Ai, cơ quan nào chịu trách nhiệm khi hàng giả, chứa chất cấm xuất hiện ở nhà thuốc?

Không chỉ thực phẩm chức năng giả mà cả thuốc giả ở nhà thuốc được cấp phép

Thực phẩm chức năng bán trong nhà thuốc cũng là vấn đề đáng lo ngại. Nhà thuốc Nhất Ngân, lô số 13 TTTM Chợ Gạo, huyện Chợ Gạo, tỉnh Tiền Giang bị cơ quan chức năng phát hiện bán mẫu sản phẩm Viên nang giảm cân Hồng Hạc Phục Linh có chứa các chất cấm Sibutramine, Desmethylsibutramine và Didesmethylsibutramine đã bị cấm sử dụng trong thực phẩm do nguy cơ gây hại cho sức khỏe.

Trước đó, thực phẩm chức năng chứa chất cấm Sibutramine từng bị phát hiện bán tại nhà thuốc như thực phẩm bảo vệ sức khỏe TIGI MAX PLUS (nhà thuốc Nhật Tân, 115 Trần Hưng Đạo, phường 1, Tuy Hòa, Phú Yên) hay Loss Weight Phục Linh Collagen (quầy thuốc Thiên An, đường Hùng Vương, khu phố 2, thị trấn Trảng Bom, Đồng Nai).

Theo quy định hiện hành, thực phẩm chức năng được quy định bao gồm 4 nhóm: Thực phẩm bổ sung, thực phẩm bảo vệ sức khỏe, thực phẩm dinh dưỡng y học và thực phẩm dùng cho chế độ ăn đặc biệt.

Ngày 12/5, Trung tâm Kiểm nghiệm thuốc, mỹ phẩm, thực phẩm Hà Nội kiểm tra nhà thuốc Đức Anh (Công ty TNHH Dược phẩm thiết bị y tế Đức Anh, quận Đống Đa, Hà Nội), phát hiện 7 loại thuốc không rõ nguồn gốc, không có số đăng ký lưu hành hoặc giấy phép nhập khẩu.

Trong đó, thuốc điều trị trào ngược dạ dày NEXIUM 40mg Enterik Kapli Pellet Tablet (Esomeprazol), số lô: 23H420, hạn dùng: 9.2027, có kết quả kiểm nghiệm hàm lượng Esomeprazol là 6,91mg (tương ứng 17,27% so với hàm lượng ghi trên nhãn), được xác định là thuốc giả.

Một mẫu thuốc khác cũng không đủ điều kiện lưu hành là DIAMICRON MR 60mg (Gliklazid), số lô: 23F603, Hạn dùng: 04.2026. Kết quả kiểm nghiệm cho thấy mẫu viên nén Gliclazid có định lượng Gliclazid là 42,5mg/viên (70,83% so với hàm lượng ghi trên nhãn). 

Ở nhà thuốc An An (số 153, tổ dân phố 14, phường Kiến Hưng, quận Hà Đông, TP. Hà Nội), lực lượng chức năng cũng phát hiện thuốc Theophylline Extended Release 200mg (Theophylline 200mg); số lô 21127, ngày sản xuất 26/2/2022, hạn dùng 26/2/2026; nơi sản xuất Pharmacy Laboratories Plus, là giả do chỉ đạt 6,3% hàm lượng hoạt chất so với công bố. Mẫu lọ thuốc không có nhãn phụ tiếng Việt và không rõ nơi sản xuất.

Ai, cơ quan nào chịu trách nhiệm?

Trao đổi với báo chí, ông Chu Quốc Thịnh, Phó Cục trưởng Cục An toàn thực phẩm, Bộ Y tế cho biết, trong nhóm thực phẩm bổ sung, hồ sơ tự công bố chỉ kiểm soát kiểm nghiệm chỉ tiêu an toàn. Hai nhóm thực phẩm dinh dưỡng y học và thực phẩm dành cho chế độ ăn đặc biệt chưa kiểm soát về chất lượng. Chỉ duy nhất nhóm thực phẩm bảo vệ sức khỏe là kiểm soát về chỉ tiêu chất lượng, "tuy nhiên hồ sơ đăng ký bản công bố cũng rất đơn giản".

Khó khăn về nguồn lực khiến không phải sản phẩm thực phẩm bảo vệ sức khỏe nào cũng được kiểm tra sau khi xuất xưởng, ra thị trường (hậu kiểm). Chưa kể, không ít đơn vị sản xuất lợi dụng kẽ hở trong cơ chế công bố, tự công bố các loại thực phẩm chức năng để "lách", trà trộn sản phẩm không đảm bảo chất lượng, thậm chí chứa chất cấm, đưa ra thị trường.

Ông Tạ Mạnh Hùng, Phó Cục trưởng Cục Quản lý Dược, Bộ Y tế nhận định việc nhà thuốc mua bán không hóa đơn chứng từ, không rõ nguồn gốc là nguyên nhân chính dẫn đến thuốc giả xâm nhập vào hệ thống phân phối hợp pháp. Ngoài ra, nhiều cơ sở không tuân thủ quy định về bảo quản, mua bán từ nhà cung cấp được cấp phép, làm gia tăng nguy cơ giảm chất lượng thuốc.

Ngoài ra, theo ông Hùng, mức xử phạt hiện nay cũng chưa đủ răn đe. Ông phân tích, các đối tượng chỉ bị xử lý hình sự nếu sản xuất, buôn bán hàng giả (bao gồm cả thuốc) giá trị từ 30 triệu đồng trở lên. Mức xử phạt đối với hành vi kinh doanh hàng giả theo giá trị hàng hóa là quá thấp do giá trị thuốc tại cơ sở bán lẻ thường thấp (dưới 1 triệu đồng). Ví dụ cơ sở kinh doanh thuốc Clorocid TW 3 giả chỉ bày bán 2-3 lọ, mỗi lọ giá khoảng 30.000 đồng. Nếu bị phát hiện, cơ sở chỉ bị xử phạt từ 2 đến 6 triệu đồng.

Cơ sở kinh doanh thuốc có hàng hóa không rõ nguồn gốc xuất xứ có giá trị dưới 1 triệu đồng chỉ bị phạt cảnh cáo hoặc phạt tiền từ 600.000 đồng đến 1 triệu đồng; nộp lại hoặc tiêu hủy tang vật. 

Vấn đề đặt ra là ai, cơ quan nào chịu trách nhiệm khi hàng giả, chứa chất cấm xuất hiện ở nhà thuốc? Tất nhiên, trách nhiệm đầu tiên thuộc về chủ nhà thuốc khi lưu thông, buôn bán hàng giả, là thuốc giả. Chủ đơn vị sản xuất thuốc giả bị khởi tố hình sự, thế nhưng, cơ quan cấp phép cho nhà thuốc hoạt động sẽ liên đới chịu trách nhiệm gì? Có phải hàng tháng, hàng quý đi lấy mẫu thuốc của nhà thuốc hậu kiểm không? Hay, cứ cấp phép rồi thì chủ nhà thuốc phải chịu trách nhiệm? 

PV (t/h)