Hiện nay, phát triển công nghiệp của Việt Nam chưa đáp ứng được yêu cầu công nghiệp hóa, hiện đại hóa, chủ yếu phát triển theo mục tiêu ngắn hạn, thiếu tính bền vững. Mặt khác, quá trình phục hồi kinh tế-xã hội sau dịch Covid-19 và thực hiện công nghiệp hóa, hiện đại hóa trên nền tảng cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư đang gặp phải những trở ngại lớn, điển hình như mô hình tăng trưởng chưa dựa nhiều trên nền tảng khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo. Do đó, tính tự chủ của nền kinh tế còn thấp, phụ thuộc lớn vào bên ngoài.
Trong khi đó, dịch bệnh Covid-19 diễn biến ngày càng phức tạp, khó lường. Sự xuất hiện của biến thể mới Omicron nguy cơ làm tăng trưởng GDP toàn cầu năm 2022 giảm từ 0,2-0,4 điểm phần trăm. Bên cạnh đó, Việt Nam cũng đang chịu tác động mạnh mẽ của dịch Covid-19 đến các hoạt động kinh tế-xã hội và đời sống, ảnh hưởng lâu dài đến cả cung và cầu. Lần đầu tiên, tăng trưởng quý III/2021 giảm sâu (-6,17%). Đây là mức giảm sâu nhất kể từ khi Việt Nam tính và công bố GDP quý đến nay, theo đó ước tính GDP của Việt Nam năm nay ước đạt 2-2,5%.
Trưởng Ban Kinh tế Trung ương Trần Tuấn Anh đánh giá, dịch Covid-19 còn tiếp tục kéo dài và khó lường. Do vậy, nền kinh tế đất nước sẽ phải đối mặt với nhiều khó khăn, thách thức, tiềm ẩn nhiều rủi ro, nguy cơ vượt quá sức chịu đựng của người dân và doanh nghiệp. Vì vậy, nhu cầu cấp bách, khẩn trương hiện nay là tìm kiếm những giải pháp hiệu quả nhằm phục hồi và phát triển kinh tế-xã hội bền vững thời kỳ hậu Covid-19 đồng thời tạo nền tảng, hỗ trợ các động lực tăng trưởng trong dài hạn thúc đẩy quá trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa phù hợp với bối cảnh và yêu cầu phát triển triển mới.
“Yêu cầu đặt ra là phải xác định rõ triết lý phát triển, mô hình và chính sách công nghiệp hóa, hiện đại hóa phù hợp với bối cảnh và yêu cầu phát triển mới của giai đoạn 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2045”, Trưởng Ban Kinh tế Trung ương Trần Tuấn Anh nhấn mạnh.
Theo Bộ trưởng Bộ TT&TT Nguyễn Mạnh Hùng: “Nói đến kinh tế là nói đến sản xuất, trao đổi, phân phối và tiêu dùng. Nói đến kinh tế số là nói đến sản xuất số, trao đổi số, phân phối số và tiêu dùng số. Kinh tế số là cái mới. Cái mới thì bao giờ cũng cần thể chế mới. Đó là thể chế số. Thể chế số đóng vai trò kiến tạo phát triển số. Nó đảm bảo các hoạt động, giao dịch số được hợp pháp và được pháp luật bảo vệ. Thí dụ như thể chế về định danh và xác thực một con người trên môi trường số, thể chế cho chữ ký số, thể chế về thanh toán số...”.
Bộ trưởng Bộ TT&TT Nguyễn Mạnh Hùng nhấn mạnh, cái mới thì cần một hạ tầng mới. Đó là hạ tầng số. Hạ tầng thì phải đi trước. Chúng ta đặt mục tiêu cao là vào top 30 thế giới về hạ tầng số vào năm 2025. Đó là hạ tầng viễn thông băng thông rộng, mỗi người dân một điện thoại thông minh, mỗi hộ gia đình một đường Internet cáp quang. Hạ tầng điện toán đám mây để xử lý dữ liệu. Hạ tầng dữ liệu được coi như hạ tầng đất đai. Dữ liệu như một loại đất đai mới, canh tác trên đất đai này sẽ sinh ra giá trị mới. 34 nền tảng số quốc gia được Chiến lược ưu tiên phát triển để tạo nền móng thúc đẩy kinh tế số, xã hội số, đặc biệt là chuyển đổi số các ngành.
Cái mới thì cần công cụ sản xuất mới, một nền sản xuất mới. Đó là các công nghệ số, như Cloud Computing, Big data, IoT, AI, Robot... Nhà nước với tầm nhìn dài hạn sẽ đầu tư vào nghiên cứu cơ bản các công nghệ số cốt lõi. Các doanh nghiệp công nghệ số thì biến các công nghệ số nền tảng thành dịch vụ thông qua các nền tảng số, tất cả các doanh nghiệp thuộc mọi lĩnh vực thì sử dụng các dịch vụ công nghệ này các để tạo ra sản phẩm trong lĩnh vực của mình. Mọi doanh nghiệp đểu có thể và đều phải trở thành doanh nghiệp công nghệ. Một chương trình hỗ trợ chuyển đổi số cho các doanh nghiệp, nhất là các doanh nghiệp vừa và nhỏ, sẽ được Chính phủ thực hiện.
Cái mới thì cần thị trường mới. Đó chính là các công dân số, xã hội số. Việc đào tạo kỹ năng số cho toàn dân, việc giới thiệu và hướng dẫn sử dụng các ứng dụng số, nền tảng số an toàn cho người dân tin tưởng tiêu xài các sản phẩm và dịch vụ số sẽ tạo ra thị trường số và là động lực cho phát triển kinh tế số. Các nền tảng đào tạo trực tuyến mở MOOC sẽ là lời giải cho đào tạo kỹ năng số, nhân lực số. Cái mới thì bao giờ cũng đi với các nguy cơ mới. Đảm bảo an toàn thông tin trên không gian mạng, cũng như các giải pháp để giảm thiểu các tác động tiêu cực của công nghệ số là một phần quan trọng trong Chiến lược. Việt Nam phải bảo vệ được sự thịnh vượng của mình trên không gian số.
“Và cuối cùng, cái gì muốn quản lý được, muốn thúc đẩy được thì phải đo lường và đánh giá được. Chúng ta sẽ ban hành bộ chỉ số đo lường kinh tế số và xã hội số trong năm nay, tức là tháng 12 này. Và từ năm sau sẽ đánh giá và công bố. Tất cả những nội dung của Chiến lược quốc gia về phát triển kinh tế số và xã hội số là để nhằm đạt mục tiêu kinh tế số chiếm 20% GDP vào năm 2025 và 30% vào năm 2030. Và nếu chúng ta làm tốt, làm mạnh mẽ thì con số có thể cao hơn nhiều”, Bộ trưởng Bộ TT&TT Nguyễn Mạnh Hùng khẳng định.
Hoan Nguyễn
