Nghĩa Đô là một vùng đất giàu bản sắc Văn hóa và truyền thống Cách mạng, đi theo Quốc lộ L279 về phía Tây Bắc cách trung tâm thị trấn Phố Ràng huyện Bảo Yên tỉnh Lào Cai hơn 30km.
Vị trí địa lý xã Nghĩa Đô nằm ở tuyến đệm giữa dân tộc Tày - Nùng vùng Đông Bắc và Tày - Thái vùng Tây Bắc nước ta. Nghĩa Đô là địa phương có tài nguyên du lịch tự nhiên và tài nguyên du lịch nhân văn là tiềm năng lớn để phát triển du lịch và thu hút đông du khách đến tham quan, khám phá.
Cách đây hơn 60 năm, chính tại nơi này đã diễn ra cuộc chiến đấu oanh liệt của nhân các dân tộc Bảo Yên phối hợp cùng bộ đội chủ lực Trung đoàn 165 Lao Hà giải phóng Nghĩa Đô.
Đầu năm 1948, bằng sức mạnh quân sự kết hợp kích động chia rẽ dân tộc, chúng chiếm đóng nhiều khu vực ở Tây Bắc, trong đó có tỉnh Lào Cai. Để củng cố phòng tuyến làm bàn đạp tấn công thủ đô kháng chiến Việt Bắc, giặc Pháp dồn sức xây dựng hệ thống đồn bốt vững chắc, riêng trên tuyến từ Bảo Hà - Phố Ràng – Nghĩa Đô chúng đã dựng lên hơn chục đồn binh kiên cố như đồn Bảo Hà, Phố Ràng, Ngòi Mác, Bắc Cuông, Cầu Vắc, Nghĩa Đô…Tháng 6/1949 bằng chiến thắng Phố Ràng vang dội của ta, Pháp và tay sai tập trung củng cố đồn Nghĩa Đô thành một cứ điểm mạnh, tại đây chúng ngày đêm vơ vét của cải, lương thực, dồn phu, bắt lính làm cho đời sống nhân dân các dân tộc vùng Nghĩa Đô vô cùng bi cực lầm than.
Để mở rộng vùng căn cứ cách mạng và từng bước giải phóng đồng bào các dân tộc vùng Tây Bắc khỏi ách kìm kẹp của bọn thực dân và tay sai độc ác, Đảng và Bác Hồ sáng suốt chỉ đạo mở các chiến dịch lớn như Lao Hà, Sông Thao, Lê Hồng Phong và chiến dịch biên giới... Tháng 2/1950 với chiến lược tổng lực, liên hoàn các lực lượng cách mạng hiệp đồng đồng loạt tiến công nhiều cứ điểm của địch trên các mặt trận từ Yên Bái, Hà Giang, Lai Châu đến Lào Cai nhằm dành thế chủ động tấn công và khai thông mở rộng quan hệ ngoại giao quốc tế. Trên mặt trận đánh đồn Nghĩa Đô, trung đoàn chủ lực E165 Lao Hà, trung đội du kích thường trực B70 mở cuộc tập kích quyết liệt đánh vào đồn, quân địch thiệt hại nặng nề. Đến ngày 23/2/1950 bọn Pháp và tay sai trong đồn đã cạn sức, một số ra đầu hàng, số còn lại liều lĩnh tìm đường chạy sang Bắc Hà. Quân ta làm chủ chiến trường, nhân dân vui mừng trong niềm vui giải phóng, bầu trời Nậm Luông bừng sáng, thác Mạ Khạng tỉnh giấc reo vang: Quê hương Nghĩa Đô đã hoàn toàn giải phóng.
Chiến thắng Nghĩa Đô đã tạo một bước ngoặt để nhà nước ta xây dựng củng cố chính quyền nhân dân, ổn định cuộc sống, thực sự là hậu phương vững chắc đóng góp sức người sức của cùng quân và dân các dân tộc trong tỉnh chiến đấu, tiến tới giải phóng Lào Cai (11/1950). Chiến thắng Nghĩa Đô đã được ghi vào sử sách và có ý nghĩa quan trọng, phá vỡ tuyến phòng thủ của địch, cắt đứt mối liên hệ của chúng từ Lào Cai đi các tỉnh, mở cánh cửa cho quân ta tiến đánh giải phóng Lào Cai. Năm 2008 chứng tích Chiến thắng Nghĩa Đô được UBND tỉnh Lào Cai công nhận là Di tích lịch sử Văn hóa.
Xã Nghĩa Đô được công nhận là điểm Du lịch sẽ là cơ hội để Nghĩa Đô bảo tồn và phát huy được những tiềm năng sẵn có, du lịch được đầu tư, nâng cấp và thu hút sự quan tâm của đông đảo du khách trong và ngoài tỉnh.
Theo Quyết định, Chủ tịch UBND huyện Bảo Yên; Giám đốc các sở: Văn hóa, Thể thao và Du lịch; Kế hoạch và Đầu tư; Giao thông Vận tải - Xây dựng; Tài chính; Tài nguyên và Môi trường; Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn trong phạm vi nhiệm vụ, quyền hạn của mình có trách nhiệm quản lý điểm Du lịch xã Nghĩa Đô, huyện Bảo Yên theo quy định hiện hành.
Nguyễn Mạnh
