Từ chủ trương đúng đến hành động quyết liệt
Nam Định - vùng đất “địa linh nhân kiệt” sở hữu trên 1.300 di tích lịch sử - văn hóa được xếp hạng, trong đó có nhiều quần thể nổi tiếng mang tầm quốc gia và quốc tế. Phủ Dầy – trung tâm tín ngưỡng thờ Mẫu lớn nhất Việt Nam; đền Trần Nam Định – nơi khai mở Lễ hội khai ấn đầu Xuân; chùa Cổ Lễ, đền Bảo Lộc, quần thể Phổ Minh với nhiều bảo vật quốc gia… đã làm nên “bản đồ di sản” đặc sắc hiếm nơi nào có được. Không gian văn hóa Trần, tín ngưỡng thờ Mẫu – vốn đã được UNESCO công nhận là di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại – chính là điểm tựa để Nam Định định vị mình trên bản đồ du lịch tâm linh Việt Nam.
Cùng với hệ thống di tích đồ sộ là hệ sinh thái tự nhiên phong phú: gần 72 km đường bờ biển với rừng ngập mặn, bãi triều, đầm phá có tính đa dạng sinh học cao – đặc biệt là Khu dự trữ sinh quyển châu thổ sông Hồng đã được UNESCO công nhận. Những bãi biển như Thịnh Long, Quất Lâm, Rạng Đông… sở hữu vẻ đẹp nguyên sơ, thân thiện với môi trường, rất thích hợp để phát triển du lịch sinh thái, nghỉ dưỡng, cộng đồng.
Tuy nhiên, nhìn thẳng vào thực tế, trong nhiều năm qua du lịch Nam Định vẫn chưa phát triển tương xứng với tiềm năng. Những “nút thắt” lớn như: thiếu sản phẩm đặc trưng, hạ tầng du lịch chưa đồng bộ, công tác quảng bá chưa bài bản, kết nối liên vùng yếu… khiến nhiều lợi thế vẫn còn “ngủ yên” trong lòng di tích, bãi biển, làng nghề.
Quyết định số 1729/QĐ-TTg ngày 29/12/2023 của Thủ tướng Chính phủ về phê duyệt Quy hoạch tỉnh Nam Định thời kỳ 2021–2030, tầm nhìn đến năm 2050 đã đánh dấu một bước ngoặt quan trọng: phát triển du lịch trở thành ngành kinh tế mũi nhọn, với 5 loại hình chủ đạo: du lịch sinh thái thiên nhiên; du lịch văn hóa – lịch sử – tâm linh; du lịch nghỉ dưỡng – giải trí; du lịch cộng đồng; và du lịch chuyên đề. Đây là định hướng chiến lược dài hạn, đặt nền móng cho việc khai thác hợp lý tài nguyên du lịch, vừa phát triển kinh tế vừa giữ gìn bản sắc và môi trường sống.
Đổi mới tư duy – Hành động đồng bộ
Tư duy phát triển du lịch trong tỉnh Nam Định đã có những thay đổi căn bản trong những năm gần đây. Thể hiện rõ trong Nghị quyết Đại hội Đảng bộ tỉnh lần thứ XX (nhiệm kỳ 2020–2025), tỉnh Nam Định xác định du lịch là ngành kinh tế quan trọng có tính liên ngành, liên vùng, cần được đầu tư bài bản và lâu dài.
Từ đó, nhiều giải pháp đã được đồng bộ triển khai: Nam Định tập trung xây dựng sản phẩm du lịch đặc trưng gắn với lợi thế: du lịch tâm linh – lễ hội (Phủ Dầy, đền Trần, chợ Viềng…); du lịch sinh thái biển (Thịnh Long, Quất Lâm, Rạng Đông…); du lịch cộng đồng làng nghề (đúc đồng Đại Bái, dệt Nam Định…); du lịch văn hóa ẩm thực (phở bò, kẹo sìu châu, bánh nhãn…).
Nam Định chú trọng công tác đầu tư cơ sở hạ tầng du lịch, đặc biệt là giao thông: hoàn thiện các tuyến trục ven biển, cầu Thịnh Long, cầu Đống Cao, cầu Thiên Trường… tạo sự kết nối thuận tiện giữa các điểm đến trong và ngoài tỉnh.
Bên cạnh đó, địa phương cũng đẩy mạnh chuyển đổi số trong quản lý và quảng bá du lịch: số hóa thông tin di tích, bản đồ số du lịch, triển khai mã QR tại điểm tham quan, tăng cường hiện diện trên mạng xã hội, nền tảng du lịch trực tuyến. Hợp tác phát triển du lịch với các địa phương trong vùng Đồng bằng sông Hồng và vùng duyên hải Bắc Bộ. Hình thành các tour liên vùng như: “Nam Định – Ninh Bình – Hà Nội”, “Nam Định – Cát Bà – Hạ Long”… nhằm đa dạng hóa trải nghiệm và kéo dài thời gian lưu trú của du khách.
Đặc biệt, Nam Định đã quy hoạch và thu hút đầu tư nhiều khu du lịch trọng điểm, trong đó nổi bật là: Khu du lịch sinh thái Rạng Đông, Khu du lịch biển Quất Lâm mở rộng, các dự án nghỉ dưỡng tại Giao Thủy gắn với bảo tồn hệ sinh thái ngập mặn… Các tour “tâm linh – biển – làng nghề” đang dần được định hình và đưa vào khai thác, tạo “bản sắc riêng” cho du lịch tỉnh nhà.
Xúc tiến bài bản – Đòn bẩy nâng tầm du lịch Nam Định
Một trong những chuyển biến rõ nét thời gian qua là công tác xúc tiến, quảng bá du lịch. Nam Định không còn “đơn phương độc mã” mà đã tham gia chủ động vào các diễn đàn lớn: Hội chợ Du lịch quốc tế VITM tại Hà Nội, Hội chợ Du lịch TP.HCM, các chương trình xúc tiến du lịch khu vực Đồng bằng sông Hồng…
Tư duy “liên kết – chia sẻ – bổ trợ” ngày càng rõ nét. Du lịch Nam Định không đứng một mình mà gắn kết với các trung tâm du lịch trọng điểm phía Bắc. Sự phối hợp giữa Nhà nước – doanh nghiệp – cộng đồng dân cư đã tạo nên thế chân kiềng vững chắc, thúc đẩy hình thành sản phẩm – dịch vụ – điểm đến đồng bộ.
Tỉnh Nam Định cũng đã phát động chương trình “Du lịch Nam Định – Trải nghiệm khác biệt” nhằm thu hút giới trẻ, khuyến khích check-in tại di tích, làng nghề, không gian ẩm thực, tạo hiệu ứng lan tỏa trên mạng xã hội. Cùng với đó là các sản phẩm OCOP đang dần được “du lịch hóa” trở thành quà tặng độc đáo, gia tăng giá trị cho chuỗi cung ứng tại địa phương.
Theo Chi cục Thống kê tỉnh Nam Định, trong 5 tháng đầu năm 2025: Doanh thu dịch vụ lưu trú và ăn uống đạt 2.288 tỷ đồng (tăng 20,3% so với cùng kỳ); ngành lưu trú đạt 135 tỷ đồng với 373.000 lượt khách (tăng 15,1% doanh thu, tăng 13,3% lượt khách); doanh thu du lịch lữ hành đạt 10 tỷ đồng, đón 15.500 lượt khách (tăng 21,5% doanh thu, 14,8% lượt khách); doanh thu dịch vụ khác đạt 1.834 tỷ đồng (tăng 17,3%). Đây là những con số tích cực cho thấy du lịch đang dần có “vị trí” trong cơ cấu kinh tế dịch vụ của tỉnh và là kết quả của sự vào cuộc đồng bộ từ chính quyền đến doanh nghiệp và người dân.
Hướng tới hệ sinh thái du lịch xanh, nhân văn và bền vững
Trong bối cảnh toàn cầu hóa, biến đổi khí hậu và yêu cầu phát triển bền vững, du lịch Nam Định không chỉ hướng đến tăng trưởng số lượng mà cần chú trọng chất lượng – chiều sâu – bản sắc. Các chuyên gia nhận định, để hiện thực hóa mục tiêu đưa du lịch trở thành ngành kinh tế mũi nhọn, Nam Định cần kiên định với những nguyên tắc phát triển bền vững:
Xây dựng thương hiệu du lịch đặc trưng gắn với văn hóa Trần, tín ngưỡng thờ Mẫu, làng nghề truyền thống và du lịch biển sinh thái;
Hoàn thiện quy hoạch du lịch đồng bộ, khuyến khích đầu tư xã hội hóa, ưu tiên doanh nghiệp sáng tạo, thân thiện môi trường;
Đào tạo và phát triển nguồn nhân lực địa phương – nhất là đội ngũ làm du lịch cộng đồng, hướng dẫn viên tại cơ sở, gắn với gìn giữ văn hóa bản địa;
Ứng dụng công nghệ du lịch thông minh: bản đồ số, hệ thống thông tin tích hợp, AI hỗ trợ du khách;
Tăng cường liên kết vùng, xây dựng các gói sản phẩm du lịch “2–3 địa phương”, tạo sức hút trải nghiệm đa dạng và liên tục.
Nam Định không chỉ cần tăng trưởng du lịch đơn thuần, mà cần một hệ sinh thái du lịch hài hòa – nhân văn – xanh và bền vững. Khi văn hóa được bảo tồn, khi thiên nhiên được trân trọng, khi cộng đồng là trung tâm – du lịch mới thật sự trở thành “ngành kinh tế hạnh phúc”, đóng góp vào chất lượng sống và phát triển thịnh vượng.
Với tư duy chiến lược, hành động đồng bộ và niềm tin xã hội được khơi dậy, du lịch Nam Định đang đứng trước cơ hội “cất cánh”. Không chỉ là điểm đến hấp dẫn của vùng đồng bằng sông Hồng, mà còn là hình mẫu về phát triển du lịch gắn với bảo tồn vững bền – vững bước bước vào giai đoạn phát triển mới sau sáp nhập.
Nguyễn Kiên
