Tổng Bí thư Lê Hồng Phong - một chiến sĩ cộng sản tiêu biểu, người có công lao rất lớn trong việc khôi phục lại hệ thống của Đảng trong những năm 30 của thế kỷ XX. Tên tuổi của đồng chí đã gắn liền với giai đoạn đầy thử thách, quyết liệt của cách mạng Việt Nam, đồng thời nêu cao tấm gương lẫm liệt trong nhà tù Côn Đảo “Sống để phấn đấu cho lý tưởng cách mạng nhưng sẵn sàng hy sinh cho sự nghiệp cách mạng”.
Đồng chí Lê Hồng Phong tên thật là Lê Huy Doãn, sinh ngày 6/9/1902 tại làng Thông Lãng, Tổng Phù Long, nay là xã Hưng Nguyên Nam, tỉnh Nghệ An - một miền quê giàu truyền thống lịch sử, văn hóa, vùng đất "địa linh nhân kiệt", quê hương của Chủ tịch Hồ Chí Minh và nhiều anh hùng, danh nhân khác của Đảng và dân tộc.
Năm 1923, Lê Hồng Phong và Phạm Hồng Thái cùng với một số thanh niên qua Lào và sang Xiêm gặp các nhà yêu nước Việt Nam. Tháng 4/1924, đồng chí và một số thanh niên yêu nước sang Quảng Châu (Trung Quốc) tham gia vào Tâm Tâm xã - một tổ chức yêu nước của những người thanh niên yêu nước Việt Nam ở Trung Quốc lúc bấy giờ. Cuối năm 1924, Lê Hồng Phong gặp được lãnh tụ Nguyễn Ái Quốc và được Người giác ngộ cách mạng theo Chủ nghĩa Mác-Lênin. Kể từ đây, từ một thanh niên giàu lòng yêu nước, đồng chí đã trở thành người cộng sản và là một học trò xuất sắc của Chủ tịch Hồ Chí Minh.
Tháng 10/1926, đồng chí được cử sang Liên Xô học tập tại Trường Lý luận Quân sự Không quân, rồi Trường đào tạo Phi công quân sự và trở thành Phi công đầu tiên của Việt Nam. Tháng 11/1931 đồng chí trở về nước tham gia vào Ban Chấp hành Trung ương Đảng.
Tháng 3/1935, tại Đại hội lần thứ nhất của Đảng Cộng sản Đông Dương ở Ma Cao (Trung Quốc) đồng chí được bầu làm Tổng Bí thư của Đảng. 
Tháng 7/1935, đồng chí dẫn đầu Đoàn đại biểu của Đảng đi dự Đại hội VII Quốc tế Cộng sản ở Matxcơva cùng Nguyễn Thị Minh Khai, Hoàng Văn Nọn... đồng chí được bầu làm Ủy viên Ban Chấp hành Quốc tế Cộng sản. Tháng 11/1937, đồng chí trở về nước tiếp tục hoạt động. Đến tháng 6/1938, đồng chí bị thực dân Pháp bắt ở Chợ Lớn, địch kết án 6 tháng tù giam rồi đưa về quản thúc ở quê nhà, sau đó đồng chí vào Sài Gòn vào tiếp tục hoạt động.
Tháng 9/1939, đồng chí bị thực dân Pháp bắt lần thứ 2, giam tại khám lớn Sài Gòn nhưng không có bằng chứng để buộc tội. Cuối cùng, địch kết án 5 năm tù với tội danh “chịu trách nhiệm về cuộc Nam kỳ khởi nghĩa” và đày ra Côn Đảo vào cuối năm 1940.
Ở Côn Đảo, địch dùng mọi cực hình để tra tấn đồng chí Lê Hồng Phong và một số đồng chí lãnh đạo khác của Đảng. Song, với trách nhiệm là một người lãnh đạo cấp cao của Đảng, Lê Hồng Phong luôn đứng ra chịu đựng mọi sự tra tấn, cực hình.
Ngày 6/9/1942, do những trận đòn tra tấn hiểm ác của địch, đồng chí Lê Hồng Phong đã trút hơi thở cuối cùng tại Xà lim số 5, khu cấm cố đặc biệt của Lao II, nhà tù Côn Đảo.
Bá Cường
