Bối cảnh toàn cầu và sự cần thiết của một Nghị định mới
Trong những năm gần đây, thương mại toàn cầu diễn ra trong bối cảnh nhiều biến động phức tạp. Các xung đột chính trị, quân sự và xu thế bảo hộ thương mại chưa từng có đã tạo ra áp lực lớn cho các nền kinh tế có độ mở cao như Việt Nam. Để duy trì năng lực cạnh tranh và sức chống chịu, yêu cầu đổi mới công tác xây dựng và thi hành pháp luật đã được đặt lên hàng đầu.
Nghị định số 69/2018/NĐ-CP, sau khi ra đời, đã đóng vai trò nền tảng trong việc định hình các biện pháp quản lý ngoại thương, góp phần kiểm soát nhập siêu và bảo vệ sản xuất trong nước. Tuy nhiên, qua thời gian, một số quy định đã trở nên lạc hậu, không còn đồng bộ với pháp luật chuyên ngành. Chính vì vậy, việc sửa đổi, thay thế là một yêu cầu khách quan, nhằm thể chế hóa các chủ trương mới của Đảng và Nhà nước, đặc biệt là tinh thần của Nghị quyết số 66-NQ/TW của Bộ Chính trị về việc hoàn thiện hệ thống pháp luật đến năm 2030.
Bốn nhóm sửa đổi lớn: Đơn giản hóa, phân cấp và đồng bộ hóa
Dự thảo Nghị định mới tập trung vào bốn nhóm sửa đổi lớn, với mục tiêu chung là tạo ra một môi trường kinh doanh công bằng, minh bạch và hiệu quả hơn.
Nhóm thứ nhất: Tháo gỡ vướng mắc và cập nhật quy định. Dự thảo sẽ rà soát và sửa đổi các quy định để giải quyết những vấn đề thực tiễn, như thông tin tối thiểu trên giấy chứng nhận lưu hành tự do (CFS), các hình thức tạm nhập – tái xuất, bảo hành sửa chữa và bổ sung quy định tái nhập hàng hóa bị trả lại. Những thay đổi này sẽ giúp doanh nghiệp giải quyết các vướng mắc pháp lý đã tồn tại bấy lâu.
Nhóm thứ hai: Đẩy mạnh phân cấp, phân quyền. Theo tinh thần của Nghị định số 146/2025/NĐ-CP, nhiều nhiệm vụ trước đây thuộc thẩm quyền của Thủ tướng sẽ được phân cấp cho bộ quản lý chuyên ngành. Đặc biệt, các thủ tục cấp phép theo lô hàng như tạm nhập – tái xuất, quá cảnh, cấp CFS sẽ được phân về UBND cấp tỉnh. Điều này giúp doanh nghiệp tiết kiệm chi phí, thời gian, đồng thời tăng cường khả năng giám sát trực tiếp của các địa phương.
Nhóm thứ ba: Đơn giản hóa thủ tục hành chính. Dự thảo tập trung tinh gọn hồ sơ, giảm yêu cầu công chứng và cho phép nộp trực tuyến, tạo thuận lợi tối đa cho doanh nghiệp. Thời gian cấp CFS được rút ngắn từ 3 ngày xuống 2 ngày; giấy phép quá cảnh vũ khí, vật liệu nổ giảm từ 22 ngày xuống còn 17 ngày. Một số thủ tục cấp phép được bãi bỏ, và điều kiện kinh doanh tạm nhập – tái xuất thực phẩm đông lạnh giảm ký quỹ từ 10 tỷ xuống còn 7 tỷ đồng, tạo thêm dư địa cho doanh nghiệp.
Nhóm cuối cùng: Cập nhật và chuẩn hóa danh mục hàng hóa. Bộ Công Thương sẽ phối hợp cùng các bộ, ngành liên quan để rà soát, cập nhật Danh mục hàng hóa cấm xuất khẩu, nhập khẩu; hàng hóa phải quản lý theo giấy phép, điều kiện. Việc chuẩn hóa theo AHTN 2022 sẽ đảm bảo tính đồng bộ, thống nhất với hệ thống pháp luật hiện hành.
Dự thảo Nghị định mới được kỳ vọng sẽ tạo ra một hành lang pháp lý vững chắc, đáp ứng các yêu cầu của hội nhập quốc tế, thúc đẩy hoạt động ngoại thương và góp phần đưa nền kinh tế Việt Nam phát triển nhanh và bền vững.
Thành Nam (t/h)
