Theo dự thảo, việc thu hồi đất vì mục đích quốc phòng, an ninh, phát triển kinh tế - xã hội vì lợi ích quốc gia, công cộng phải hoàn thành phương án bồi thường, hỗ trợ, tái định cư trước khi thực hiện. Tuy nhiên, Bộ Nông nghiệp và Môi trường đề xuất nới quy định này để áp dụng linh hoạt hơn với các dự án quan trọng quốc gia, dự án đầu tư công khẩn cấp, cấp bách hoặc dự án được Quốc hội, Chính phủ chấp thuận chủ trương đầu tư.
Cụ thể, trong trường hợp phương án bồi thường, hỗ trợ, tái định cư đã được niêm yết công khai nhưng chưa được cơ quan có thẩm quyền phê duyệt, hoặc khi từ 75% người dân trong khu vực thu hồi đất đã đồng thuận, địa phương có thể tiến hành thu hồi đất trước. Đối với dự án tái định cư tại chỗ hoặc theo tuyến công trình, việc thu hồi đất có thể thực hiện song song với quá trình chuẩn bị tái định cư, thay vì phải chờ hoàn tất toàn bộ phương án như trước.
UBND cấp tỉnh sẽ được giao quyền quy định chi tiết phương án tạm cư, thời gian bố trí, kinh phí hỗ trợ cho người dân trong thời gian chờ tái định cư chính thức. Bộ nhấn mạnh, việc này vẫn đảm bảo nguyên tắc công khai, minh bạch, đồng thuận và bảo vệ quyền lợi chính đáng của người dân bị thu hồi đất.
Ngoài ra, dự thảo nghị định cũng bổ sung ba nhóm trường hợp mới được phép Nhà nước thu hồi đất để phát triển kinh tế - xã hội: Dự án đầu tư công khẩn cấp hoặc trong khu thương mại tự do, trung tâm tài chính quốc tế; Dự án mà nhà đầu tư đã thỏa thuận được với người sử dụng đất từ 75% đến 85% diện tích khu đất; Dự án nhằm tạo quỹ đất để thanh toán cho hợp đồng BT (xây dựng - chuyển giao) hoặc cho thuê lại phục vụ sản xuất, kinh doanh.
Theo Bộ Nông nghiệp và Môi trường, những đề xuất trên xuất phát từ thực tế nhiều địa phương gặp khó trong khâu giải phóng mặt bằng, khiến hàng loạt dự án đầu tư công bị chậm tiến độ. Việc thí điểm thu hồi đất sớm được kỳ vọng sẽ đẩy nhanh tiến độ giải ngân, tháo gỡ điểm nghẽn về mặt bằng, đồng thời vẫn đảm bảo hài hòa giữa lợi ích Nhà nước, nhà đầu tư và người dân.
Hậu Thạch
