Theo tờ trình của Chính phủ, hệ thống pháp luật hiện hành chưa cho phép Bộ Giáo dục và Đào tạo quyết định một bộ sách giáo khoa thống nhất dùng chung trên phạm vi toàn quốc. Điều này khiến quá trình lựa chọn, sử dụng sách giáo khoa thiếu ổn định, gây tốn kém cho xã hội và phụ huynh. Vì vậy, dự thảo nghị quyết đưa ra phương án giao Bộ trưởng Bộ GD-ĐT chủ trì biên soạn và quyết định một bộ sách giáo khoa giáo dục phổ thông thống nhất, được áp dụng từ năm học 2026 – 2027, bảo đảm an ninh và an toàn trong xuất bản, phát hành.
Cùng với việc thống nhất một bộ sách, Chính phủ đề xuất đến năm 2030 sẽ hoàn thành mục tiêu cung cấp miễn phí sách giáo khoa cho toàn bộ học sinh. Ngân sách Nhà nước sẽ đảm bảo nguồn lực thực hiện chính sách này, đồng thời miễn học phí và giáo trình môn Giáo dục quốc phòng và an ninh tại các cơ sở giáo dục nghề nghiệp và đại học theo lộ trình phù hợp với khả năng cân đối ngân sách.
Dự thảo cũng đề xuất quy định tỷ lệ chi ngân sách cho giáo dục đạt tối thiểu 20% tổng chi ngân sách Nhà nước, trong đó ưu tiên mạnh cho giáo dục mầm non, phổ thông và các khu vực khó khăn. Chính phủ đồng thời kiến nghị xây dựng cơ chế tài chính thúc đẩy hợp tác công – tư, xã hội hóa lĩnh vực giáo dục, kèm theo các ưu đãi đặc thù về đất đai, thuế và tín dụng dành cho các cơ sở giáo dục công lập và không vì lợi nhuận.
Hiện nay, nhiều quy định về ưu đãi đất đai, tài chính cho giáo dục vẫn thiếu thống nhất, chưa đủ sức khuyến khích phát triển mạng lưới trường lớp. Vì vậy, Chính phủ đề xuất cho phép địa phương ưu tiên quỹ đất, huy động nguồn lực xã hội hóa để giảm chi phí đầu tư, đồng thời đảm bảo nguồn lực bền vững cho các cơ sở giáo dục đáp ứng nhu cầu học tập ngày càng tăng.
Bên cạnh đó, dự thảo cũng đặt mục tiêu ưu tiên thực hiện tốt giáo dục bắt buộc đến hết trung học cơ sở vào năm 2030 và hướng tới phổ cập trung học phổ thông vào năm 2035. Nhà nước sẽ đặt hàng đào tạo giáo viên, giảng viên cho các ngành trọng điểm, tăng đầu tư cho hạ tầng số, nền tảng kết nối liên thông phục vụ đổi mới giáo dục; đồng thời hỗ trợ tín dụng và cấp học bổng cho nghiên cứu sinh đào tạo tiến sĩ.
Trình bày báo cáo thẩm tra, Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa và Xã hội Nguyễn Đắc Vinh cho biết Ủy ban tán thành sự cần thiết của nghị quyết và đồng thuận với nhiều chính sách lớn được đề xuất. Tuy nhiên, cơ quan thẩm tra đề nghị làm rõ quy định liên quan đến việc địa phương có điều kiện sẽ cung cấp miễn phí sách giáo khoa từ năm học 2026 – 2027 để tránh hiểu nhầm rằng nhóm địa phương này sẽ được ưu tiên hơn học sinh vùng khó khăn. Ủy ban cũng đề nghị nghiên cứu cơ chế khuyến khích các địa phương khá giả hỗ trợ các tỉnh vùng sâu, vùng xa trong quá trình triển khai chủ trương.
Đối với phát triển nguồn nhân lực ngành giáo dục, Ủy ban thống nhất với các chính sách tăng phụ cấp ưu đãi nghề (mức tối thiểu 70% cho giáo viên và 30% cho nhân viên), miễn phí sách giáo khoa, miễn học phí môn Giáo dục quốc phòng và an ninh, đầu tư hạ tầng số và hỗ trợ đào tạo sau đại học. Các nội dung này được đánh giá là cần thiết để nâng cao chất lượng giáo dục và đảm bảo công bằng trong tiếp cận tri thức cho học sinh cả nước.
Dự thảo nghị quyết với hàng loạt chính sách lớn, nếu được Quốc hội thông qua, được kỳ vọng sẽ tạo chuyển biến mạnh mẽ trong hệ thống giáo dục, giảm gánh nặng chi phí cho phụ huynh và mở rộng cơ hội học tập cho mọi học sinh, đặc biệt là nhóm ở vùng khó khăn.
Phương Thảo(t/h)
