Hiện nay, TP. HCM sở hữu 66 khu chế xuất và khu công nghiệp đang hoạt động – chiếm tỷ lệ cao nhất cả nước, tập trung vào các ngành cơ khí, điện – điện tử, công nghệ thông tin, hóa chất và chế biến thực phẩm. Tuy nhiên, phần lớn các khu công nghiệp này được xây dựng từ hàng chục năm trước, quy mô nhỏ, hạ tầng xuống cấp và đang bị bao bọc bởi khu dân cư đông đúc, khó mở rộng.
Trong khi đó, Bình Dương lại nổi lên như một “thủ phủ công nghiệp” với quỹ đất dồi dào, quy hoạch bài bản và đang chuẩn bị nâng tổng diện tích khu công nghiệp lên 25.000 ha sau năm 2030. Các ngành thế mạnh gồm chế biến gỗ, dệt may, da giày, cơ khí chính xác và dược phẩm. Ngược lại, Bà Rịa - Vũng Tàu tuy thiếu đất phát triển nhưng lại sở hữu hệ thống cảng biển nước sâu lớn nhất cả nước, đặc biệt là cụm Cái Mép – Thị Vải – nơi có khả năng tiếp nhận tàu trọng tải trên 200.000 tấn.
Theo các chuyên gia, nếu biết kết nối đúng cách, TP.HCM có thể phát triển một “vành đai công nghiệp – logistics” lên tới 50.000 ha, gắn liền với hệ thống cao tốc liên vùng và cảng biển quốc tế. Bên cạnh đó, việc xây dựng cảng trung chuyển quốc tế Cần Giờ cùng các khu thương mại tự do (FTZ) sẽ tạo thành một chuỗi cung ứng khép kín từ sản xuất, lưu kho đến xuất khẩu.
Ông Bùi Minh Trí, Trưởng ban Quản lý các Khu chế xuất và Công nghiệp TP. HCM (Hepza), nhấn mạnh rằng, TP. HCM mới không chỉ là trung tâm sản xuất mà còn là “trái tim dịch vụ – tài chính – nhân lực” của cả vùng. Khi các tuyến cao tốc, đường sắt và trung tâm logistics hoàn thiện, khu vực này sẽ trở thành hệ sinh thái sản xuất hoàn chỉnh, đủ sức cạnh tranh với các trung tâm công nghiệp của Singapore, Thâm Quyến hay Bangkok. 
Để hiện thực hóa mục tiêu đó, TP. HCM đang chuyển đổi mô hình phát triển khu công nghiệp từ “sản xuất đơn thuần” sang “hệ sinh thái công nghiệp – dịch vụ – đô thị xanh”. Các lĩnh vực ưu tiên thu hút đầu tư bao gồm công nghệ cao, linh kiện điện tử, vật liệu mới, công nghiệp hỗ trợ và năng lượng tái tạo. Hạ tầng xanh, quản trị thông minh và phát triển bền vững sẽ là các tiêu chí bắt buộc đối với các nhà đầu tư tương lai.
Hạ tầng giao thông đóng vai trò quyết định trong chiến lược này. Trong giai đoạn 2025-2030, TP. HCM đặt mục tiêu hoàn thành ba tuyến vành đai (2, 3, 4) với tổng chiều dài hơn 360 km, cùng các cao tốc chiến lược như Bến Lức – Long Thành, TPHCM – Mộc Bài, TP. HCM – Thủ Dầu Một – Chơn Thành và Long Thành – Hồ Tràm. Đặc biệt, tuyến đường sắt Bàu Bàng – Cái Mép dài 127 km đang được kỳ vọng sẽ kết nối trực tiếp các khu công nghiệp Bình Dương với cảng biển nước sâu, giảm chi phí logistics và nâng sức cạnh tranh xuất khẩu.
Song song, TP. HCM sẽ phát triển các trục hành lang chiến lược gồm: Đông – Tây (Thủ Thiêm – Long Thành – Vũng Tàu), Bắc – Nam (Thủ Đức – Dĩ An – Bến Cát – Bàu Bàng), ven sông Sài Gòn (du lịch sinh thái – đô thị), ven biển (logistics – cảng biển – du lịch từ Cần Giờ đến Hồ Tràm). Khi hạ tầng hoàn thiện, một “siêu đô thị kết nối” sẽ hình thành, đóng vai trò trung tâm tài chính, logistics và sản xuất công nghệ cao hàng đầu Đông Nam Á.
Nam Sơn (t/h)
