Đồng thời, CVĐC toàn cầu UNESCO Lạng Sơn sẽ trở thành hạt nhân quan trọng trong việc phát triển du lịch Xứ Lạng lên một tầm cao mới trong thời gian tới.
Được thành lập từ năm 2021, Công viên địa chất Lạng Sơn trải dài trên 8 huyện, thành phố là: Bắc Sơn, Chi Lăng, Hữu Lũng, Văn Quan, Lộc Bình và thành phố Lạng Sơn (cùng một phần địa giới hành chính của huyện Bình Gia và một phần địa giới hành chính của huyện Cao Lộc) với diện tích gần 5.000 km². CVĐC Lạng Sơn hội tụ nhiều giá trị độc đáo riêng có, được ví như bảo tàng sống về lịch sử của trái đất với hệ tầng địa chất phong phú, cánh đồng karst đặc sắc, các di chỉ hóa thạch quý hiếm và đặc biệt là bồn trũng Na Dương – nơi được đánh giá là “cửa sổ đặc biệt nhìn vào hệ sinh thái Eocene muộn từ Đông Nam Á”.
Công viên địa chất toàn cầu UNESCO Lạng Sơn sở hữu những giá trị di sản địa chất độc đáo mang tầm quốc tế, có hệ thống hang động kỳ vĩ, hố sụt độc đáo. CVĐC có những cảnh quan nổi tiếng như: Những dãy núi đá thấp trùng điệp bao quanh những thung lũng, bản làng ở xã Yên Thịnh (huyện Hữu Lũng); hang động Thẩm Khuyên (huyện Bình Gia) - nơi cư trú người tiền sử; dòng sông ngầm tại điểm du lịch sinh thái suối Mỏ Mắm, ký ức biển Khuổi Nọi - nơi thành lập đội Cứu quốc quân đầu tiên của Quân đội nhân dân Việt Nam, đến vườn quýt Hang Hú độc đáo, Bảo tàng Khởi nghĩa Bắc Sơn (huyện Bắc Sơn). Những địa danh này gắn liền với các giá trị di sản địa chất, quá trình tiến hóa sự sống tiêu biểu của loài người với dấu tích của người tiền sử lâu đời nhất Việt Nam có niên đại 475.000 năm.
Bên cạnh đó, Công viên địa chất toàn cầu UNESCO Lạng Sơn còn có đa dạng sinh học phong phú, với hệ sinh thái đa dạng và nhiều loài động thực vật quý hiếm, như Khu Dự trữ thiên nhiên Hữu Liên. Sự đa dạng sinh học này mở ra tiềm năng lớn cho các loại hình du lịch sinh thái và du lịch khám phá thiên nhiên.
Đặc biệt, giá trị khác biệt của CVĐC Lạng Sơn so với các CVĐC khác của Việt Nam đó là sự đa dạng, phong phú với hệ thống di sản văn hóa phi vật thể của các dân tộc sinh sống ở vùng đất này. Những bản làng đồng bào Tày, Nùng, Mông, Dao... với những nét đẹp trong đời sống sinh hoạt, ẩm thực, trang phục, dân ca dân vũ, trong đó, có tín ngưỡng Then đã được UNESCO vinh danh là di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại; hát sli, múa sư tử mèo đã được ghi vào danh mục di sản văn hóa cấp quốc gia.
Công viên địa chất Lạng Sơn đã được Hội đồng Công viên địa chất công nhận là Công viên địa chất toàn cầu vào tháng 9/2024 và được UNESCO chính thức công nhận danh hiệu Công viên địa chất toàn cầu UNESCO vào tháng 4/2025 vừa qua, trở thành Công viên địa chất toàn cầu thứ tư tại Việt Nam, sau Cao nguyên đá Đồng Văn, Non nước Cao Bằng và Công viên Địa chất Đắk Nông. Ngày 28/6/2025, Lạng Sơn đã tổ chức Lễ đón nhận Danh hiệu Công viên địa chất toàn cầu UNESCO Lạng Sơn.
Danh hiệu này đánh dấu một bước ngoặt quan trọng, đưa tỉnh Lạng Sơn chính thức gia nhập Mạng lưới Công viên địa chất toàn cầu UNESCO, gồm 229 điểm đến thuộc 50 quốc gia trên thế giới. Đây là niềm vinh dự, tự hào về lòng quyết tâm chính trị cao và những nỗ lực không ngừng của các cấp ủy đảng, chính quyền và Nhân dân các dân tộc tỉnh Lạng Sơn trong hành trình vươn đến một danh hiệu quốc tế.
Nỗ lực xây dựng thương hiệu “Công viên địa chất toàn cầu UNESCO Lạng Sơn - Dòng chảy sự sống nơi miền đất thiêng”
Ông Hoàng Xuân Thuận, Giám đốc Trung tâm Xúc tiến Đầu tư, Thương mại và Du lịch tỉnh Lạng Sơn cho biết: Sự kết hợp hài hòa giữa lịch sử tự nhiên, đa dạng văn hóa và truyền thống tâm linh khiến Công viên địa chất toàn cầu UNESCO Lạng Sơn trở thành một điểm đến độc đáo để tìm hiểu, khám phá. Nó được coi là ngọn hải đăng cho sự phát triển bền vững, là sự tôn vinh khả năng phục hồi của thiên nhiên và văn hóa. Từ khi có Công viên địa chất, tổng lượt khách du lịch đến Lạng Sơn tăng lên hàng năm, có thêm nhiều nhà đầu tư quan tâm, tìm kiếm cơ hội đầu tư vào tỉnh.
Hiện nay, Công viên địa chất toàn cầu UNESCO Lạng Sơn đã hình thành 04 tuyến du lịch với 38 điểm tham quan Công viên địa chất với chủ đề "Dòng chảy sự sống nơi miền đất thiêng": Tuyến 1: Khám phá Thế giới Thượng ngàn; Tuyến 2: Hành trình về miền Thiên giới; Tuyến 3: Cuộc sống dân dã nơi trần thế; Tuyến 4: Đường đến Thuỷ cung. Công viên địa chất toàn cầu UNESCO Lạng Sơn được hi vọng sẽ là một trong những sản phẩm du lịch mang tính đột phá, thu hút lượng lớn khách du lịch nội địa và quốc tế, góp phần phát huy được tiềm năng, thế mạnh du lịch của tỉnh.
Thời gian tới, tỉnh Lạng Sơn sẽ tập trung thực hiện đồng bộ các giải pháp để bảo tồn, tôn tạo và phát huy giá trị Công viên địa chất toàn cầu UNESCO Lạng Sơn với hệ thống cơ sở hạ tầng, cơ sở vật chất kỹ thuật đồng bộ, khai thác hợp lý các giá trị địa chất, cảnh quan, văn hóa phục vụ phát triển du lịch bền vững.
Phó Chủ tịch Thường trực UBND tỉnh Lạng Sơn Dương Xuân Huyên cho biết: CVĐC toàn cầu UNESCO Lạng Sơn không chỉ là niềm tự hào của nhân dân các dân tộc tỉnh Lạng Sơn, mà còn là tài sản quý giá chung của quốc gia và nhân loại. Danh hiệu này vừa là vinh dự, vừa là trách nhiệm lớn lao. Chúng tôi nhận thức sâu sắc rằng, việc giữ gìn, phát huy các giá trị địa chất, đa dạng sinh học, bản sắc văn hóa và lịch sử nơi đây phải gắn với sự phát triển bền vững, hài hòa giữa con người với thiên nhiên, giữa bảo tồn và phát triển.
Lạng Sơn đã xây dựng kế hoạch hành động tổng thể nhằm phát triển CVĐC toàn cầu Lạng Sơn giai đoạn 2025 - 2030 với các nội dung trọng tâm như: Rà soát, hoàn thiện quy hoạch bảo tồn và phát triển bền vững vùng CVĐC, hạ tầng giao thông kết nối các điểm di sản, đảm bảo điều kiện thuận lợi cho du khách và nhà nghiên cứu tiếp cận.
Tăng cường nghiên cứu, khảo sát, số hóa, hệ thống hóa các giá trị địa chất, văn hóa, sinh thái để xây dựng cơ sở dữ liệu đồng bộ, phục vụ bảo tồn và quảng bá. Tuân thủ đầy đủ các tiêu chí của UNESCO, đảm bảo việc quản lý, bảo tồn và phát triển CVĐC theo đúng định hướng phát triển bền vững, bao trùm và có trách nhiệm với cộng đồng. Thiết lập cơ chế giám sát, đánh giá định kỳ việc thực hiện các tiêu chí của UNESCO để kịp thời điều chỉnh, bổ sung chính sách phù hợp.
Đồng thời, Lạng Sơn sẽ xây dựng và phát triển các sản phẩm du lịch đặc trưng gắn với bản sắc địa phương, kết hợp các giá trị địa chất - văn hóa - lịch sử - ẩm thực. Tăng cường hợp tác quốc tế và trong nước, học hỏi kinh nghiệm từ các mô hình công viên địa chất toàn cầu thành công; xây dựng cơ chế, chính sách hỗ trợ phù hợp, thúc đẩy sự tham gia tích cực, chủ động của cộng đồng doanh nghiệp và các tổ chức xã hội.
Với tinh thần đoàn kết, quyết tâm và trách nhiệm cao, tỉnh Lạng Sơn sẽ không ngừng nỗ lực để CVĐC toàn cầu UNESCO Lạng Sơn thực sự trở thành mô hình mẫu về sự hòa quyện giữa bảo tồn và phát triển, giữa truyền thống và hiện đại; là điểm đến hấp dẫn của du khách trong và ngoài nước; là biểu tượng của sự hợp tác quốc tế và gìn giữ di sản cho các thế hệ mai sau.
Triệu Thành
