Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu Thủy sản Việt Nam (Vasep) cho biết, đến ngày 15/11/2025, kim ngạch xuất khẩu tôm Việt Nam sang Mỹ đạt 731 triệu USD, tăng 8% so với cùng kỳ, tiếp tục là thị trường lớn thứ hai. Tuy nhiên, đằng sau mức tăng này là rủi ro gia tăng từ các biện pháp phòng vệ thương mại của Mỹ.
Theo Vasep, thách thức lớn nhất trong ngắn hạn là kết quả rà soát hành chính POR19 đối với tôm đông lạnh. Kết quả sơ bộ cho thấy biên độ thuế chống bán phá giá lên tới 35,29%, cao hơn nhiều so với kỳ vọng; phán quyết cuối cùng dự kiến công bố đầu năm 2026 sẽ tác động mạnh đến xuất khẩu trong năm tới.
Nếu mức thuế này được giữ nguyên, ngành tôm sẽ chịu áp lực lớn cả về tài chính lẫn khả năng duy trì thị trường. Diễn biến xuất khẩu giảm mạnh trong tháng 7 rồi tăng trở lại vào tháng 8–9 cho thấy doanh nghiệp đang đẩy nhanh giao hàng trước khi các biện pháp mới có hiệu lực.
Bên cạnh thuế chống bán phá giá, tôm Việt Nam còn chịu ảnh hưởng từ thuế đối ứng do Chính quyền Trump áp dụng trong năm 2025 đối với nhiều mặt hàng nhập khẩu từ Việt Nam. Việc thuế chồng thuế làm gia tăng chi phí và giá bán, buộc doanh nghiệp phải điều chỉnh chiến lược xuất khẩu và đàm phán lại với các nhà nhập khẩu Mỹ.
Dữ liệu cho thấy trong quý III, giá tôm chân trắng Việt Nam xuất khẩu sang Mỹ đạt 12,8–14,1 USD/kg, tăng so với các quý trước và cùng kỳ 2024; giá tôm sú cũng tăng lên 17,9–20,4 USD/kg. Mức tăng này xuất phát từ chi phí tuân thủ cao hơn và áp lực giao hàng sớm, phản ánh xu hướng siết chặt thương mại tại Mỹ.
Theo Vasep, thị trường quốc tế tiếp tục biến động mạnh. Ấn Độ – nhà cung cấp tôm lớn nhất cho Mỹ – đang chịu tổng thuế lên tới 58,26%. Indonesia gặp sự cố nhiều container tôm bị trả về, gây gián đoạn chuỗi cung ứng, trong khi Ecuador dù chịu thuế thấp hơn nhưng khó mở rộng thị phần do chủ yếu xuất khẩu tôm nguyên con.
Những yếu tố trên tạo ra khoảng trống nguồn cung, song cơ hội cho Việt Nam chỉ rõ rệt nếu kết quả thuế POR19 ở mức hợp lý và doanh nghiệp đáp ứng tốt các yêu cầu mới. Dù xuất khẩu năm 2025 vẫn tăng nhẹ, triển vọng quý I/2026 được dự báo kém khả quan do áp lực thuế, chi phí tuân thủ và khó khăn sản xuất trong nước, trong đó rủi ro thuế chống bán phá giá là yếu tố then chốt.
Trong bối cảnh các biện pháp phòng vệ thương mại ngày càng khắt khe, doanh nghiệp cần chủ động chuẩn hóa dữ liệu, minh bạch hồ sơ và nâng cao quản trị tuân thủ nhằm giảm rủi ro pháp lý, giữ uy tín với đối tác và tạo lợi thế cạnh tranh dài hạn.
Việc chuẩn hóa dữ liệu cho các kỳ rà soát thuế, xây dựng hệ thống truy xuất đồng bộ, tăng tính minh bạch trong giao dịch và kiểm soát uy tín đối tác là yếu tố then chốt. Đồng thời, doanh nghiệp nên tối ưu danh mục sản phẩm, ưu tiên các mặt hàng ít chịu thuế chống bán phá giá để duy trì xuất khẩu.
Bên cạnh đó, cần tăng cường phối hợp với nhà nhập khẩu Mỹ trong cung cấp dữ liệu, kiểm tra hồ sơ và chia sẻ rủi ro; song song với đa dạng hóa thị trường nhằm giảm phụ thuộc vào Mỹ.
Theo Vasep, Mỹ đang bước vào giai đoạn siết chặt phòng vệ thương mại trên diện rộng, tác động mạnh đến các ngành xuất khẩu chủ lực của Việt Nam, trong đó có tôm. Giai đoạn 2025–2026 sẽ nhiều thách thức, song doanh nghiệp chuẩn bị tốt về dữ liệu, minh bạch và quản trị rủi ro vẫn có cơ hội giữ thị trường và tận dụng biến động nguồn cung quốc tế.
Hà Trần (t/h)
