Tại Kỳ họp thứ 8, khoá XV, Quốc hội đã ban hành Nghị quyết số 174/2024/QH15 Quyết nghị tiếp tục thực hiện chủ trương đầu tư Dự án điện hạt nhân Ninh Thuận. Đây là một bước đi quan trọng trong chiến lược phát triển năng lượng bền vững, bảo đảm an ninh năng lượng quốc gia; đáp ứng yêu cầu về năng lượng cho phát triển xanh, phát triển bền vững, ứng phó có hiệu quả biến đổi khí hậu, bảo vệ môi trường trong tình hình mới, đáp ứng mục tiêu tăng trưởng kinh tế 2 con số trong kỷ nguyên mới.
Trước đó, ngày 25 tháng 11 năm 2009, Quốc hội đã ban hành Nghị quyết số 41/2009/QH12 Quyết nghị chủ trương đầu tư Dự án điện hạt nhân Ninh Thuận, gồm 2 nhà máy: Nhà máy điện hạt nhân Ninh Thuận 1 đặt tại xã Phước Dinh, huyện Thuận Nam và Nhà máy điện hạt nhân Ninh Thuận 2 đặt tại xã Vĩnh Hải, huyện Ninh Hải. Đến ngày 22/11/2016, Quốc hội ban hành Nghị quyết số 31/2016/QH14 Quyết nghị dừng thực hiện chủ trương đầu tư dự án điện hạt nhân Ninh Thuận theo Nghị quyết số 41/2009/QH12 ngày 25/11/2009 của Quốc hội.
Đến giai đoạn phát triển hiện nay, Dự án ĐHN Ninh Thuận đựơc xác định có tầm quan trọng đặc biệt đối với quốc gia, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính đã chỉ đạo Ủy ban nhân dân tỉnh Ninh Thuận khẩn trương triển khai ngay công tác giải phóng mặt bằng, di dân tái định cư cho cả hai nhà máy ĐHN, để hoàn thành công tác bàn giao mặt bằng của dự án trong năm 2025 cho chủ đầu tư, nhằm đạt được mục tiêu phấn đấu hoàn thành công tác đầu tư xây dựng trước ngày 31/12/2030, chậm nhất trước ngày 31/12/2031, chào mừng kỷ niệm 100 năm ngày thành lập Đảng và 85 năm ngày thành lập nước.
Thủ tướng Chính phủ yêu cầu sự vào cuộc đồng bộ và quyết liệt của cả hệ thống chính trị cũng như sự đồng lòng, quyết tâm cao của Nhân dân, đặc biệt là người dân trong vùng dự án.
Để bảo đảm tiến độ thực hiện và tối ưu hóa các yếu tố kinh tế, môi trường, và kỹ thuật, tại kỳ họp bất thường lần thứ 9, Quốc hội đã thông qua Nghị quyết số 189/2025/QH15 ngày 19/2/2025 quy định một số cơ chế, chính sách đặc biệt để đầu tư xây dựng dự án ĐHN Ninh Thuận, trong đó có cơ chế đặc biệt về bồi thường, hỗ trợ, tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất ở mức cao nhất.
Đến thời điểm hiện tại, tỉnh Ninh Thuận đã có những kế hoạch và lộ trình triển khai rất cụ thể, phân công cho từng sở ngành địa phương, trong đó đặc biệt quan tâm đến công tác bồi thường, tái định cư, an sinh xã hội, giúp người dân tin tưởng và đồng hành thực hiện mục tiêu chung của đất nước.
Theo báo cáo của Ban quản lý dự án Đầu tư Xây dựng và Phát triển quỹ đất ( BQL ĐTXD & PTQĐ) tỉnh Ninh Thuận:
Về rà soát, điều chỉnh Quy hoạch các Khu tái định cư (TĐC):BQL ĐTXD & PTQĐ đã phối hợp với đơn vị tư vấn điều chỉnh quy hoạch Khu TĐC nhà máy điện hạt nhân 1, 2, cụ thể như sau: Khu TĐC nhà máy điện hạt nhân 1: tổng diện tích Khu TĐC là 64,84 ha (tăng so với diện tích đã phê duyệt trước đây là 21,17 ha), tổng số lô đất ở 605 lô. Khu TĐC nhà máy điện hạt nhân 2: tổng diện tích Khu TĐC là 54,39 ha (tăng so với diện tích đã phê duyệt trước đây là 10,74 ha), tổng số lô đất ở 629 lô.
Trên cơ sở ý kiến thống nhất của 02 huyện Thuận Nam và Ninh Hải, ngày 28/02/2025, Ban quản lý dự án đầu tư xây dựng các công trình Giao thông (BQL ĐTXD CTGT) đã có văn bản gửi UBND tỉnh xem xét chấp thuận ranh giới quy hoạch chi tiết và gửi sở Xây dựng (XD) đề nghị hướng dẫn quy trình, thời gian ngắn nhất để hoàn thành công tác phê duyệt điều chỉnh quy hoạch chi tiết 1/500 làm cơ sở triển khai thực hiện.
Để điều chỉnh quy hoạch, điều chỉnh dự án thành phần, BQL ĐTXD & PTQĐ đã cùng các đơn vị liên quan đi khảo sát, rà soát các dự án thành phần xây dựng Nhà máy điện hạt nhân Ninh Thuận 1 và Ninh Thuận 2.
Về xây dựng phương án giải phóng mặt bằng (GPMB), di dân tái định cư, gửi Bộ Công Thương, EVN đưa vào điều chỉnh chủ trương đầu tư:Trên cơ sở số liệu tính toán về chi phí GPMB do 02 huyện Thuận Nam, Ninh Hải cung cấp, cập nhật chi phí xây dựng các dự án thành phần của 02 dự án nhà máy ĐHN theo chế độ, chính sách hiện hành, đã xác định sơ bộ tổng mức đầu tư khoảng 12.391.983 tỷ đồng. UBND tỉnh Ninh Thuận đã có Văn bản số 717/UBND-KT ngày 21/02/2025, đề nghị Bộ Tài chính bố trí vốn khoảng 12.000 tỷ đồng để triển khai thực hiện.
Hiện nay, BQL ĐTXD & PTQĐ đã cơ bản hoàn thành dự thảo phương án GPMB, di dân tái định cư nhà máy ĐHN Ninh Thuận gửi các sở ngành, địa phương có liên quan góp ý.
Về tình hình GPMB: Nhà máy ĐHN 1:UBND huyện Thuận Nam đã hoàn thành công tác ban hành Thông báo thu hồi đất (Khu nhà máy 497 hộ; Khu tái định cư 27 hộ);
Nhà máy ĐHN 2: Đến ngày 9/3/2025, Khu TĐC: Đã ban hành Thông báo thu hồi 190 hộ; Đã tổ chức kiểm kê được 190/190 hộ; Khu nhà máy: Đã ban hành Thông báo thu hồi 450 hộ/450 hộ; Đã gửi 450 thông báo thu hồi cho 450 hộ; đến ngày 13/3/2025 đã kiểm kê 23/450 hộ.
Theo BQL ĐTXD & PTQĐ , có một số khó khăn vướng mắc cần tháo gỡ:
Cần cóhướng dẫn quy trình, thời gian ngắn nhất để hoàn công tác phê duyệt điều chỉnh quy hoạch chi tiết 1/500 điểm dân cư nông thôn (Theo Khoản 2 Điều 19 Nghị định 44/2015/NĐ-CP thời gian không quá 04 tháng không kể thời gian thực hiện lựa chọn nhà thầu tư vấn lập quy hoạch).
Thời gian lập, trình thẩm định, phê duyệt Báo cáo đánh giá tác động môi trường ( ĐTM) của dự án: Bộ Tài nguyên và Môi trường (TNMT) là cơ quan thẩm định phê duyệt ĐTM và không có quy trình rút gọn về thẩm định, phê duyệt Báo cáo ĐTM.
Theo quy định, thời gian dự kiến kéo dài khoảng 3 tháng (thời gian tham vấn thông qua đăng tải trên trang thông tin điện tử Bộ TNMT khoảng 20 ngày; thời gian thẩm định khoảng 45 ngày).
BQL ĐTXD & PTQĐ đã có một số kiến nghị nhằm tháo gỡ vướng mắc, đẩy nhanh tiến độ hoàn thành theo kế hoạch đề ra.
Theo các chuyên gia: Việc thực hiện dự án ĐHN Ninh Thuận trong thời điểm hiện nay sẽ tạo bước đột phá, động lực mạnh mẽ cho việc thu hút các dự án đầu tư lớn có tính chiến lược, thúc đẩy sự phát triển tăng trưởng mạnh mẽ của nền kinh tế cả nước. Nhìn dưới góc độ kinh tế địa phương, dự án này giúp tỉnh Ninh Thuận phát triển nhảy vọt, có thể đứng vào một trong những địa phương phát triển Top đầu của cả nước trong thập niên tới.
Trần Minh Ngọc
