Trên thế giới, những tuyến đường sắt răng cưa luôn là điểm đến thu hút du khách nhờ nhiều trải nghiệm độc đáo.
Tại Việt Nam đã từng có tuyến đường sắt Phan Rang - Đà Lạt, là một trong 02 cung đường sắt leo núi hiếm hoi trên thế giới chạy bằng đường răng cưa. Cùng với Pinlatus - Bahn tại Thụy Sĩ, tuyến tàu hỏa Phan Rang - Đà Lạt đã ghi dấu ấn đậm nét trong lịch sử của ngành giao thông đường sắt thế giới.
Tuy nhiên, sau năm 1975, tuyến đường sắt này đã bị chấm dứt hoạt động, và tháo gỡ cách đây gần nửa thế kỷ, gây nhiều nuối tiếc cho du khách cũng như người dân bản địa.
Nếu phục hồi lại thì tuyến đường này sẽ gây thu hút lớn. Trước hết, tuyến đường sắt Phan Rang - Đà Lạt hội tụ cả 03 yếu tố làm nên sự thu hút của các tuyến đường sắt nổi tiếng trên thế giới: Đó là được xây trên địa thế mạo hiểm, điều kiện kỹ thuật cực khó và có phong cảnh ấn tượng.
Ngoài ra, hành lang du lịch Đà Lạt - Phan Rang thời gian qua có lượng khách ổn định và không ngừng tăng trưởng bình quân 11 - 15%/năm (theo CBRE) ở thời điểm không dịch bệnh. Năm 2019, Đà Lạt thu hút gần 07 triệu lượt du khách (khách quốc tế hơn 14%) trong khi Ninh Thuận đón 2,35 triệu lượt khách.
Từ tiềm năng đó, ngày 23/04 vừa qua, một tập đoàn du lịch cùng các đối tác hàng đầu trong nước và quốc tế trong lĩnh vực đường sắt và các chuyên gia đường sắt Pháp đã ký hợp đồng tư vấn dự án khôi phục tuyến đường sắt huyền thoại này.
Theo hợp đồng được ký, tháng 10.2022 hồ sơ khôi phục tuyến đường sắt Phan Rang - Đà Lạt sẽ được các nhà tư vấn hoàn thành để trình cơ quan nhà nước có thẩm quyền xem xét, phê duyệt.
Theo đó, tuyến đường sắt răng cưa Phan Rang - Đà Lạt được đầu tư khôi phục, dự kiến bao gồm 17 ga và trạm khách, bổ sung 02 ga và 03 trạm khách so với tuyến cũ. Đồng thời, nâng cấp đoạn tuyến từ ga Trại Mát đến ga Đà Lạt là đoạn tuyến đang khai thác với chiều dài khoảng 6,7km. Dự án dự kiến được hoàn thành năm 2025.
Kiến trúc sư Emmanuel Livadiotti - Giám đốc Công ty TNHH MAP3, đại diện nhóm chuyên gia tư vấn từ Tổng công ty Đường sắt Pháp, và Viện Thiết kế các công trình đường sắt Pháp cho biết, họ đã nghiên cứu, tìm hiểu kiến trúc các toa tàu cách đây 100 năm. "Từ đó, chúng tôi đưa ra các ý tưởng thiết kế không chỉ bảo tồn được những nét kiến trúc độc đáo mà còn tái hiện lịch sử đậm dấu ấn thời gian giúp khai thác hiệu quả tiềm năng của tuyến đường”, ông Livadiotti nói.
Cựu đại sứ Pháp tại Việt Nam Jean Noel Poirier nhận định: “Tuyến đường sắt răng cưa Phan Rang - Đà Lạt là công trình đầy cảm xúc và ấn tượng, đã đi vào lịch sử và ghi đậm kỷ niệm sâu sắc của người Pháp tại Việt Nam. Tôi rất tin tưởng vào dự án, sau khi khôi phục, tuyến đường sắt này chắc chắn thu hút nhiều du khách trong nước và quốc tế”.
Theo quyết định số 1769/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ ban hành tháng 10/2021, tuyến đường sắt Phan Rang – Đà Lạt được đặc biệt ghi nhận trong chiến lược phát triển mạng lưới đường sắt thời kỳ 2021 – 2030, tầm nhìn đến năm 2050.
Với những dấu hiệu tích cực về việc phát triển kinh tế - văn hóa – xã hội, đặc biệt là du lịch của Việt Nam thời kỳ hậu Covid cũng như chủ trương xã hội hóa đa lĩnh vực của nhà nước, sự đầu tư nghiên cứu của của đơn vị thực hiện, dự án khôi phục tuyến đường sắt di sản Phan Rang – Đà Lạt xứng đáng nhận được sự quan tâm, ủng hộ của chính quyền các cấp cũng như của toàn xã hội.
Hoàng Gia
