Khi Moscow và Washington bắt đầu bàn cãi xem ai chiến thắng IS tại Syria, thì các tay phiến phân của tổ chức khủng bố này đã chứng minh điều ngược lại. Đặc biệt, kể từ khi 25.000 quân IS bị chôn vùi trong sa mạc, sau khi đã là một thế lực lớn tại những vùng phía đông và nam của Syria. Tất cả các dự đoán đã chính xác sau khi truyền thông Syria đưa tin: IS đã có những cuộc đột kích lớn tại Abu Kamal - vùng được cho là đã giải phóng từ hơn một tháng trước.
Nghiêm trọng hơn, Abu Kamal giờ nằm dưới quyền kiểm soát của các nhóm phiến quân. Chỉ còn khu vực phía tây ngoại ô thành phố này là còn được phòng thủ bởi nhóm dân quân địa phương người Shia.
Cuộc tấn công mới nhất của IS tuy không nghiêm trọng nhưng đã tạo ra con đường để chúng thoát ra vùng sa mạc của Syria. Vùng này hiện không được các nhóm dân quân Shia và quân đội Syria kiểm soát. Cuộc tấn công mới nhất gây ra cái chết của hàng trăm người Syria bao gồm cả quân đội và thường dân. Thêm nữa, có báo cáo rằng IS đã bắt cả tù nhân và thường xử tử họ sau những cuộc hỏi cung ngắn.
Không thể xếp những hành động này là chiến tranh du kích khi các cuộc giao chiến đã trở nên thường xuyên hơn. Các nhóm phiến quân thường sử dụng xe bọc thép và pháo để chiếm thế thượng phong trên chiến trường. Vấn đề là hiện tại dân quân Shia đang cố gắng kìm chân IS và hầu như không có sự hỗ trợ không quân.
Chỉ có một báo cáo về một cuộc không kích bất ngờ trong khu vực bởi máy bay ném bom tầm xa. Có thể những hành động này là của quân đội Nga để giúp đỡ các đơn vị phòng thủ thoát ra. Và khi tới thăm căn cứ không quân Khmeimim của Nga tại Syria, tổng thống Putin đã cảnh báo, toàn bộ lực lượng không quân Nga có thể quay lại Syria nếu tình thế đòi hỏi.
ISIS đã có đường thoát ra sa mạc Syria
Cùng thời điểm, hiện đang có sự gia tăng các hoạt động quân sự tại vùng biên giới phía Nam Syria giáp Israel và Jordan. Đây là vùng mà phần lớn các đội ngũ của nhóm FSA (Quân đội tự do Syria) đang triển khai quân. Họ không có ý định buông súng mà còn đang tiếp tục chiến đấu chống lại tổng thống Syria Bashar al-Assad. Có thể thấy số lượng các nhóm quân đang tăng đáng kể để chuẩn bị cho việc dễ dàng triển khai các chiến dịch quân sự.
Quay lại 2016, liên đoàn Ả rập bằng cuộc tập trận "Sấm phương Bắc" đã đưa ra tối hậu thư đe dọa tất cả những bên hậu thuẫn Damascus. Nhưng vì không có khả năng đạt được các mục tiêu khi sử dụng các đồng minh của mình, Israel và Ả rập Xê-út đang chuẩn bị cho một cuộc xâm lược Syria với nỗ lực ngăn chặn Hezbollah cùng với các lực lượng đại diện cho Iran và các nhóm quân sự khác. Vùng những nước này kiểm soát bao gồm các bên liên minh chống Iran. Nhưng hầu hết các vùng đất này đều là sa mạc.
Việc chuẩn bị cho một trận đánh lớn đang tiến hành tại Jordan, với một lượng lớn lực lượng thuộc lực lượng FSA đang triển khai dọc biên giới Syria. Tel-Aviv và Riyadh sẽ thúc đẩy trận chiến trong khi người Mỹ sẽ hỗ trợ không quân và sắp xếp cho một cuộc tấn công của người Kurd thuộc lực lượng SDF ở phía đông Syria.
Thực tế, những tín hiệu đến từ Washington cho thấy người Mỹ đang hăng hái tiếp tục cuộc chiến chống lại chính phủ hợp pháp tại Syria. Chỉ mới đây thôi, một số nguồn tin dẫn lời của một quan chức giấu tên của Mỹ nói Ngoại trưởng Rex Tillerson có thể tuyên bố Washington sẽ không chấp nhận Bashar al-Assad là người đứng đầu chính phủ Syria. Tất nhiên, trước đây họ đã có những tuyên bố như vậy. Nhưng tin tức này chứng chứng tỏ, Washington lại một lần nữa thay đổi lập trường. Thay vì, Mỹ đã từng đồng ý với khả năng duy trì những quyền lực đối trọng tại Syria, ít nhất trong thời kỳ quá độ chuyển giao quyền lực.
Vị thế của ông Assad sẽ bị đe dọa nếu Không quân Nga rời Syria
Ngoại trưởng Mỹ có thể giải thích việc quay lập lại lập trường cũ do đàm phán tại Geneva thất bại và Assad cố tình rời bàn đám phán. Nhưng nhân tố cơ bản là: Washington không cần Moscow hoàn tất nhiệm vụ tiêu diệt IS. Và kể từ lúc Nga rút lực lượng của mình khỏi Syria thì Mỹ không cần cân nhắc thiệt hơn của mình tại đây. Và Washington không thể chống lại việc đưa ra những tuyên bố nghi ngờ về việc Nga hoàn toàn rút quân bằng cách chứng tỏ đó sẽ chỉ là một hoạt động luân chuyển quân.
Ví dụ, những đơn vị quân cảnh của Nga đã trở lại Dagestan nhưng khoảng 1 tuần trước, lực lượng quân cảnh từ Cộng hòa Ingushetia (thuộc Liên bang Nga) đã tới Syria. Nhưng sự rút quân của Nga không chỉ là giảm từ từ lượng quân thực địa mà còn bao gồm cả số lượng máy bay đang triển khai tại Syria. Tình hình Abu Kamal cho thấy, khi vắng máy bay Nga, các nhóm phiến quân một lần nữa có khả năng triển khai những trận chiến.
Một sự thật không thể che giấu là vị thế của Assad sẽ hạ thấp nhanh chóng khi máy bay của quân đội Nga rời Syria. Dù có một đạo quân lớn người Shia thân Iran, nhóm Hezbollah và các lực lượng Iran tại Syria với tổng số 80.000 người, họ chỉ có thể giữ được tình thế nếu có sự hỗ trợ của không quân Nga trên phạm vi rộng. Nếu thiếu sự hỗ trợ này, kịch bản tháng 9.2015 sẽ lập lại. Bashar al-Assad có thể một lần nữa lại phải cầu cứu Nga.
Tình huống hiện tại đang cho phép Washington một lần nữa quay lại lập trường về số phận của Bashar al-Assad. Hơn nữa, Mỹ chưa bao giờ có kế hoạch rút quân khỏi Syria và có thể Lầu Năm Góc sẽ tăng thêm quân. Mọi thứ có vẻ bắt đầu xấu đi với Assad không chỉ ở phía nam mà còn ở khu vực Damascus. Theo các nguồn tin từ Syria, khủng bố đã mở cuộc tấn công nữa vào khu vực lân cận Damascus và chiếm được nhiều vị trí.
Washington còn tiếp tục tuyên bố sẽ xem xét lại vấn đề tranh cãi ở Crimea dù Moscow đã tuyên bố sẽ không bao giờ đàm phán về vấn đề này. Quan hệ đang ấm lên giữa Mỹ và Nga tại Syria giờ trở thành tình thế xung đột căng thẳng. Quyết định của tổng thống Donald Trump về Jerusalem cũng làm nghiêm trọng thêm tình hình tại Yemen. Kế hoạch của liên minh Ả rập - Israel tấn công những khu vực do Hezbollah kiểm soát tại nam Lebanon và quân đội Iran tại Syria thì vẫn còn đó.
Tờ báo Ai Cập, Ash-Sharq đã tung ra chi tiết những thỏa thuận bí mật giữa Israel và Ả rập Xê-út. Theo thông tin này, Ả rập Xê-út muốn xâm lược Syria và cô lập vùng phía Nam nước này khu vực cao nguyên Golan. Ash-Sharq cũng lưu ý theo những tài liệu để đổi lại, Ả rập kêu gọi lực lượng Israel phong tỏa giải Gaza và bờ tây sông Jordan, ngăn chặn mọi hoạt động của người Palestine và họ sẽ dừng nguồn hỗ trợ cho người Palestine tới từ các nước Ả rập.
Ông Trump có kế hoạch vẽ lại biên giới giữa Israel và Ai Cập
Trong sự kiện ông Trump quyết định chuyển sứ quán Mỹ tới Jerusalem, rõ ràng Ai Cập thân Ả rập đang cùng Riyadh chơi trò chơi 2 mặt bên Mỹ và Israel. Đã có những thông báo rằng Ả rập Xê-út đang chuẩn bị công nhận Jerusalem là của người Israel, thừa nhận những đề xuất của ông Trump. Báo Ai Cập thông tin về kế hoạch bí mật để giải quyết vấn đề Palestine của ông Trump là vẽ lại đường biên giới giữa lãnh thổ Israel và Ai Cập. Theo những kế hoạch này, vùng đông dân Palestine tại giải Gaza sẽ được tăng thêm 725km bằng lãnh thổ của Ai Cập, đổi lại Ai Cập sẽ nhận vùng sa mạc Negev. Còn người Palestine phải nhường lại 12% lãnh thổ ở vùng bờ Tây, một khu vực được gọi là khu vực C.
Sự chỉ trích của truyền thông Ả rập với quyết định của ông Trump chẳng là gì so với viễn cảnh mờ mịt về tiến trình hòa giải giữa người Palestine và Israel đang bị che đậy. Thực tế, với tuyên bố gây sốc của mình, ông Donald Trump đang nhắm vào một vấn đề nữa được tạo ra bởi những thế lực ngầm của Mỹ. Bằng kế hoạch IS, chủ trương đánh lạc hướng chú ý với vấn đề Ả rập-Israel, trong khi người Palestine vẫn đang bị ép phải rời đất Israel. Hiện tại, khi IS bị tiêu diệt tại Syria, vấn đề của việc "hai đất nước cho hai dân tộc" một lần nữa lại lên trang nhất của truyền thông quốc tế.
Việc ông Trump quay lại với tiến trình hòa bình của Palestine và Israel có thể cung cấp một liều thuốc cho những tay Hồi giáo cực đoan. Vì không thể có được một khu vực hòa bình mà không giải quyết vấn đề này. Và việc người Palestine bị đàn áp ở Israel sẽ là điều kiện cho chủ nghĩa cực đoan Hồi giáo phát triển.
Để giải quyết vấn đề đã xảy ra hơn nửa thế kỷ này, ông Trump đang cố hỗ trợ các thỏa thuận giữa giới tinh hoa Ả rập và Israel, đề xuất giải pháp thỏa hiệp về các vùng lãnh thổ gây tranh cãi. Nhưng giải pháp này không thể hoàn thành với sự xuất hiện của người Iran tại Syria và nhóm Hezbollah tại Lebanon. Vì vậy, chắc chắn sẽ có chiến tranh.
Tiệp Nguyễn - VietTimes
