Có mặt tại cánh đồng Hôn, thôn Hạ Ích, xã Đồng Ích, huyện Lập Thạch trong ngày đầu tiên Tập đoàn Điện lực Việt Nam xả nước đợt I, chúng tôi thấy sự tất bật, khẩn trương của bà con nông dân trong việc cày, bừa và gieo cấy lúa Đông Xuân.
Theo quan sát của phóng viên, tại các cánh đồng trà lúa Xuân sớm, bà con nông dân đã cơ bản cấy xong. Chị Trần Thị Lan đang cấy lúa ở cánh đồng thôn Hôn, xã Đồng Ích cho biết: Do phần lớn diện tích gieo cấy là chân ruộng trũng, dễ ngập úng nên từ ngày 20/01, bà con trong thôn đã ra đồng lấy nước, cày bừa và gieo cấy chủ yếu các giống lúa Xi 23, NX 30 khi tuổi mạ được 5 - 6 lá. 
Theo thống kê của Phòng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn huyện Lập Thạch, tổng diện tích gieo trồng cây hàng năm của huyện là 6.200 ha, trong đó, cây lúa 3.900 ha, cây ngô 410 ha, cây rau các loại 265 ha và các loại cây trồng khác 1.525 ha.
Để bảo đảm sản xuất thắng lợi vụ Đông Xuân, huyện Lập Thạch đã xây dựng kế hoạch cụ thể, đối với trà lúa sớm tập trung ở các xã có vùng chiêm trũng, dễ bị ngập úng như: Sơn Đông, Tiên Lữ, Đồng ích, Đình Chu, Văn Quán, Xuân Lôi, Tử Du, sử dụng các giống nếp Chiêm X21, NX30; trà lúa Xuân muộn sử dụng các giống lúa có thời gian sinh trưởng ngắn, năng suất và chất lượng tốt như: TBR 225, Thiên ưu 8, ADI 28, DT39 Quế Lâm, Hà Phát 3, DQ11, Hương Bình, Lai Thơm 6, BG6.
Cùng với đó, chỉ đạo các địa phương, đơn vị liên quan tăng cường công tác tuyên truyền, hướng dẫn bà con triển thực hiện gieo cấy theo đúng khung lịch thời vụ. Cung ứng đủ, đúng giống tốt, vật tư, phân bón, thuốc bảo vệ thực vật bảo đảm chất lượng, nhất là những giống cây trồng, vật nuôi có năng suất, chất lượng cao, có địa chỉ rõ ràng. Tăng cường áp dụng các tiến bộ kỹ thuật, cấy lúa hiệu ứng hàng biên, SRI, 3 giảm 3 tăng, IPM, thực hành nông nghiệp tốt theo chuẩn VietGAP ngay từ đầu vụ để cây trồng sinh trưởng khỏe, tăng khả năng chống chịu sinh vật gây hại và các điều kiện ngoại cảnh bất thuận.
Với huyện Vĩnh Tường, địa phương có diện tích gieo cấy lúa chất lượng cao nhiều nhất tỉnh trong vụ Đông Xuân. Để đạt được mục tiêu gieo trồng 7.210 ha, trong đó, cây lúa 5.350 ha, ngô 305 ha, rau màu các loại 550 ha và cây trồng khác 950 ha… với tổng sản lượng lương thực có hạt đạt 37.859 tấn, huyện đã hỗ trợ người dân các giống lúa chất lượng theo chương trình của tỉnh; thực hiện tốt các biện pháp thâm canh cây trồng và ứng dụng các tiến bộ kỹ thuật, phòng chống dịch bệnh cây trồng, vật nuôi; theo dõi, giám sát và phát hiện sớm các đối tượng sinh vật hại trên đồng ruộng; cung cấp đủ nguồn nước đổ ải và tưới dưỡng cho cây trồng…
Còn tại huyện Yên Lạc, để bảo đảm năng suất, chất lượng cây trồng vụ Đông Xuân, đạt và vượt diện tích kế hoạch theo khung thời vụ của tỉnh giao, UBND huyện chỉ đạo Phòng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn phối hợp với Trạm Trồng trọt và Bảo vệ thực vật huyện, Trạm Khuyến nông huyện phân công cán bộ kỹ thuật về các xã kiểm tra đồng ruộng, hướng dẫn cơ cấu giống, thời vụ gieo trồng, cách chăm sóc lúa và giữ nước ấm cho chân lúa chiêm đầm vùng trũng. Tích cực kiểm tra ruộng đồng dự thính, dự báo sâu bệnh trên cây mạ, điều tiết nước giữ mạ tránh chết do rét hại; tuyên truyền khuyến cáo với nông dân “4 đúng” về bảo vệ thực vật, môi trường, kỹ thuật, thời gian chăm sóc mạ và gieo cấy đúng kỹ thuật bảo đảm khung thời vụ gieo trồng.
Đối với trà lúa Xuân sớm đất trũng, dễ ngập úng sẽ gieo cấy bằng giống Xi23, X21, TBR225, NX30; trà lúa xuân muộn đất vàn thấp, vàn cao chủ động nước, gieo trồng các giống thời gian sinh trưởng từ 125 - 130 ngày như: TBR225, ADI 28, ADI168, Quế Lâm, Hà Phát 3, Tân Ưu 98, Hương Cốm 4. VNR 20, BQ, Hương Bình, nếp các loại.
Theo kế hoạch, vụ Đông Xuân 2023 - 2024, toàn tỉnh gieo cấy 28.500 ha lúa, trong đó khoảng 60% diện tích phụ thuộc vào nguồn nước ven sông theo lịch xả của Tập đoàn điện lực Việt Nam.
Để đạt các mục tiêu, kế hoạch đề ra, Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn đã ban hành hướng dẫn cơ cấu giống cây trồng và thời vụ năm 2024; chỉ đạo các địa phương mở rộng tối đa diện tích trà lúa Xuân muộn; ưu tiên sử dụng các loại phân bón hữu cơ, hữu cơ sinh học, phân bón vi sinh; áp dụng cấy lúa hiệu ứng hàng biên, nông nghiệp hữu cơ để cây trồng sinh trưởng khỏe, tăng khả năng chống chịu sinh vật gây hại và các điều kiện ngoại cảnh bất thuận.
Để bảo đảm sản xuất thắng lợi vụ Đông Xuân, huyện Lập Thạch đã xây dựng kế hoạch cụ thể, đối với trà lúa sớm tập trung ở các xã có vùng chiêm trũng, dễ bị ngập úng như: Sơn Đông, Tiên Lữ, Đồng ích, Đình Chu, Văn Quán, Xuân Lôi, Tử Du, sử dụng các giống nếp Chiêm X21, NX30; trà lúa Xuân muộn sử dụng các giống lúa có thời gian sinh trưởng ngắn, năng suất và chất lượng tốt như: TBR 225, Thiên ưu 8, ADI 28, DT39 Quế Lâm, Hà Phát 3, DQ11, Hương Bình, Lai Thơm 6, BG6.
Cùng với đó, chỉ đạo các địa phương, đơn vị liên quan tăng cường công tác tuyên truyền, hướng dẫn bà con triển thực hiện gieo cấy theo đúng khung lịch thời vụ. Cung ứng đủ, đúng giống tốt, vật tư, phân bón, thuốc bảo vệ thực vật bảo đảm chất lượng, nhất là những giống cây trồng, vật nuôi có năng suất, chất lượng cao, có địa chỉ rõ ràng. Tăng cường áp dụng các tiến bộ kỹ thuật, cấy lúa hiệu ứng hàng biên, SRI, 3 giảm 3 tăng, IPM, thực hành nông nghiệp tốt theo chuẩn VietGAP ngay từ đầu vụ để cây trồng sinh trưởng khỏe, tăng khả năng chống chịu sinh vật gây hại và các điều kiện ngoại cảnh bất thuận.
Với huyện Vĩnh Tường, địa phương có diện tích gieo cấy lúa chất lượng cao nhiều nhất tỉnh trong vụ Đông Xuân. Để đạt được mục tiêu gieo trồng 7.210 ha, trong đó, cây lúa 5.350 ha, ngô 305 ha, rau màu các loại 550 ha và cây trồng khác 950 ha… với tổng sản lượng lương thực có hạt đạt 37.859 tấn, huyện đã hỗ trợ người dân các giống lúa chất lượng theo chương trình của tỉnh; thực hiện tốt các biện pháp thâm canh cây trồng và ứng dụng các tiến bộ kỹ thuật, phòng chống dịch bệnh cây trồng, vật nuôi; theo dõi, giám sát và phát hiện sớm các đối tượng sinh vật hại trên đồng ruộng; cung cấp đủ nguồn nước đổ ải và tưới dưỡng cho cây trồng…
Còn tại huyện Yên Lạc, để bảo đảm năng suất, chất lượng cây trồng vụ Đông Xuân, đạt và vượt diện tích kế hoạch theo khung thời vụ của tỉnh giao, UBND huyện chỉ đạo Phòng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn phối hợp với Trạm Trồng trọt và Bảo vệ thực vật huyện, Trạm Khuyến nông huyện phân công cán bộ kỹ thuật về các xã kiểm tra đồng ruộng, hướng dẫn cơ cấu giống, thời vụ gieo trồng, cách chăm sóc lúa và giữ nước ấm cho chân lúa chiêm đầm vùng trũng. Tích cực kiểm tra ruộng đồng dự thính, dự báo sâu bệnh trên cây mạ, điều tiết nước giữ mạ tránh chết do rét hại; tuyên truyền khuyến cáo với nông dân “4 đúng” về bảo vệ thực vật, môi trường, kỹ thuật, thời gian chăm sóc mạ và gieo cấy đúng kỹ thuật bảo đảm khung thời vụ gieo trồng.
Đối với trà lúa Xuân sớm đất trũng, dễ ngập úng sẽ gieo cấy bằng giống Xi23, X21, TBR225, NX30; trà lúa xuân muộn đất vàn thấp, vàn cao chủ động nước, gieo trồng các giống thời gian sinh trưởng từ 125 - 130 ngày như: TBR225, ADI 28, ADI168, Quế Lâm, Hà Phát 3, Tân Ưu 98, Hương Cốm 4. VNR 20, BQ, Hương Bình, nếp các loại.
Theo kế hoạch, vụ Đông Xuân 2023 - 2024, toàn tỉnh gieo cấy 28.500 ha lúa, trong đó khoảng 60% diện tích phụ thuộc vào nguồn nước ven sông theo lịch xả của Tập đoàn điện lực Việt Nam.
Để đạt các mục tiêu, kế hoạch đề ra, Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn đã ban hành hướng dẫn cơ cấu giống cây trồng và thời vụ năm 2024; chỉ đạo các địa phương mở rộng tối đa diện tích trà lúa Xuân muộn; ưu tiên sử dụng các loại phân bón hữu cơ, hữu cơ sinh học, phân bón vi sinh; áp dụng cấy lúa hiệu ứng hàng biên, nông nghiệp hữu cơ để cây trồng sinh trưởng khỏe, tăng khả năng chống chịu sinh vật gây hại và các điều kiện ngoại cảnh bất thuận.
Cùng với đó, chỉ đạo các Công ty TNHH MTV thủy lợi, Tổ chức thủy lợi cơ sở đẩy mạnh tuyên truyền đến bà con nông dân thu hoạch sớm cây vụ Đông, thực hiện gieo mạ tập trung, đúng thời vụ; chủ động lấy nước vào ruộng ngay từ lịch xả đợt I và trữ vào các ao, đầm, trục tiêu không để xảy ra tình trạng thất thoát nước, lấy nước kéo dài; xây dựng kế hoạch cấp nước đổ ải chi tiết đến từng thôn, xóm, khu đồng và thông báo tới UBND cấp xã để nhân dân biết chủ động lấy nước kịp thời, hiệu quả.
Đối với vùng khó khăn về nguồn nước ở các xã như Đạo Trù, Đại Đình, huyện Tam Đảo; vùng bãi xã Yên Lập, Kim Xá, huyện Vĩnh Tường; Trung Mỹ, Bá Hiến, Hương Sơn, huyện Bình Xuyên đắp đập tạm trên các sông nội địa, suối, kênh tiêu để giữ nước phục vụ chống hạn; đào ao, hố chống hạn.
Đối với vùng khó khăn về nguồn nước ở các xã như Đạo Trù, Đại Đình, huyện Tam Đảo; vùng bãi xã Yên Lập, Kim Xá, huyện Vĩnh Tường; Trung Mỹ, Bá Hiến, Hương Sơn, huyện Bình Xuyên đắp đập tạm trên các sông nội địa, suối, kênh tiêu để giữ nước phục vụ chống hạn; đào ao, hố chống hạn.
Thực hiện tưới tiết kiệm, tưới vừa đủ cho nhu cầu cây trồng, giữ bờ bao, bờ thửa để lợi dụng khả năng trữ nước ở mặt ruộng, tránh tưới liên tục, tràn lan từ thửa này sang thửa khác; nghiêm cấm người dân tự ý làm vật cản trên kênh, tháo nước tràn lan gây thất thoát, thiếu nước khu vực cuối kênh.
Hà Trần (t/h)
