Nâng tầm nông sản Việt bằng chất lượng và công nghệ
Năm 2025 được xác định là năm then chốt để ngành nông nghiệp Việt Nam chuyển đổi mạnh mẽ từ tư duy sản xuất nông nghiệp sang tư duy kinh tế nông nghiệp, đặt trọng tâm vào chất lượng, giá trị gia tăng và tính bền vững. Trên nền tảng tăng trưởng của các năm trước, đặc biệt là sự phục hồi mạnh mẽ trong năm 2025, toàn ngành đặt mục tiêu đầy tham vọng: cán mốc 70 tỷ USD kim ngạch xuất khẩu nông lâm thủy sản.
Dự báo kim ngạch xuất khẩu có thể chạm ngưỡng 70 tỷ USD không chỉ thể hiện thành tích về lượng mà còn phản ánh quá trình chuyển đổi chiến lược theo hướng tiêu chuẩn hóa, nâng cấp chất lượng và đẩy mạnh ứng dụng khoa học công nghệ. Đây là dấu hiệu cho thấy nông sản Việt đang ngày càng khẳng định vị thế trên bản đồ thương mại toàn cầu.
Theo chuyên gia Nguyễn Văn Toàn Cơ, sáng lập và Tổng giám đốc Công ty cổ phần Giải pháp Công nghệ Felix (FELIXTECH), thành công này được tạo dựng từ ba yếu tố then chốt. Đó là sự điều hành quyết liệt của Chính phủ và các bộ, ngành trong xúc tiến thị trường và tháo gỡ rào cản kỹ thuật; việc ứng dụng công nghệ sâu rộng trong sản xuất – chế biến – truy xuất nguồn gốc – logistics; và sự chủ động của doanh nghiệp, nông dân trong liên kết chuỗi, chuyển đổi cây trồng, nâng cao chất lượng. Ông Nguyễn Văn Toàn Cơ đánh giá, các ngành hàng truyền thống lẫn mới đều tăng trưởng đồng đều, giá xuất khẩu nhiều mặt hàng tăng, chứng minh nông sản Việt đã chuyển từ mô hình “giá rẻ – sản lượng lớn” sang “giá trị cao – tiêu chuẩn cao”.
Sự mở rộng thị trường sang EU và châu Phi là điểm nhấn quan trọng. EU luôn được xem là “sân chơi tiêu chuẩn cao nhất”, với yêu cầu khắt khe về an toàn thực phẩm, truy xuất nguồn gốc, dư lượng thuốc bảo vệ thực vật, phát thải carbon. Việc giá trị xuất khẩu sang EU tăng chứng minh doanh nghiệp Việt đã chủ động mã số vùng trồng, nâng cấp hệ thống truy xuất, đầu tư chế biến sâu, đáp ứng tiêu chuẩn bền vững. Chuyên gia Lê Châu Hải Vũ cho rằng, sự tăng trưởng tại các thị trường mới là kết quả của quá trình nỗ lực phối hợp của nhiều bộ, ngành trong việc hỗ trợ doanh nghiệp tháo gỡ rào cản thương mại, chuẩn hóa chất lượng và mở rộng thị trường.
Tiến sĩ Phan Tấn Lực nhận định, việc mở rộng xuất khẩu sang các thị trường có tiêu chuẩn cao như EU và dư địa lớn như châu Phi thể hiện sự chuyển dịch chiến lược của Việt Nam. Điều này giúp nâng cao vị thế nông sản Việt, đồng thời giảm rủi ro phụ thuộc vào một nhóm thị trường truyền thống.
Kỳ vọng cán mốc 70 tỷ USD và những giải pháp trọng tâm
Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường Phùng Đức Tiến cho biết, xuất khẩu nông lâm thủy sản năm 2025 nhiều khả năng sẽ vượt mục tiêu 65 – 67 tỷ USD và hoàn toàn có thể cán mốc 70 tỷ USD. Để đạt mục tiêu này, nhiều chuyên gia cho rằng cần triển khai song song giải pháp ngắn hạn và dài hạn.
Theo Tiến sĩ Phan Tấn Lực, giải pháp cấp bách gồm đẩy mạnh chế biến sâu, chuẩn hóa chất lượng theo tiêu chuẩn quốc tế, mở rộng thị trường sang EU, Trung Đông, châu Phi, đồng thời hỗ trợ doanh nghiệp trong đáp ứng tiêu chuẩn xanh, truy xuất nguồn gốc và giảm phát thải. Về lâu dài, Việt Nam cần xây dựng vùng nguyên liệu lớn, phát triển logistics lạnh, đầu tư công nghệ số và xây dựng thương hiệu quốc gia cho nông sản.
Chuyên gia Nguyễn Văn Toàn Cơ đề xuất đẩy nhanh chuyển đổi số nông nghiệp, đặc biệt là chuẩn hóa mã số vùng trồng, truy xuất nguồn gốc toàn diện, kết nối thương mại điện tử – logistics – thanh toán – tài chính. Đồng thời, cần đầu tư mạnh vào trung tâm chế biến hiện đại tại vùng nguyên liệu và phát triển công nghệ sau thu hoạch nhằm nâng giá trị xuất khẩu.
Một trong những điểm nghẽn lớn nhất là logistics. Việc mở rộng hệ thống kho lạnh, trung tâm logistics nông sản, tăng kết nối vận tải đa phương thức sẽ giúp giảm đáng kể chi phí chuỗi cung ứng. Tận dụng hiệu quả các hiệp định thương mại tự do (FTA) cũng được xem là chìa khóa mở rộng thị trường.
Dù nông sản Việt đang được ưa chuộng tại nhiều thị trường lớn như Trung Quốc, Mỹ, Nhật Bản, Hàn Quốc, Australia và các quốc gia Đông Âu, chuyên gia Lê Châu Hải Vũ cảnh báo vẫn còn rủi ro về dư lượng thuốc bảo vệ thực vật và chất lượng không đồng đều. Ông nhấn mạnh uy tín cần được đặt lên hàng đầu, bởi thị trường quốc tế rất nghiêm ngặt với các vi phạm về an toàn thực phẩm.
Theo Tiến sĩ Phan Tấn Lực, đà tăng trưởng hiện nay thể hiện sự chuyển dịch tích cực theo hướng nâng cao chất lượng, đa dạng hóa thị trường và gia tăng giá trị chế biến. Nếu tiếp tục duy trì tốc độ tăng trưởng, kiểm soát rủi ro thị trường và đáp ứng tốt tiêu chuẩn quốc tế, năm 2025 hoàn toàn có thể trở thành năm bứt phá lịch sử của nông nghiệp Việt Nam.
Nhìn chung, mục tiêu vượt 70 tỷ USD kim ngạch xuất khẩu nông lâm thủy sản là hoàn toàn khả thi nếu có sự vào cuộc đồng bộ từ Nhà nước, nhà khoa học và doanh nghiệp. Bằng cách tập trung vào chất lượng, truy xuất nguồn gốc và chuyển đổi số, ngành nông nghiệp đang xây dựng nền tảng vững chắc cho sự phát triển bền vững trong dài hạn.
Thiên Trường
