Vụ án sữa giả 500 tỷ đồng: Cảnh báo từ thực tế

Trong thời gian gần đây, hàng loạt đường dây sản xuất, buôn bán sữa giả quy mô lớn bị phát hiện và triệt phá, phản ánh thực trạng đáng báo động về mức độ phổ biến và nguy hiểm của nạn sữa giả tại Việt Nam. Hành vi này không chỉ vi phạm pháp luật, gây thiệt hại kinh tế, mà còn là mối đe dọa nghiêm trọng đến sức khỏe cộng đồng, đặc biệt là nhóm đối tượng dễ tổn thương như trẻ em, phụ nữ mang thai, người cao tuổi và những người có hệ miễn dịch yếu.

Cụ thể, tháng 4/2025, Cơ quan Cảnh sát điều tra Bộ Công an cho biết đã triệt phá đường dây sản xuất, buôn bán, tiêu thụ sữa bột giả với số lượng cực lớn trên địa bàn Hà Nội và các tỉnh lân cận.

Hàng nghìn hộp sữa bột giả các loại bị thu giữ để phục vụ điều tra
Hàng nghìn hộp sữa bột giả các loại bị thu giữ để phục vụ điều tra (Ảnh: CACC)

Đồng thời, cơ quan chức năng khởi tố, bắt tạm giam 2 đối tượng chủ mưu cầm đầu đường dây nói trên cùng 6 bị can khác về tội "Sản xuất, buôn bán hàng giả là thực phẩm" và "Vi phạm quy định về kế toán gây hậu quả nghiêm trọng."

Kết quả điều tra bước đầu của cơ quan Công an xác định, từ tháng 8/2021, nắm bắt được nhu cầu gia tăng của các sản phẩm dinh dưỡng, sản phẩm thực phẩm bổ sung, sản phẩm dinh dưỡng dạng bột (gọi chung là sữa bột) tại thị trường trong nước, nhóm đối tượng do Vũ Mạnh Cường và Hoàng Mạnh Hà chủ mưu cầm đầu thành lập doanh nghiệp Công ty Rance Pharma (khu nhà ở Him Lam, Vạn Phúc, quận Hà Đông, Hà Nộ) và Công ty Hacofood Group (khu đô thị mới Phú Lương, phường Phú Lương, quận Hà Đông, Hà Nội) để trực tiếp tổ chức sản xuất, kinh doanh, tiêu thụ các sản phẩm sữa bột giả.

Đến nay, đường dây này đã sản xuất 573 nhãn hiệu sữa bột các loại. Các loại sữa dành cho những người bị tiểu đường, suy thận, trẻ sinh non, thiếu tháng và phụ nữ có thai với các thành phần công bố trên sản phẩm như: chiết xuất tổ yến, đông trùng hạ thảo, bột macca, bột óc chó... nhưng trên thực tế, hoàn toàn không có những chất này.

Các đối tượng đã bỏ một số nguyên liệu đầu vào và thay thế, bổ sung thêm một số chất phụ gia.

Cơ quan công an xác định, sữa bột có chỉ tiêu chất lượng một số chất đạt dưới 70% so với mức công bố, đủ điều kiện để xác định là hàng giả.

Ngoài 2 công ty nói trên được lập để tổ chức sản xuất các sản phẩm sữa bột giả, các đối tượng còn liên doanh, liên kết bằng hình thức góp cổ phần với nhiều đối tượng khác thành lập ra 9 công ty với mục đích để đứng tên hồ sơ công bố các dòng sản phẩm (nhãn thương hiệu sản phẩm) và trực tiếp kinh doanh, phân phối tiêu thụ các sản phẩm được sản xuất tại Nhà máy của Công ty Hacofood và Công ty Rance Pharma.

Hình ảnh một số sản phẩm trong gần 600 nhãn hiệu sữa giả được cơ quan điều tra công bố mới đây
Hình ảnh một số sản phẩm trong gần 600 nhãn hiệu sữa giả được cơ quan điều tra công bố mới đây (Ảnh: Dương Liễu)

Trong khoảng 4 năm, các đối tượng đã tiêu thụ sữa các loại ra thị trường, mang lại doanh thu gần 500 tỷ đồng.

Cuộc điều tra cũng cho thấy toàn bộ hoạt động tài chính, kế toán của Công ty Rance Pharma và Công ty Hacofood đều do Cường và Hà điều hành, trong đó có nhiều dấu hiệu vi phạm quy định về kế toán gây hậu quả nghiêm trọng.

Vụ án đang được Cơ quan Cảnh sát điều tra Bộ Công an tiếp tục đấu tranh, làm rõ để xử nghiêm trước pháp luật.

Sữa không nhãn phụ bày bán công khai

Sữa giả, sữa kém chất lượng đang trở thành điểm nóng được cả xã hội đặc biệt quan tâm là vậy. Thế nhưng, nhiều cửa hàng sữa thuộc thương hiệu Mommomcare lại vẫn đang cung cấp ra thị trường các loại sữa không nhãn phụ bằng tiếng Việt.

Cụ thể, theo khảo sát của phóng viên, tại cửa hàng Mommomcare (số 30 Phan Đăng Lưu, phường 6, quận Bình Thạnh, TP. Hồ Chí Minh) đang bán hàng chục loại sữa “nhập khẩu” dành cho trẻ em với mức giá khoảng 1 triệu đồng/sản phẩm.

Cửa hàng Mommomcare địa chỉ số 30 Phan Đăng Lưu, phường 6, quận Bình Thạnh, TP. Hồ Chí Minh
Cửa hàng Mommomcare địa chỉ số 30 Phan Đăng Lưu, phường 6, quận Bình Thạnh, TP. Hồ Chí Minh (Ảnh: Thanh Tùng)

Trong vai người có nhu cầu mua sữa bột nhập khẩu dành cho trẻ trên 1 tuổi, phóng viên được nhân viên tại đây tư vấn: “bên em còn 2 loại sữa dành cho trẻ trên 1 tuổi là loại, 1 là loại Similac – Go Grow nhập khẩu từ Mỹ, có giá 980.000 đồng/hộp. 2 là loại Aptamil nhập khẩu từ Úc có giá 900.000 đồng/hộp”.

Giới thiệu là sữa nhập khẩu nhưng những sản phẩm này lại không tem nhãn phụ bằng tiếng Việt theo đúng quy định
Giới thiệu là sữa nhập khẩu nhưng những sản phẩm này lại không tem nhãn phụ bằng tiếng Việt theo đúng quy định (Ảnh: Thanh Tùng)

Khi thắc mắc, tại sao sữa nhập khẩu lại không có tem, nhãn phụ bằng tiếng Việt, thế nhân viên này nhanh nhẹn đáp: “đây là hàng chính hãng nhập khẩu từ nước ngoài nên không có tiếng Việt, anh muốn viết thêm thông tin về sữa thì có thể lên google tra cứu tên thì sẽ biết được thông tin”.

“Sữa này bổ sung nhiều chất, có thể tăng trưởng cả chiều cao và phát triển trí não. Như loại Similac – Go Grow có bổ sung DHA, Lutein, Vitamin E…” – người này trấn an khách hàng.

Hay như tại cửa hàng Mommomcare (địa chỉ 282 Bis Cống Quỳnh, phường Phạm Ngũ Lão, quận 1, TP. Hồ Chí Minh) nhân viên giới thiệu: “bên em có loại sữa bột cho trẻ Earth’s Best Organic Dairy Infant Powder, đây là sữa nhập khẩu, được xách tay từ Mỹ về nên không có tiếng Việt đâu. Nếu anh muốn đọc được chữ in trên sản phẩm, thì có thể sử dụng phần mềm dịch tiếng nước ngoài ở trên điện thoại”.

Người tiêu dùng muốn biết thêm thông tin về những loại sữa này thì phải lên mạng để tra?
Người tiêu dùng muốn biết thêm thông tin về những loại sữa này thì phải lên mạng để tra? (Ảnh: Thanh Tùng)

Đến với cửa hàng Mommomcare (địa chỉ 504 Nguyễn Thị Minh Khai, phường 2, quận 3, TP. Hồ Chí Minh), tại đây cũng bày bán nhiều loại sữa chi chít tiếng nước ngoài trên bao bì. Phóng viên được tư vấn: “bên em có các loại sữa như Horizon Organic Dry Whole Milk; Sữa bột Similac 360 Total Care; Sữa bột Enfamil NeuroPro những loại này đều nhập khẩu từ Mỹ, giá khoảng trên dưới 1 triệu đồng”.

Khi thắc mắc tại sao không có tem nhãn phụ bằng tiếng Việt ở trên sản phẩm, giống như những lần trước nhân viên cho biết: “sữa xách tay từ Mỹ về nên không có tiếng Việt, anh/chị muốn biết thêm thông tin thì có thể lên google để tìm kiếm”.

Đáng chú ý, khi đặt vấn đề mua số lượng lớn sữa “nhập khẩu” này thì có xuất được hóa đơn đỏ không?. Nhân viên nói: “cái này em phải hỏi chủ, nhưng liên lạc thì chủ chưa nghe máy nên chưa có câu trả lời”.

Không có tem, nhãn phụ bằng thể hiện đầy đủ thông tin theo quy định của pháp luật, khiến người tiêu dùng gặp khó khăn trong việc xác định nguồn gốc, chất lượng sản phẩm
Không có tem, nhãn phụ bằng thể hiện đầy đủ thông tin theo quy định của pháp luật, khiến người tiêu dùng gặp khó khăn trong việc xác định nguồn gốc, chất lượng sản phẩm (Ảnh: Thanh Tùng)

Hầu hết các sản phẩm sữa mà phóng viên ghi nhận được đều không có tem, nhãn phụ bằng thể hiện đầy đủ thông tin theo quy định của pháp luật, khiến người tiêu dùng gặp khó khăn trong việc xác định nguồn gốc, chất lượng sản phẩm.

Người tiêu dùng cần “thông thái”

Thông thường, người tiêu dùng nhận biết nguồn gốc, xuất xứ và loại sản phẩm bán và lưu hành trên thị trường thông qua nhãn hiệu hàng hóa. Thế nhưng, những hàng hóa mua theo cách này không có tem, nhãn phụ thì người tiêu dùng chẳng khác nào "mò kim đáy biển", nguy cơ mua phải hàng hóa nhập lậu, hàng giả, hàng kém chất lượng trà trộn khá nhiều vào thị trường như hiện nay, chấp nhận chịu thiệt mà không dám kêu ca.

Chị Mai Anh (quận Bình Thạnh, TP. Hồ Chí Minh) cho hay: "nhiều mặt hàng liên quan đến sức khỏe, quảng cáo là hàng nhập khẩu, nhưng sản phẩm toàn chữ nước ngoài, không rõ nguồn gốc xuất xứ. Tôi thấy không có tem, nhãn phụ bằng tiếng Việt để nhận biết có những công dụng thành phần gì nên không mua những sản phẩm như thế này”.

Anh Hoàng Văn Tiến (TP. Thủ Đức, TP. Hồ Chí Minh) cho biết: “Tôi thường chọn những thương hiệu sữa lớn để mua cho con, những loại sữa này phải đảm bảo thông tin cần thiết để khách hàng có thể nắm được. Mọi người nên lựa chọn mua hàng ở những địa điểm uy tín, có đầy đủ tem, nhãn phụ để bảo đảm an toàn trong quá trình sử dụng”.

Người tiêu dùng cần chủ động lựa chọn mua hàng ở các điểm kinh doanh, sàn thương mại uy tín; khi mua cần có sự tham khảo, khuyến cáo của người thực sự có chuyên môn; mua hàng có hóa đơn, chứng từ, nhãn mác rõ nguồn gốc nơi nhập khẩu, sản xuất.
Người tiêu dùng cần chủ động lựa chọn mua hàng ở các điểm kinh doanh, sàn thương mại uy tín; khi mua cần có sự tham khảo, khuyến cáo của người thực sự có chuyên môn; mua hàng có hóa đơn, chứng từ, nhãn mác rõ nguồn gốc nơi nhập khẩu, sản xuất (Ảnh: FrieslandCampina Việt Nam)

Luật sư Đặng Văn Dũng, Đoàn Luật sư tỉnh Đồng Nai cho biết, Khoản 3 Điều 7 Nghị định 43/2017/NĐ-CP ngày 14/4/2017 của Chính phủ quy định về nhãn hàng hóa, được sửa đổi, bổ sung tại Nghị định 111/2021/NĐ-CP quy định: “Hàng hóa nhập khẩu vào Việt Nam mà trên nhãn chưa thể hiện hoặc thể hiện chưa đủ những nội dung bắt buộc bằng tiếng Việt thì phải có nhãn phụ thể hiện những nội dung bắt buộc bằng tiếng Việt và giữ nguyên nhãn gốc của hàng hóa. Nội dung ghi bằng tiếng Việt phải tương ứng với nội dung ghi trên nhãn gốc".

Đồng thời, khoản 4 Điều 9 Nghị định 43/2017/NĐ-CP được sửa đổi, bổ sung tại Nghị định 111/2021/NĐ-CP cũng quy định về trách nhiệm ghi nhãn hàng hóa: “Tổ chức, cá nhân nhập khẩu hàng hóa vào Việt Nam phải ghi nhãn theo quy định về nội dung bắt buộc thể hiện trên nhãn hàng hóa nhập khẩu tại Nghị định này".

“Như vậy, theo quy định này, các tổ chức, cá nhân nhập khẩu hàng hóa có trách nhiệm ghi nhãn hàng hóa nhập khẩu và các tổ chức, cá nhân khi bày bán, kinh doanh hàng hóa nhập khẩu phải chấp hành đúng quy định pháp luật về ghi nhãn hàng hóa đối với hàng hóa nhập khẩu” – Luật sư Dũng nhận định.

Trường hợp cá nhân, tổ chức buôn bán hàng hóa là hàng nhập khẩu có nhãn gốc bằng tiếng nước ngoài nhưng không có nhãn phụ bằng tiếng Việt Nam là vi phạm quy định tại điểm b khoản 1 Điều 31 Nghị định 119/2017/NĐ-CP ngày 01/11/2017 của Chính phủ quy định xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực tiêu chuẩn, đo lường và chất lượng sản phẩm, hàng hóa được sửa đổi bổ sung tại khoản 48, khoản 49 Nghị định 126/2021/NĐ-CP.

Phạt tiền gấp 02 lần mức tiền phạt quy định này trong trường hợp hàng hóa vi phạm là: lương thực, thực phẩm, phụ gia thực phẩm, chất hỗ trợ chế biến thực phẩm, chất bảo quản thực phẩm, thực phẩm chức năng…

“Cùng với sự nỗ lực của cơ quan chức năng, để mua được những sản phẩm đúng chất lượng, người tiêu dùng cần chủ động lựa chọn mua hàng ở các điểm kinh doanh, sàn thương mại uy tín; khi mua cần có sự tham khảo, khuyến cáo của người thực sự có chuyên môn; mua hàng có hóa đơn, chứng từ, nhãn mác rõ nguồn gốc nơi nhập khẩu, sản xuất. Khách hàng kiên quyết tẩy chay với các hàng hóa thiếu các thông tin, xuất xứ theo quy định; chủ động tìm hiểu về sản phẩm trên các trang thông tin của ngành chuyên môn để bảo đảm sản phẩm đã được cấp phép hoặc sản phẩm không thuộc diện bị thu hồi do phát hiện các lỗi sau khi đưa ra thị trường” – Luật sư Dũng khuyến cáo.

Theo giới thiệu, thương hiệu Mommomcare hiện có 6 cơ sở tại TP. Hồ Chí Minh

CS1: 30 Phan Đăng Lưu, phường 6, quận Bình Thạnh.

CS2: 557 Điện Biên Phủ, phường 1, quận 3.

CS3: 135/37/49-51 Nguyễn Hữu Cảnh, phường 22, quận Bình Thạnh.

CS4: 282 Bis Cống Quỳnh, phường Phạm Ngũ Lão, quận 1.

CS5: 504 Nguyễn Thị Minh Khai, phường 2, quận 3.

CS6: 149A Nguyễn Thị Minh Khai, phường Phạm Ngũ Lão, quận 1.

Thanh Tùng