Trong bối cảnh đất nước đẩy mạnh tái cơ cấu kinh tế, chuyển đổi số và phát triển bền vững, việc phát huy tinh thần hợp tác, đoàn kết trong kinh tế tập thể không chỉ là yêu cầu khách quan mà còn là giải pháp căn bản nhằm gắn kết cộng đồng, nâng cao đời sống vật chất và tinh thần của người dân, hướng tới giá trị hợp tác vì lợi ích chung.
Tinh thần hợp tác - nền tảng của kinh tế tập thể
Bản chất của kinh tế tập thể là sự liên kết tự nguyện giữa các cá nhân, hộ gia đình và tổ chức trên cơ sở cùng góp vốn, góp sức, chia sẻ lợi ích và trách nhiệm. Tinh thần hợp tác, tương trợ lẫn nhau chính là “linh hồn” của mô hình HTX. Khi các thành viên cùng chung mục tiêu, cùng hành động vì lợi ích tập thể, sức mạnh cộng đồng được nhân lên, tạo điều kiện để vượt qua những hạn chế của sản xuất nhỏ lẻ, manh mún.
Trong thực tiễn, nhiều HTX đã chứng minh rằng hợp tác không làm mất đi lợi ích cá nhân mà ngược lại, giúp mỗi thành viên phát triển bền vững hơn thông qua việc chia sẻ rủi ro, nâng cao hiệu quả sản xuất và tăng khả năng tiếp cận thị trường. Tinh thần hợp tác vì vậy không chỉ mang ý nghĩa kinh tế mà còn là giá trị xã hội, góp phần củng cố niềm tin và sự gắn bó trong cộng đồng dân cư.
Phát huy vai trò HTX trong đoàn kết phát triển cộng đồng
HTX không chỉ là tổ chức kinh tế thuần túy mà còn là hạt nhân đoàn kết cộng đồng ở cơ sở. Thông qua các hoạt động sản xuất, kinh doanh và dịch vụ, HTX tạo việc làm, tăng thu nhập, góp phần ổn định đời sống người dân và hạn chế tình trạng di cư lao động. Đồng thời, nhiều HTX còn tích cực tham gia các phong trào xây dựng nông thôn mới, bảo vệ môi trường, giữ gìn an ninh trật tự và phát huy bản sắc văn hóa địa phương.
Việc trích lập quỹ phúc lợi, quỹ hỗ trợ xã viên, quỹ khuyến học từ lợi nhuận của HTX đã trở thành minh chứng sinh động cho giá trị hợp tác vì lợi ích chung. Những nguồn lực này được sử dụng để hỗ trợ hộ nghèo, gia đình chính sách, đầu tư hạ tầng cộng đồng và tổ chức các hoạt động văn hóa – xã hội, qua đó tăng cường sự gắn kết và đồng thuận trong nhân dân.
Tại nhiều HTX nông nghiệp, trước khi thành lập HTX, các hộ nông dân sản xuất riêng lẻ, hiệu quả thấp, thu nhập không ổn định. Từ khi tham gia HTX, các xã viên cùng nhau tổ chức sản xuất sản phẩm nông nghiệp lượng cao theo quy trình VietGAP, áp dụng cơ giới hóa và liên kết tiêu thụ với doanh nghiệp.
Bên cạnh việc nâng cao hiệu quả kinh tế, HTX còn phát huy mạnh mẽ tinh thần đoàn kết trong cộng đồng. Hằng năm, nhiều HTX trích một phần lợi nhuận để hỗ trợ xây dựng đường giao thông nội đồng, cải tạo kênh mương, giúp đỡ hộ khó khăn và trao học bổng cho học sinh nghèo vượt khó. Các quyết định quan trọng của HTX đều được bàn bạc dân chủ, công khai, tạo sự đồng thuận cao giữa các xã viên. Nhờ đó, thu nhập bình quân của thành viên tăng lên, đời sống văn hóa – tinh thần của cộng đồng ngày càng được nâng cao.
Tương tự, trong lĩnh vực phi nông nghiệp, nhiều HTX dịch vụ, môi trường, du lịch cộng đồng cũng đang phát huy tốt vai trò gắn kết xã viên và người dân địa phương. Các HTX này không chỉ tạo sinh kế bền vững mà còn góp phần bảo tồn cảnh quan, giữ gìn văn hóa truyền thống và nâng cao ý thức trách nhiệm của cộng đồng đối với môi trường sống.
KTTT, HTX là trụ cột quan trọng trong thích ứng với biến đổi khí hậu, nhất là ở khu vực nông thôn - nơi chịu tác động trực tiếp của thiên tai, xâm nhập mặn và thời tiết cực đoan. Năm 2025, nhiều mô hình HTX đã phát huy hiệu quả rõ nét.
Tiêu biểu như Hợp tác xã nông nghiệp Mỹ Đông 2 (Đồng Tháp) với mô hình canh tác lúa thông minh “1 phải 5 giảm”, tưới nước tiết kiệm, giảm phát thải khí nhà kính và thích ứng hạn, mặn.
Hợp tác xã tôm - lúa Trí Lực (Cà Mau) linh hoạt chuyển đổi mùa vụ, kết hợp nuôi trồng sinh thái, vừa bảo vệ môi trường vừa nâng cao thu nhập.
Tại miền núi phía Bắc, Hợp tác xã chè Shan Tuyết Suối Giàng (Lào Cai) phát triển chè hữu cơ gắn với bảo vệ rừng, chống xói mòn đất.
Các mô hình này cho thấy HTX là lực lượng quan trọng giúp cộng đồng chủ động thích ứng và phát triển bền vững trước biến đổi khí hậu.
Kinh tế tập thể, nòng cốt là các HTX thể hiện rõ giá trị hợp tác, liên kết và chia sẻ lợi ích vì cộng đồng. Trong bối cảnh năm 2025, khi kinh tế xanh và phát triển bền vững trở thành xu thế tất yếu, nhiều mô hình HTX đã khẳng định vai trò quan trọng trong phát triển kinh tế - xã hội địa phương.
Tiêu biểu là HTX Nông nghiệp công nghệ cao Phú Yên Xanh (Đắk Lắk), áp dụng sản xuất hữu cơ, truy xuất nguồn gốc bằng mã QR, giúp nông dân giảm chi phí, nâng cao giá trị nông sản và bảo vệ môi trường. HTX Dịch vụ du lịch cộng đồng Tả Van (Lào Cai) là mô hình gắn phát triển du lịch xanh với bảo tồn văn hóa dân tộc, tạo việc làm ổn định cho người dân bản địa, đặc biệt là phụ nữ và thanh niên. Trong lĩnh vực môi trường, HTX Môi trường An Phát (TP.HCM) triển khai thu gom, phân loại và tái chế rác thải sinh hoạt theo mô hình kinh tế tuần hoàn, góp phần xây dựng đô thị xanh, sạch.
Những mô hình trên cho thấy, kinh tế tập thể không chỉ mang lại hiệu quả kinh tế mà còn lan tỏa giá trị nhân văn, đoàn kết cộng đồng, hướng tới lợi ích chung và phát triển bền vững của xã hội.
Lan tỏa giá trị hợp tác trong giai đoạn mới
Để tinh thần hợp tác trong kinh tế tập thể tiếp tục được lan tỏa mạnh mẽ, cần sự vào cuộc đồng bộ của các cấp, các ngành, sự hỗ trợ của Nhà nước và sự chủ động đổi mới từ chính các HTX. Đặc biệt, việc nâng cao năng lực quản trị, minh bạch tài chính, ứng dụng công nghệ số và tăng cường tuyên truyền về giá trị hợp tác sẽ là những yếu tố then chốt.
Phát huy tinh thần hợp tác trong kinh tế tập thể, HTX chính là con đường để gắn kết lợi ích cá nhân với lợi ích cộng đồng, tạo nền tảng vững chắc cho phát triển kinh tế - xã hội bền vững. Giá trị hợp tác vì lợi ích chung không chỉ mang lại hiệu quả kinh tế mà còn bồi đắp tình đoàn kết, niềm tin và trách nhiệm xã hội, góp phần xây dựng cộng đồng ngày càng văn minh, giàu mạnh.
Linh Giang
