiến độ để xử lý theo quy định của hợp đồng EPC đã ký. Cục Đường sắt Việt Nam phải tổ chức kiểm điểm trách nhiệm tập thể, cá nhân liên quan đến sai sót trong tạm phê duyệt dự toán gói thầu EPC, thẩm định, phê duyệt dự toán còn nhiều sai sót, trình Bộ GTVT phê duyệt kế hoạch đấu thầu giữa các nhà thầu Trung Quốc không đúng quy định.

Đồng thời, KTNN cũng đề nghị Bộ GTVT phải tăng cường kiểm tra, giám sát của chủ đầu tư, tư vấn đối với công tác hoàn thiện của tổng thầu nhằm đảm bảo tiến độ, chất lượng, mỹ thuật cho công trình khi hoàn thành đưa vào sử dụng. Chủ đầu tư Dự án đường sắt Cát Linh - Hà Đông phải xử lý về tài chính 874,5 tỷ đồng, trong đó thu hồi nộp NSNN 91 tỷ đồng, xử lý khác 1.781,899 tỷ đồng.

KTNN yêu cầu Bộ GTVT tổ chức kiểm điểm tập thể, cá nhân phê duyệt điều chỉnh tổng mức đầu tư dự án lên 18.001 tỷ đồng, chưa thực hiện nghiêm túc chỉ đạo của Thủ tướng về giá trọn gói mua sắm thiết bị giảm tối thiểu 5% so với dự toán phần thiết bị… Kết quả thực hiện các kiến nghị này phải được gửi về KTNN trước ngày 30/9/2019.

Bùi Quyền