Theo sách Đại Nam nhất thống chí và tương truyền, hôm đó vào ngày 9 tháng 2 âm lịch năm 1288, ngư dân đánh cá gần đảo Hòn Dấu phát hiện một thi thể người lập lờ trên sóng nước. Khi đốt đuốc tới gần, qua trang phục và những gì thu thập được, những người ngư dân nhận ra đây là vị võ tướng nhà Trần đã hy sinh trong trận chiến với quân Nguyên Mông và trôi dạt về đây.
Trong đêm tối, mọi người trên đảo đã làm lễ khâm liệm cho người để chuẩn bị hôm sau an táng. Tuy nhiên, đến sáng hôm sau, mọi người trên đảo đã vô cùng ngạc nhiên khi thấy thi thể của người đã bị mối vùn lên lấp kín. Biết tướng quân đã được thiên táng mọi người cầu xin được sửa sang phần mộ cho đẹp đẽ. Thời gian sau đó người dân thấy vị võ tướng hiển linh thành ông già râu tóc bạc phơ khi dạo chơi, lúc câu cá. Người dân Đồ Sơn thành kính gọi người là "Lão Thần Đảo".
Vào thời nhà Lê, khi Vua Lê kinh lý vùng Đồ Sơn nghỉ đêm trên đảo Hòn Dấu có nằm mơ thấy ông già râu tóc bạc phơ tự xưng là Thần đảo. Hôm sau Nhà Vua lên thuyền, kể lại giấc mơ cho mọi người cùng nghe và phán rằng " Nếu là Thần đảo hãy cho ta một ứng báo". Vua vừa dứt lời, một con cá to quẫy mạnh nhảy lên thuyền. Thấy linh ứng vua Lê ban cho người tước hiệu "Lão Đảo Thần Vương".
Lần khác trong chuyến kinh lý ra Bắc của vua Tự Đức khi đi qua khu vực biển Đồ Sơn gặp sóng to, gió lớn. Vua đã chắp tay thành tâm khẩn cầu, vừa dứt lời thì sóng yên biển lặng. Nhà vua phong cho người tước hiệu "Nam Hải Thần Vương" và truyền cho trăm họ lập đền thờ phụng.
Hàng năm để tưởng nhớ công đức của vị võ tướng, UBND quận Đồ Sơn tổ chức lễ hội Đảo Dấu từ ngày mùng 01 đến ngày 10 tháng 2 âm lịch, hội chính diễn ra trong 03 ngày mùng 8,9,10 tháng 02 âm lịch, để cầu cho Quốc thái dân an. Trong lễ hội có tục rước đèn và thả thuyền giấy vào giờ Tý, 23 giờ đêm ngày mùng 9 âm lịch. Tàu bè khi ra khơi đều sẽ dừng lại đến cửa đền cầu nguyện được che chở khỏi sóng to gió lớn, mong một năm đi biển thuận lợi và được mùa. Du khách khi đến đền thường để cầu sức khỏe, bình an, hạnh phúc.
Quỳnh Nga(t/h)
