Cơ chế tài chính ưu việt và quyền lợi vượt trội
Một trong những ưu điểm lớn nhất của chính sách BHTN chính là nguyên tắc chia sẻ trách nhiệm tài chính. Theo quy định mới, tổng mức đóng vào quỹ BHTN tối đa là 3% tiền lương tháng của người lao động. Tuy nhiên, người lao động thực tế chỉ phải trích 1% từ tiền lương của mình, trong khi doanh nghiệp đóng 1% và ngân sách nhà nước hỗ trợ 1%. Như vậy, nguồn quỹ tích lũy hằng năm lên tới 36% tiền lương tháng nhưng cá nhân người lao động chỉ đóng góp 1/3 trong số đó.
Sự chênh lệch giữa mức đóng và mức hưởng chính là đòn bẩy an sinh quan trọng. Khi đủ điều kiện hưởng trợ cấp, người lao động sẽ nhận được khoản tiền hằng tháng bằng 60% mức bình quân tiền lương của 6 tháng gần nhất trước khi nghỉ việc. Về thời gian hưởng, người tham gia chỉ cần đóng đủ từ 12 đến 36 tháng là đã được hưởng 3 tháng trợ cấp.
Tính toán thực tế cho thấy, chỉ với một chu kỳ hưởng trợ cấp tối thiểu 3 tháng, số tiền người lao động nhận về đã bằng tổng số tiền họ tự đóng trong suốt 15 năm (180 tháng). Ngoài khoản trợ cấp tiền mặt, người thất nghiệp còn được hưởng các đặc quyền đi kèm như thẻ bảo hiểm y tế miễn phí, các khóa học nghề và dịch vụ tư vấn giới thiệu việc làm không thu phí.
Mở rộng diện đối tượng tham gia để xóa bỏ "khoảng trống" an sinh
Luật Việc làm năm 2025 đã khắc phục triệt để những hạn chế của quy định cũ bằng việc mở rộng đối tượng tham gia bắt buộc. Trước đây, những người làm việc với hợp đồng dưới 3 tháng thường bị bỏ lại phía sau, không thể tiếp cận các chế độ bảo hiểm khi mất việc. Từ năm 2026, hành lang pháp lý mới quy định 4 nhóm đối tượng chính bắt buộc phải tham gia BHTN.
Nhóm đầu tiên bao gồm những người làm việc theo hợp đồng lao động không xác định thời hạn và hợp đồng lao động xác định thời hạn từ đủ 1 tháng trở lên. Quy định này bao quát cả các trường hợp thỏa thuận bằng tên gọi khác nhưng có bản chất là quan hệ lao động có trả công và chịu sự quản lý của chủ sử dụng. Nhóm thứ hai hướng đến những người làm việc không trọn thời gian (part-time) có mức lương tháng bằng hoặc cao hơn mức tiền lương tháng đóng bảo hiểm xã hội bắt buộc thấp nhất. Nhóm thứ ba là những người làm việc theo hợp đồng làm việc trong khu vực công.
Cuối cùng, luật cũng bổ sung nhóm các nhà quản lý doanh nghiệp, kiểm soát viên và những người giữ chức danh quản lý tại các hợp tác xã, liên hiệp hợp tác xã có hưởng lương. Sự điều chỉnh này không chỉ nhằm tăng diện bao phủ an sinh mà còn đảm bảo tính công bằng, giúp mọi thành phần kinh tế đều được bảo vệ trước những biến động khó lường của thị trường lao động. Với các chính sách mới này, Bảo hiểm thất nghiệp năm 2026 hứa hẹn sẽ trở thành điểm tựa vững chắc hơn bao giờ hết cho người lao động Việt Nam.
Tâm An
