Bộ trưởng Phùng Xuân Nhạ (Ảnh Xuân Hải)
Được biết, để nâng cao chất lượng đào tạo tiến sỹ, ngành giáo dục & đào tạo đã thay đổi phương thức đào tạo kiểu giao chỉ tiêu, Bộ trưởng có thể nói rõ việc này?
Không có việc giao chỉ tiêu nữa mà Bộ sẽ đưa ra các cơ chế chính sách để quản lý chất lượng, khuyến khích và giám sát. Các cơ sở đào tạo căn cứ vào nhu cầu của mình phải có trách nhiệm đầu tư cho công tác này.
Cách tiếp cận của đề án mới là Nhà nước định hướng và hỗ trợ chứ không làm thay. Còn các cơ sở giáo dục đào tạo và bản thân người đi học phải có trách nhiệm, đảm bảo chất lượng. Nếu người đi học đáp ứng được các tiêu chuẩn, yêu cầu thì sẽ được nhà nước cấp học bổng, có thể toàn phần, có thể một phần.
Làm như vậy cũng là để mở rộng đối tượng, để tất cả mọi người đều có thể tham gia, không phân biệt cán bộ ở cơ sở công lập hay tư thục.
Có nhiều ý kiến nên tập trung số lượng học bổng cho việc đi đào tạo tiến sỹ ở nước ngoài - nền tảng và chất lượng đào tạo đảm bảo. Tuy nhiên, cơ chế để thu hút những người đi học như vậy trở về nước làm việc còn bất cập. Xin Bộ trưởng cho biết quan điểm?
Quan trọng nhất là đào tạo phải gắn với nhu cầu sử dụng. Người sử dụng lao động có nhu cầu tuyển dụng, cử người đi học, chứ không phải cứ đào tạo ồ ạt ra rồi tiến sĩ tự đi tìm việc.
Cách tiếp cận của chúng tôi bây giờ là đào tạo phải gắn chặt với nhu cầu sử dụng lao động. Các cơ sở đào tạo phải có trách nhiệm, chủ động để quy hoạch và phát triển đội ngũ, trong đó có đội ngũ đào tạo. Căn cứ vào đó, Bộ hỗ trợ bằng cơ chế chính sách, chứ không phải đề án là cử đi học, khi đi thì cắt biên chế rồi người đi học xong không về nữa.
Xin Bộ trưởng cho biết quan điểm về việc Bộ GD&ĐT xây dựng kế hoạch kinh phí 12.000 tỷ đồng để đào tạo tiến sỹ. Về bản chất, việc này không khác so với việc giao chỉ tiêu số lượng?
Đổi mới cơ chế quản lý đào tạo về tiến sĩ trong đề án mới đây rất khác với truyền thống. Tổng số tiền không thay đổi, thậm chí trong số tiền đã được Quốc hội phê duyệt chi nhưng không nhất thiết phải dùng hết mà phải căn cứ vào chất lượng đào tạo, nếu không tiêu hết thì trả lại Chính phủ.
Tôi nhấn mạnh lại quan trọng nhất là chất lượng đào tạo. Trong đề án này, rất chú trọng đến đề cao trách nhiệm của cơ sở đào tạo và người đi học. Vai trò của Bộ GD&ĐT là đưa ra cơ chế chính sách và định mức, để làm sao định mức đề ra không quá chênh với định mức của các tổ chức khác và khuyến khích người đi học.
Vậy khoản kinh phí 12.000 tỷ đồng để đào tạo tiến sỹ được sử dụng cụ thể như thế nào, thưa Bộ trưởng?
Khoản kinh phí này không rót về cơ sở cụ thể nào mà dành cho những người trực tiếp đáp ứng được các tiêu chuẩn để được nhận học bổng. Tức là số tiền này là dạng học bổng, Nhà nước ưu đãi cho người giành được học bổng, chứ không phải chia tiền rót về địa phương, về các cơ sở.
Hiện nay, câu chuyện tiền lương của giáo viên quá thấp, không đủ đảm bảo cuộc sống đang là vấn đề quan tâm của cả xã hội. Biện pháp để tháo gỡ vấn đề này là gì thưa Bộ trưởng?
Đây là vấn đề rất lớn. Hiện nay, Bộ đang rà soát lại chuẩn giáo viên, chuẩn hiệu trưởng, chuẩn cán bộ quản lý nhà nước về giáo dục. Khi tiêu chuẩn, chất lượng được yêu cầu cải tiến theo hướng tốt lên thì lương cũng phải đi theo.
Tất nhiên, Bộ GD&ĐT không quyết định được vấn đề lương giáo viên nên Bộ đã làm việc với Bộ Nội vụ để cùng thống nhất vấn đề thang bảng lương, để làm sao triển khai thật tốt Nghị quyết 29 của trung ương, để giáo viên được hưởng thang bậc lương cao nhất.
Đồng thời, Bộ cũng đang sửa Luật Giáo dục pháp điển hoá chính sách, đảm bảo tính đặc thù. Thang bảng lương sẽ đi kèm với trách nhiệm đội ngũ. Khi mà yêu cầu nhà giáo phải cao hơn về chuẩn kiến thức, kỹ năng, đáp ứng yêu cầu đổi mới ngành giáo dục căn bản, toàn diện thì chế độ cũng phải phù hợp. Còn nếu chỉ yêu cầu giáo viên phải nâng cao chất lượng mà chế độ vẫn như cũ thì không được.
Bộ GD&ĐT có trách nhiệm phối hợp với Bộ Nội vụ, các bộ khác để xây dựng, thống nhất cơ chế, chính sách như vậy. Đến nay, qua làm việc sơ bộ, các bộ trưởng khác cơ bản cũng thống nhất ủng hộ tinh thần này. Nhưng vấn đề là cụ thể thế nào để làm sao để trách nhiệm phải đi cùng với quyền lợi. Đây là vấn đề không đơn giản nhưng phải làm.
Nhân dịp Ngày Nhà giáo Việt Nam 20/11 đang đến gần, Bộ trưởng có thể chia sẻ với đội ngũ giáo viên?
Hiện cuộc sống đặt ra rất nhiều trách nhiệm, thách thức với nhà giáo. Với tư cách là Bộ trưởng - người đứng đầu ngành, tôi rất hiểu và sẽ cùng làm, sẽ đại diện cho các thầy cô để làm việc với các cơ quan có thẩm quyền một mặt cải thiện chất lượng ngành giáo dục tốt hơn, để cả xã hội cùng đồng hành với ngành giáo dục.
Nếu Bộ GD&ĐT chỉ yêu cầu các thầy cô phải cố gắng lên, phải đổi mới đi mà điều kiện làm việc, chế độ lương bổng, điều kiện làm việc, thậm chí cả danh dự không được bảo vệ một cách chính đáng thì không được. Tôi sẽ cố gắng tốt nhất trong khả năng của mình để tạo ra được môi trường thuận lợi cho các thầy cô và bảo vệ các thầy cô một cách chính đáng.
Xin cảm ơn Bộ trưởng!
PV
